به گزارش ایرنا، پژوهشكده آبزی پروری آب های داخلی جایی است كه دكتر ' مریم فلاحی ' پژوهشگر نمونه كشوری كار بر روی جلبك ها را از سال 75 آغاز كرد.
وی كه اكنون رییس این پژوهشكده است؛ اتاق كشت میكروجلبك كه بی شباهت به صحنه فیلم های علمی تخیلی نیست را در این پژوهشكده ایجاد كرد و انواع میكروجلبك ها با مصارف مختلف را كشت داد.
*جلبك چیست
رییس پژوهكشده آبزی پروری آب های داخلی در این خصوص در مصاحبه با خبرنگار ایرنا گفت: جلبلك ها ساده‌ترین موجودات دارای كلروفیل هستند كه در محیط های مختلف طبیعی به ویژه در محیط های آبی دیده می شوند و تولیدكنندگان اولیه در اكوسیستم آبی هستند.
دكتر ' مریم فلاحی ' اظهار كرد: البته ما روی میكروجلبك های فیتوپلانگتونی كار می كنیم.
به گفته وی فیتوپلانگتون ها موجودات سرگردان در آب هستند كه از خود قدرت شنای مستقل ندارند ولی دارای كلروفیل بوده و تولیدكنندگان اولیه در آب هستند.
وی تصریح كرد: در اكوسیستم های آبی، جلبك ها حلقه اولیه و اصلی زنجیره غذایی را تشكیل می دهند و حیات جانوران آبزی عمدتاً به فعالیت جلبك های درون آب وابسته است زیرا مواد آلی و اكسیژن مورد نیاز آنها عمدتاً توسط جلبك ها تأمین می شود.
به گفته وی جلبك ها امروزه برای مصارف بسیاری نظیر دارویی، غذایی، سوخت، كشاورزی، پرورش آبزیان و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
وی خاطرنشان كرد : چون میكروجلبك ها دارای تكثیر بالا و كلروفیل بالا هستند لذا تولید آنها اقتصادی بوده و امروزه از آنها به عنوان مكمل های غذایی استفاده می شود.
* 40گونه جلبك بومی آب های ایران
این پژوهشگر نمونه یادآور شد: از سال 75 شروع به ایزوله سازی و خالص سازی جلبك های بومی ایران كردیم و در این مدت موفق به جداسازی و كشت 40 گونه جلبك بومی آب های ایران شدیم.
وی هدف از این كار را انجام مطالعه بر روی جلبك برای استفاده های اكولوژیك، اكوتوكسیوكولوژیك و آبزی پروری عنوان كرد.
به گفته وی در مطالعات اكولوژیك اثر عوامل فیزیكی و شیمیایی بر روی رشد، عدم رشد و كنترل جلبكها بررسی می شود.
فلاحی تصریح كرد: این مطالعات روشن می كند كه چه عوامل محیطی موجب ازدیاد و یا جلوگیری از رشد جلبكها می شود و با این كار بهترین شرایط كشت اقتصادی جلبك ها حاصل می شود.
*استفاده از جلبك در آبزی پروری
رییس پژوهشكده آبزی پروری آبهای داخلی یكی از موارد مهم را استفاده از جلبك ها در مطالعات آبزی پروری عنوان كرد.
وی افزود: برخی جلبك ها مورد تغذیه آبزیان مثل فیتوفاك و برخی مورد تغذیه زئوپلانگتون قرار می گیرد كه خود زئوپلانگتون نیز مورد تغذیه ماهی قرار می گیرد پس جلبك ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط آبزیان استفاده می شود.
دكتر فلاحی خاطرنشان كرد: ما در آزمایشگاه بررسی می كنیم كدام جلبك بیشترین ارزش غذایی و قابلیت هضم برای آبزیان را دارد.
به گفته وی بر همین اساس پژوهشكده آبزی پروری با یك شركت خصوصی به نام 'ریز جلبكی پارسیان' در زمینه انجام مطالعات برای تهیه كنسانتره جلبك های مناسب برای ماهی فیتوفاك قرارداد منعقد كرد و هم اكنون این شركت با دریافت نتایج حاصل از مطالعات این پروژه تحقیقاتی در حال تولید كنسانتره و كسب مجوزهای لازم است.
وی اظهار كرد : این جلبك ها موجب رشد، ایمنی و ایجاد رنگ در برخی ماهیان می شوند.
بسیاری از این جلبك ها دارای اسیدهای چرب غیراشباع امگا 3 بالا، پروتئین بالا و قابلیت هضم مناسب است همچنین از میكروجلبك ها در پرورش ماهیان اكواریومی استفاده می شود.
*استفاده های دارویی جلبك ها
این پژوهشگر نمونه كشوری اضافه كرد: ر خصوص استفاده های دیگر از جلبك ها برای مثال خاصیت های دارویی آنها نیز مورد مطالعه قرار گرفت.
دكتر فلاحی از جمله این خواص را وجود آنتی بیوتیك در برخی گونه های جلبك ها عنوان كرد.
