صنعت سینما در خراسان رضوی نیازمند فرهنگ سازی و حمایت است

گرچه سینما 'هنر هفتم' نامیده می شود ولی گستره فعالیتها و مخاطبان بیشمار در جهان امروز آن را به شكلی متحول كرده كه به آن 'صنعت سینما' اتلاق می شود زیرا سینما و تولید فیلمهای سینمایی از اركان مهم آگاهی بخشی عمومی و توسعه فرهنگی جامعه محسوب می شوند.

امروز سینما به نوعی آیینه تمام ‌نمای اندیشه‌ها، عقاید، رفتارها و عواطف انسان معاصر است زیرا تحولات جهان را به ظریفترین شكل ممكن برای مخاطبان بیان می كند و مفاهیم را انتقال می دهد.

در این میان گروهی نیز به فیلمهای سینمایی به عنوان یك رسانه برای بازتاب اندیشه های تولیدكنندگان آنها و برخی دیگر به آن از منظر یك پدیده هنری صرف برای لذت‌ و یا سرگرمی مخاطب می نگرند.

نخستین دستگاه 'سینماتوگراف' در سال 1279 هجری شمسی توسط مظفرالدین شاه به ایران وارد شد و این سرآغازی برای سینما در كشورمان محسوب می شود.

نخستین سالن سینمای ایران در سال 1279 یعنی پنج سال پس از اختراع جهانی آن توسط برادران لومیر، با نام سینما 'سولی' توسط كاتولیكها در شهر تبریز تاسیس و راه اندازی شد.

بعد از انقلاب طی سالهای 1357 تا 1362هجری شمسی به دلیل نبود ضوابط مدون فیلمسازی، سینمای ایران تقریبا در وضعیتی نابسامان بسر می‌برد.

پس از سال 1362 با تدوین ضوابط فیلمسازی كه با توجه به شرایط پس از انقلاب تنظیم شده بود عناصر ضدارزشی از سینمای ایران خارج شد و از طرف دیگر به دلیل مصادره بسیاری از سینماها و شركتهای تولید فیلم و اعمال نظارت دولتی بر آنها بطور غیرمستقیم نقش عامل سودآوری در سینما كمرنگتر شد.

مشهد با توجه به ظرفیتهای خاص فرهنگی خود از جمله مناطق پیشگام در راه اندازی و توسعه سینما در كشور به شمار می رود و نخستین نمایش فیلمهای سینمایی در این شهر از سابقه بیش از 70 سال برخوردار است.

در ابتدا فیلمهای سینمایی بر روی پرده هایی در برخی از مناطق مشهد از جمله 'باغ ملی' به نمایش در می آمد كه با استقبال خوب مردم مواجه شد. بر این اساس نخستین سینمای مشهد در سال 1340 شمسی در خیابان 'ارگ' دایر شد و به تدریج تعداد آنها افزایش یافت كه بیشتر در همین خیابان بود.

هم اكنون 43 سالن سینمای خصوصی و هفت سالن سینمای دولتی در مجموع با حدود 11 هزار و 714 صندلی در استان خراسان رضوی فعال است كه 33 سالن آنها ساده و 17 سالن چندبعدی است.

از مجموع سینماهای چند بعدی 29 سالن فعال و بقیه غیرفعال هستند.

در این میان مشهد با برخورداری از 27 سالن سینمایی ساده و چندبعدی بخش اعظم سینماهای استان خراسان رضوی را به خود اختصاص می دهد.

دست اندركاران و صاحبنظران ذیربط سینما در خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تشریح برخی از مشكلات صنفی متولیان صنعت سینما بر لزوم توجه بیشتر مسوولان به این عرصه تاكید كردند.

مدیر 'سینما آفریقا' در مشهد پیرامون این موضوع گفت: تهیه و تولید فیلم خوب و عامه پسند از نیازهای مهم كاهش مشكلات صنعت و از جمله متولیان تالارهای سینما است.

'مهدی تجویدی' اظهارداشت: اگر فیلم متناسب با نیازها و مشكلات جامعه تولید شود در جذب مردم به سینماها بسیار موثر است.

