امروز، پنجم مرداد مصادف با سالروز اقامه اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقاني(ره) است؛ به همین مناسبت دیدگاه های بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را بر این نماد سیاسی اسلام مرور می كنیم.
برپایی نماز جمعه به عنوان یكی از نمادهای سیاسی اسلام یكی از دغدغه های اصلی حضرت امام(ره) پس از پیروزی انقلاب بود. از این رو مرحوم آیت الله طالقانی را در همان نخستین سال پیروزی انقلاب به امامت جمعه تهران منصوب كردند.
حضرت امام از همان ابتدا سیاست را برخاسته از دیانت می خواستند و دیانت را جدای از سیاست نمی دانستند و شاهد مثال روشن این امر نوع نگاه امام به نماز جمعه است.
حضرت امام در كتاب كشف الاسرار كه در سنین جوانی و مقارن با نخستین سالهای حكومت استبدادی محمدرضا شاه نوشته اند، اشاره كوتاهی به مساله نماز جمعه كرده اند و در كتاب تحریرالوسیله كه در زمان تبعید به تركیه تالیف فرمودند به طورمشروح پیرامون آن مسائلی را ذكر كردند.
امام خمینی آبان سال 1344 یك ماه پس از تبعید به نجف اشرف، در مسجد شیخ انصاری در جمع علما و طلاب حوزه علمیه نجف فرمودند: مسیحیون خیال نكنند كه مسجد هم مثل كلیساست... مسجد مركز سیاست اسلام بوده است. در ... خطبه جمعه مطالب سیاسی است، مطالب مربوط به جنگ ها، مربوط به سیاست مدن، اینها همه در مسجد درست می شده است.
امام خمینی (ره) در پیامی به مناسبت عید فطر سال 1358 شمسی و با فاصله اندكی از برگزاری اولین نمازجمعه تهران بر بعد سیاسی نماز جمعه تاكید كرده و افزودند: اسلام دین سیاست است، دینی است كه در احكام آن سیاست به وضوح دیده میشود... و در هر هفته یك اجتماع بزرگ از همه، در یك محل، و نماز جمعه كه مشتمل (بر) دو خطبه است كه در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات كشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود و مردم مطلع بشوند بر این مسائل.
حضرت امام (ره) پس از وفات آیت الله طالقانی درباره اهمیت نماز جمعه فرمودند: نماز جمعه -كه نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است- باید هر چه شكوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نكنند كه نماز جمعه یك نماز عادی است. امروز نماز جمعه با شكوهمندی كه دارد؛ برای نهضت كوتاه عمر ما یك پشتوانه محكم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شركت خود باید این سنگر اسلامی را هر چه عظیم تر و بلند پایه تر حفظ نمایند تا به بركت آن ، توطئه های خائنان و دسیسه های مفسدان خنثی شود.
همچنین امام در سخنانی دیگر تاكید كرده اند: نماز جمعه از اهمیت سیاسی فوق العادهای برخوردار است... اسلام دین سیاست است و هر كس خیال كند كه جدای از مسائل سیاسیاست؛ جاهل بوده و از این آیین و سیاست آگاهی ندارد.
این سخن واضح و قاطع امام در احیای نماز جمعه به عنوان تجلی تركیب اسلام و سیاست نقش فوق العاده مهمی داشته است.
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در بیانی دیگر خطاب به كنگره جهانی ائمه جمعه و جماعات فرمودند: نماز جمعه یكی از بزرگترین پدیده های اسلامی و یكی از مهمترین ره آوردهای انقلاب اسلامی ما است. اگر این انقلاب اسلامی جز این نماز جمعه به ما چیز دیگری نداده بود برای ملت ما و مسلمین كافی بود.
جالب توجه است كه حضرت امام بر خلاف برخی عقاید رایج تمام اقشار ملت ازجمله زنان را هم به شركت در نماز جمعه تشویق می فرمودند. یكی ازاستفتائاتی كه از ایشان شده این است كه 'آیا شركت بانوان درنمازهای جماعت یومیه و نماز جمعه كراهت دارد یا خیر؟' و امام در جواب فرمودند 'كراهت ندارد؛ بلكه در بعضی موارد مطلوب است.'
تاكید امام بر بعد سیاسی نمازجمعه و ضرورت برگزاری شكوهمند آن حتی در وصیتنامه ایشان نیز مشهود است؛ آنجا كه در آخرین وصیت ها فرمودند: از نمازجمعه و جماعت كه بیانگر سیاسی نماز است؛ هرگز غفلت نكنند كه این نماز جمعه از بزرگ ترین عنایات حق تعالی بر جمهوری اسلامی ایران است.
