این بانوی بزرگ تاریخ بعد از 25 سال همراهی و فداكاری در مسیری كه پیامبر صلی الله علیه و آله برگزیده بود، با كوله باری از رنج ها و پس از سالیان سال فداكاری، گذشت و ایثار در راه تثبیت دین مبین اسلام، در سن 65 سالگی، چشم از جهان فرو بست.
این حادثه دردناك با فاصله اندكی پس از وفات حضرت ابوطالب(ع) حامی دلسوز و فداكار پیامبر (ص) اتفاق افتاد و آنچنان حضرت ختمی مرتبت را متاثر و محزون ساخت كه آن سال را 'عام الحزن' نامگذاری نمود و در میان اندوه فراوان حضرت خدیجه (س) را در محلی به نام 'حجون' واقع در قبرستان ابوطالب به خاك سپرد.
خدیجه در كنار ایمان وصف ناپذیر همسرش به خدا، او را به مقاومت و پایداری در رسالتی خطیر و مبارزه با شرك تشویق می نمود، آینده عالم گیر آن دعوت را به چشم معرفت و بصیرت می دید و دشواریها و مشكلات در راه تبلیغ این دعوت را با جان و دل می خرید.
خدیجه این دلباخته فضیلت و معنویت كه یكی از بزرگترین شخصیتهای حجاز بود، حتی پیش از ازدواج با پیامبر (ص) نیز شهرتی شایسته داشت، چنانكه نام وی نه تنها در تاریخ اسلام، بلكه در تاریخ عرب نیز به عظمت و تجلیل یاد شده است.
ایشان پیش از بعثت پیامبر (ص) از ''حنفاء' و پیرو راستین آیین حضرت ابراهیم (ع) بود و در نخستین روزی كه رسول خدا به پیامبری مبعوث شد، اسلام خود را اعلام كرد.
خصوصیات و ویژگی های برجسته اخلاقی حضرت خدیجه (س) در تمامی زندگی و حتی در كار تجارت، ظهور و بروز داشت به طوریكه هرگز به تجارت به عنوان ابزاری برای كسب درآمدهای سرشار و سودجویی بی رویه نمی نگریست.
همان زمان كه خدیجه به عنوان زن نخست عرصه تجارت، نام و شهرت یافته بود، پیامبر خدا (ص) نیز دوران جوانی خود را طی می كرد و مردم نیز ایشان را به خاطر پاكی، راستی، درستی و امانتداری بی مانندش می ستودند.
آوازه این درستی و امانت كه در مكه توام با ادای احترام به 'محمد امین' گسترده شده بود، خدیجه را نیز به سوی این جوان درستكار و امانتدار، جلب و جذب كرد و اندكی بعد وی را به عنوان قافله سالار كاروان تجارتی و سرپرست امور مربوط به داد و ستدهای خود برگزید.
توفیقات غیرمنتظره پیامبر (ص) در تجارت كه خدیجه پیش از آن هرگز نظیرش را ندیده بود، اعتماد و اطمینان خردمندترین زن حجاز را بیش از پیش به درستی و امانتداری محمد امین، جلب كرد.
عظمت روح، تعالی فكر و والایی منش محمد امین برای خدیجه چنان جاذبه ای داشت كه به یكباره استقلال طلبی خاص خود را كنار گذاشت و تصمیم گرفت از آن پس زندگی خود را با زندگی این یگانه تاریخ پیوند زند.
جاذبه صداقت، راستی و پاكی محمد امین چنان بود كه حتی بر غرور خدیجه نیز فایق آمد، به گونه ای كه خود داوطلبانه قدم پیش نهاد و به آن جوان بی مانند، پیشنهاد ازدواج داد و اندكی بعد پیوند مبارك خدیجه (س) با بزرگمرد تاریخ اسلام شكل داد.
از این پیوند پاك و آسمانی چهار فرزند متولد شدند كه سه دختر به نامهای زینب، ام كلثوم و فاطمه (س) و پسری به نام قاسم كه كنیه 'ابوالقاسم' برای پیامبر (ص) نیز از نام همین فرزند عزیز گرفته شده است.
قاسم دوران نوزادی و شیرخوارگی را مدتی طی كرد، اما اندكی بعد بنابر تقدیر الهی چشم از جهان فروبست و به سرای باقی شتافت.
آری شخصیت والایی همچون خدیجه است كه بانویی والامقام یعنی حضرت فاطمه زهرا (س) را در دامان پاكش می پروراند.
آن خورشید تابانی كه بنا بر اراده و مشیت الهی، در دامان گهربارش ائمه معصومین (ع) را پرورش می دهد كه هر یك مشعل داران ارشاد و هدایت جهانیان باشند.
خدیجه تنها بانوی شایسته ای است كه خداوند او را ظرف انوار درخشان امامت قرار داد و پیامبر نور و رحمت، در تبیین شایستگی هایش به دخت گرامی خود فاطمه (س) فرمود: 'دخترم، این مادرت خدیجه(س) بود كه خداوند او را ظرف نور امامت قرار داد'.