وی با اشاره به تاثیر برخی جلبك ها بر ضد فعالیت باكتری هایی مانند اشرشیاكلی، استافیلوكوك اورئوس و مخمر كاندیدا آلبیكانس و قارچ آسپرژیلوس نایژر افزود: در مطالعات انجام شده، میزان ممانعت از رشد اینها مورد بررسی قرار گرفت.
این محقق افزود: روی ارزش غذایی، پروتئین، چربی، اسیدهای چرب و ویتامین های موجود و رنگدانه در انواع جلبك ها نیز كار شده است.
وی با بیان این كه جلبك ها پروتئین های سرشار و قابل هضم دارند، افزود : این مواد به صورت داروهایی مانند قرص تولید می شود كه حتی برای بیماران سرطانی و مبتلایان به ایدز و دیابت نیز مفید است.
دكتر فلاحی خاطر نشان كرد: امروزه در دنیا از جلبك ها داروهای ضد سرطان تهیه می شود و مطالعات روی گونه هایی كه مانع سرطان هستند ادامه دارد.
همچنین به گفته وی برخی از گونه های جلبك می تواند از ایجاد آلزایمر در سنین پیری پیشگیری كند.
به گفته وی از بسیاری از انواع جلبك در دنیا برای تولید داروهای مفید برای پوست، جلوگیری از سكته قلبی و كاهش چربی استفاده می شود.
برخی از انواع جلبك ها در درمان بیماری های قلبی و عروقی، گردش خون ، گوارش و التیام زخم ها نیز موثر است.
میكروجلبك ها را دوست قلب و دستگاه گردش خون می دانند چون در پالایش خون از كلسترول اضافی ، پیشگیری از افزایش فشار خون ، پیشگیری از دیابت و التیام دهنده زخم های گوارشی موثر است.
تنظیم عملكرد روده و تقویت سیستم ایمنی بدن ، تقویت بینایی ، محافظت مغز در مقابل كاهش حافظه در سالمندی ، تاثیر بر كاهش خستگی مزمن، ازد یگر مزایای میكرو جلبك های محسوب می شوند.
برخی جلبك ها مانند استرولینا در خنثی كردن رادیكال های آزاد كه موجب تغییر دادن سلولهای تولید كننده سرطانی به ویژه تومور دهانی می شوند بسیار موثرند.
*جلبك به عنوان كود
از برخی جلبك ها در تهیه كودهای ازته برای مصارف كشاورزی و همچنین آفت كش طبیعی استفاده می شود.
*جلبك به عنوان سوخت
این پژوهشگر برتر كشور خاطرنشان كرد: برخی از انواع جلبك ها برای تولید سوخت می تواند مورد استفاده قرار گیرد و از آنها به عنوان بیودیزل نام برده می شود.
وی یاداور شد: در ایران هم بر روی تولید بیودیزل به صورت پراكنده كارهایی شده ولی برای اقتصادی شدن نیاز به مطالعه بیشتر دارد .
* استفاده غذایی
استفاده از جلبك ها برای تغذیه انسان سابقه طولانی دارد و به سال های قبل از میلاد می رسد. طی قحطی بزرگی كه در اواسط قرن نوزدهم در انگلستان بر اثر آلودگی قارچی سیب زمینی رخ داد، یك نوع جلبك قرمز دریایی جایگزین مهمی برای محصولات سیب زمینی شد.
دكتر فلاحی خاطرنشان كرد: امروزه نیز در بسیاری از كشورهای آسیایی و اروپایی به ویژه در كشورهایی كه دارای سواحل طولانی با دریاهای آزاد هستند، از جلبكها به شكلهای مختلفی برای تغذیه استفاده می شود .
از برخی انواع جلبك ها ( اسپیرولینا ) در كلوچه ها، نان ها، سالاد و سوپ استفاده می نمایند و در كشورهای اروپایی برای بهبود رژیم غذایی، قرص های اسپیرولینا به صورت روزانه مصرف می شود.
* استفاده در صنعت
معمولا كشت جلبك ها به عنوان یك فعالیت اقتصادی و صنعتی در بسیاری از كشورهای جهان به ویژه كشورهای صنعتی صورت می گیرد.
موارد متعددی از كاربرد صنعتی جلبك ها وجود دارد كه از آن جمله می توان به عنوان صافی در پالایش روغن، شكر ، تهیه فیلم های عكاسی، خمیر دندان، ژل موی سر، لوسیون های بهداشتی و زیبایی، همچنین در رنگ سازی، پارچه بافی، چرم سازی، پودرهای براق كننده ماشین و نقره و استفاده در تابلوها، علائم راهنمایی و پلاك ماشین ها ، تهیه شیشه های مقاوم و چسب استفاده كرد.
جلبك ها فواید و مصارف شناخته شده بسیار دیگری مانند تصفیه آب و پژوهش های زیستی دارند و شاید هنوز بسیاری از سودمندی های آن شناخته نشده باشد اما جنبه های دیگر جلبك ها نیز قابل بررسی هستند.