در میان سال های برگزاری نمازجمعه تاكید امام بر صلابت آن همواره مورد لبیك امت حزب الله بوده است و این امر موجب رضایت خاطر ایشان را فراهم ساخته بود. روشن ترین شاهد مثال، این بخش از پیام نوروزی حضرت امام در سال 64 و كمتر از یك هفته پس از انفجار بمب در نماز جمعه تهران است:
'قصه روز جمعه را كه آن طور باشكوه، با نورانیت، با استقامت گذشت. آن طور مردم با طمانینه... مخصوصا نگاه می كردم ببینم در بین مردم چه وضعی هست، ندیدم حتی یك نفر را كه یك تزلزلی درش پیدا باشد و آن وقت امام جمعه آن طور با آن طنین قوی صحبت كرد؛ مردم آن طور گوش كردند؛ آن طور فریاد زدند كه ما برای شهادت آمدیم... با یك همچو ملتی كسی نمی تواند مقابله كند. ملتی كه این طور است؛ آن روزی كه اعلام می كنند كه می خواهیم بمباران كنیم نماز جمعه را ، بیایند و بیشتر بیایند ، حتی آنهایی كه نمی آمدند برای نماز، (از) قراری كه برای من نقل كرده اند؛ آنهایی كه برای نماز جمعه هم نمی آمدند هفته های دیگر، این هفته آمده اند.'
در 24 دیماه 1358حضرت آیت الله العظمی خامنه ای از سوی بنیانگذار كبیر انقلاب به عنوان امام جمعه تهران منصوب شدند و در 6 تیرماه 1360 با انفجار بمب در مقابل ایشان در مسجد اباذر تهران به شدت مجروح گردیدند؛ حضرت امام خمینی در پیامی به این مناسبت فرمودند:
'اكنون دشمنان انقلاب با سوءقصد به شما كه از سلاله رسول اكرم و خاندان حسین بن علی هستید و جرمی جز خدمت به اسلام و كشور اسلامی ندارید و سربازی فداكار در جبهه جنگ و معلمی آموزنده در محراب و خطیبی توانا در جمعه و جماعات و راهنمایی دلسوز در صحنه انقلاب می باشید؛ میزان تفكر سیاسی خود و طرفداری از خلق و مخالفت با ستمگران را به ثبت رساندند.'
اینك، سال ها از آن دوران پرفراز و نشیب می گذرد و مردم مومن و با بصیرت ایران اسلامی در تمام صحنه های انقلاب همچون نماز جمعه حضور یافته و یك دل و یك صدا با شعار 'مرگ بر آمریكا' و 'مرگ بر اسراییل' صلابت این نماد سیاسی اسلام را به رخ جهانیان می كشند.
همانگونه كه حضرت امام (ره) از نماز جمعه به عنوان پایگاهی برای مسائل روز و احتیاجات كشور یاد كردند؛ حجت الاسلام 'سید یدالله شیرمردی' رییس ستاد نماز جمعه تهران نیز این پایگاه دینی را یك پناهگاهی مردمی می داند كه برای رسیدگی به مشكلات مردم است.
شیرمردی گفت: دفتر امام جمعه می تواند پناهگاه مردم باشد. یعنی همانند شورای حل اختلاف كه مرجعی برای حل مشكلات است؛ دفاتر ائمه جمعه در سراسر كشور می تواند مرجعی برای رسیدگی و حل مشكلات مردم باشد.
وی دفتر امام جمعه هر شهر را كانونی برای برقراری ارتباط مستقیم مردم با مسوولان دانست و گفت: برخی از مشكلات مردم به واسطه حضور مسوولان در دفاتر ائمه جمعه سریعتر حل می شود.
بیش از 700 نماز جمعه در شهرها و مناطق مختلف كشور برگزار می شود و به گفته شیرمردی این قابلیت وجود دارد كه 50 هزار نماز جمعه در سراسر كشور برگزار شود.
فراهنگ(2)**1003**1588
تهران - نماز جمعه به عنوان يك فريضه سياسي عبادي از چنان جايگاهي برخوردار است كه حضرت امام خميني(ره) به مردم سفارش كردند تا اين پشتوانه محكم را يك نماز عادي تلقي نكنند.