از ویژگیهای بارز حضرت خدیجه (س) بهره مندی ایشان از هوش و تدبیری سرشار بود، چنانكه در عصری كه سایه جهل همه جا را فرا گرفته بود، خدیجه (س) دارای كمال، عقل و شخصیت ادبی در سطح بالایی بود، چنانكه اشعار سرشار از ظرافت ادبی و معنوی او در شان رسول خدا (ص) كه حدود 15 سال پیش از بعثت سروده شده، شاهد گویایی بر این مطلب است.
هنگامی كه پیامبر اكرم (ص) در نخستین روز بعثت از غار حرا با رسالت عظیم پایین می آمدند، سرور بانوان قریش به استقبال آن حضرت شتافت و عرض كرد: این چه نوری است كه در پیشانی شما می بینم؟ پیامبر فرمودند: این نور نبوت است.
آنگاه اركان اسلام و پیام حضرت جبرییل را برای وی بیان نمود و خدیجه (س) عرضه داشت: 'من ایمان آوردم، پیامبری ات را باور كردم، آیین اسلام را پسندیدم و تسلیم شدم'.
خدیجه (س) با حسن تدبیر تمامی مشكلات و مشقت های دعوت اسلامی را كه پیامبر (ص) با آنها مواجه بودند با جان و دل خریدار بود و برای آن حضرت قابل تحمل می كرد.
در روزهای مشقت بار محاصره اقتصادی، ثروت فراوان حضرت خدیجه در شكستن حصر اقتصادی بسیار موثر بود.
در این دوران، تبسم شادی آفرین آن بانوی نمونه در زدودن آثار شكننده آن همه غم و اندوه، سهم فراوان داشت، گرچه همواره خداوند با عنایت های بیكران خود پشتیبان پیامبر خدا (ص) بود، ولی چهره شاداب و نگاه های پرنشاط خدیجه (س) او را برای روزگار سختی كه در پیش رو داشت، مصمم تر می نمود.
طبق روایات پس از پایان محاصره اقتصادی پیامبر (ص) و یارانش در شعب ابی طالب، چندی نگذشت كه حضرت ابوطالب و خدیجه هر دو با فاصله اندكی در بستر بیماری افتادند كه ابتدا ابوطالب (ع) و سپس در دهم رمضان سال دهم بعثت حضرت خدیجه (س) دار فانی را وداع گفتند.
با رحلت دو یار باوفا و پشتیبان خستگی ناپذیر رسول خدا، نبی مكرم اسلام (ص) آن سال را عام الحزن یا سال غم واندوه نامید.
پیامبر اكرم (ص) پس از رحلت آن دو بزرگوار همواره می فرمود: تا هنگامی كه ابوطالب و خدیجه زنده بودند، هرگز غم و اندوهی بر من مستولی نشد.
پیامبر (ص) هرگز از خانه بیرون نمی رفت، مگر اینكه از خدیجه (س) یاد می كرد و می فرمود ' آری خدیجه اینگونه بود و خداوند نسل مرا از او قرار داد' و همچنین می فرمود 'هرگز خداوند متعال بهتر از او را بر من نصیب نفرموده است'.
رسول خدا(ص) در جایی دیگر فرمود: 'او روزی كه من به كمك نیاز داشتم به یاری ام آمد و دستم را با مهر و عطوفت گرفت، روزی به من ایمان آورد كه جهانیان نسبت به من كفر می ورزیدند و روزی مرا تصدیق كرد كه جهانیان تكذیبم می كردند، خداوند از او به من اولاد عنایت كرد'.
خدیجه در حساس ترین شرایط زندگی پیامبر خدا (ص) چه آن زمان كه وجود مباركش در آستانه نزول وحی قرار داشت و همه چیز دگرگون شده بود و چه آن زمان كه وحی الهی بر قلب پاكش نازل می شد و جهانی را به لرزه درمی آورد، همواره رسول اكرم (ص) را به خوبی درك می كرد.
'ابن اسحاق' یكی از سیره نویسان اولیه و معروف اسلام در این خصوص می گوید: مقام معنوی و اخلاقی و حرمت بی مانند خدیجه به جایی رسید كه مورد عنایت خاص الهی قرار گرفت.
امام صادق (ع) نیز می فرماید: وقتی خدیجه (س) وفات كرد، فاطمه (س) به رسول خدا پناه برد، به دور پیامبر می چرخید و می گفت: 'پدر جان، مادر من كجاست؟ جبرییل نازل شد و عرضه داشت: 'ای رسول خدا، پروردگارت امر فرمود به فاطمه سلام برسان و بگو مادرش در خانه ای است از یاقوت و زبرجد كه اتاق هایش از طلا و ستونهایش از یاقوت قرمز ساخته شده و با آسیه و مریم همنشین است'.
7389/ 614
قزوين - دهم رمضان سال دهم بعثت، خديجه كبري(س) نخستين بانوي مسلمان تاريخ اسلام دعوت حق را لبيك گفت.