*اكوتوكسیكولوژیك
رییس پژوهشكده آبزی پروری آب های داخلی گفت: در محیط های طبیعی ما مجموعه ای از عوامل آلاینده نظیر فلزات سنگین ، سموم ، شوینده ها و مواد نفتی وجود دارد و نمی توانیم بگوییم مرگ و میر یك موجود یا گونه ناشی از كدام عامل است.
دكتر فلاحی خاطرنشان كرد: در آزمایشگاه تاثیر تك تك سموم و تركیب آنها را بر روی این جلبك ها مورد آزمایش قرار می دهیم تا ببینیم به طور جداگانه و به شكل مخلوط چه تاثیری روی یك موجود دارد.
علاوه بر این در آزمایشگاه پژوهشكده آبزی پروری تجمع زیستی آلاینده ها در زنجیره غذایی آبزیان نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
وی مساله را به این شكل تشریح كرد: فلز سنگین را به جلبك می دهیم ، جلبك را به زئوپلانگتون و زئوپلانگتون را به ماهی می دهیم و بعد ماهی را در خصوص انتقال آلاینده ها بررسی می كنیم.
وی افزود: روی فعالیت تولید توكسین جلبك ها یعنی این كه هركدام تحت شرایط محیطی چقدر سم تولید می كنند نیز بررسی صورت گرفت .
دكتر فلاحی خاطرنشان كرد : نتایج این مطالعات می تواند به ما در شناسایی سمی یا غیرسمی بودن گونه های موجود در محیط كمك كند تا با آن در استخرهای پرورشی و محیط های طبیعی آگاهانه برخورد كنیم .
وی متذكر شد: این مطالعات به پرورش دهندگان هشدار می دهد تا در استخرهای پرورشی با ریختن بی رویه برخی كودهای شیمیایی به تشكیل مواد سمی كمك نكنند.
*جلبك ها به عنوان تهدید
گاهی برخی جلبك ها تحت شرایط محیطی از جمله مواد آلی (مغذی ) بسیار بالا و برخی آلاینده ها رشد بی رویه پیدا می كنند.
دكتر فلاحی در توضیح این مطلب گفت: این جلبك ها چندگونه هستند برخی در اثر ازدیاد بیش از حد موجب كاهش اكسیژن و مرگ و میر آبزیان و بعضی به دلیل تولید سم موجب مرگ و میر و تلفات شدید آبزیان، صدف ها و حتی در صورت مورد مصرف قرار گرفتتن توسط چهارپایان منجر به مرگ آنان می شوند.
* بلوم جلبكی در خزر
این پژوهشگر با اشاره به سابقه بروز پدیده بلوم جلبكی در دریای خزر خاطرنشان كرد: لازم است محیط های با ارزش مثل تالاب و دریای خزر بایستی از لحاظ بلوم جلبكی مورد پایش، هشدار و پیگیری قرار گیرد.
به گفته وی با توجه به ارزش این محیط های آبی باید كمیته ای برای مقابله با این بلوم ها طرح ریزی شود تا در صورت وقوع، راهكارهای لازم به كار گرفته شود.
رییس پژوهشكده آبزی پروری آب های داخلی در خاتمه یادآور شد: طرح جامع تولیدات بیولوژیك از جلبك ها ( مكمل غذایی ، آنتی بیوتیك و دارو، غذای آبزیان ، كود ازته ) تهیه شده و آمادگی ارائه فن آن را داریم ولی مستلزم تامین اعتبار و حمایت مسئولان است.
پژوهشكده آبزی پروری آب های داخلی با سابقه بیش از 85 سال فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی ، اولین مركز تحقیقات در زمینه شیلات كشور محسوب می شود.
در سال 1382 این مركز با توجه به مصوبه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری تحت عنوان پژوهشكده آبزی پروری آب های داخلی نامگذاری شد و در حال حاضر این پژوهشكده از نظر تشكیلاتی دارای چهار گروه تخصصی شامل گروه تكثیر و پرورش ، گروه ژنتیك و اصلاح نژاد ، گروه اكولوژی آب های شیرین و گروه بهداشت و بیماریهای آبزیان است.
این پژوهشكده ، دو ایستگاه تحقیقاتی با نام های ایستگاه تحقیقاتی شیلاتی سفیدرود و ایستگاه تحقیقاتی تغذیه و غذای زنده آبزیان دارد و یك ایستگاه تحقیقاتی جدید در زمینه كشت تلفیقی آبزیان نیز در منطقه شولم شهرستان فومن در مرحله طراحی و اجرا می باشد.
این پژوهشكده تاكنون 135 پروژه ملی ، بین المللی و استانی و 120 پروژه دانشجویی در مقاطع تحصیلی كارشناسی ارشد و دكترا را با موفقیت به اتمام رسانده و نتایج آنها راهنمای بخش اجرا در رفع مشكلات و موانع تولید و توسعه شیلات و آبزی پروری در كشور ما ایران بوده است. ك/3
695/620/508
بندرانزلي - شايد هنوز بسياري باور نداشته باشند كه از جلبك مي توان غذا، دارو، مواد بيولوژيك، كود و حتي سوخت توليد كرد.