وی ادامه داد: به رغم آنكه توسعه شبكه های سیما و شبكه های استانی در استانهای مختلف و شبكه های دیجیتال در كاهش رغبت مردم به تماشای فیلم در سینما موثر بوده ولی اگر فیلمهای سینمایی جذاب و عامه پسند تولید شوند نقش موثری در افزایش گرایش مردم به سینماها خواهد داشت.

وی اظهار داشت: متاسفانه از مجموع تعداد زیاد فیلم سینمایی كه در طول سال تولید می شوند فیلمهای عامه پسند درصد بسیار كمی را به خود اختصاص می دهند زیرا اغلب آنها هنرپسندند كه تنها زمینه جذب مخاطب خاص را فراهم می كنند.

این مدیر سینما اضافه كرد: اگر فیلم عامه پسند و متناسب با نیازها و مشكلات جامعه باشد برای همه قابل فهم است.

مدیر 'مجموعه سینمایی سیمرغ' مشهد نیز تهیه و تولید فیلم خوب، جذاب و عامه پسند را از ضرورتهای توسعه و رشد سینما برشمرد و گفت: طی حدود شش ماه نخست امسال از مجموع فیلمهای به نمایش در آمده در سینماها در كشور و از جمله مشهد تنها فیلمهای 'رسوایی' و 'هیس دختران فریاد نمی زنند' با فروش و جذب مخاطب خوب مواجه شد.

'امیرحسین دبیرزاده' اضافه كرد: اگر فیلم قوی، متناسب با نیازها و مشكلات جامعه، با عوامل و بازیكنان توانمند و كارآمد و با تجربه تولید شود به طبع در جذب مخاطب سینما تاثیر بسزایی خواهد داشت.

وی با اشاره به هزینه های زیاد اداره سینماها از جمله آب، برق و گاز از مسوولان ذیربط خواست با تخصیص یارانه های انرژی و پرداخت تسهیلات از فعالان این بخش بیشتر حمایت كنند.

مدیر 'مجموعه سینمایی سیمرغ' مشهد درخواست كرد كه دولت بطور یكسان سینماهای دولتی و خصوصی را با پرداخت تسهیلات بلاعوض با اقساط بلندمدت مورد حمایت قرار دهد.

وی افزود: قرار بر این بود كه یارانه انرژی در اواخر دولت دهم به متصدیان تالارهای سینما اختصاص یابد ولی این امر محقق نشد و مسوولان لذا دست اندركاران ذیربط در دولت یازدهم بایستی با بررسی دقیق مشكلات فعالان این بخش حمایت از آنها را در اولویت قرار دهد.

دبیرزاده گفت: متصدیان سینماها و از جمله سینماهای خصوصی با مشكلات بسیاری از نظر تامین مخارج و هزینه های خود مواجه هستند و دخل و خرجشان با هم همخوانی ندارد.

وی در ادامه اظهارداشت: 'اتحادیه مدیران سینماهای خراسان رضوی' با پیگیریهای مستمر جمعی از متولیان تالارهای سینما راه اندازی ولی بعد از مدت كوتاهی تعطیل شد اما هم اكنون لزوم فعالیت این اتحادیه برای هماهنگی فعالیتها در این بخش ضروری به نظر می رسد.

وی همچنین نبود 'شورای هماهنگی اكران' را یكی از خلاء های بخش سینما در مشهد برشمرد و گفت: به دلیل نبود چنین شورایی ممكن است یك فیلم همزمان در چند سینمای شهر اكران شود ولی با راه اندازی این شورا فیلمهای سینمایی با هماهنگی در سینماها اكران می شوند تا شاهد موازی كاری در این بخش نباشیم.

یك كارگردان و تهیه كننده مشهدی فیلم و منتقد سینما نیز گفت: بخش اعظم فیلمهای اكران شده در سینماها از نظر محتوا و موضوع جذابیت لازم را ندارند زیرا به جز برخی موارد محدود در طول سال فیلمهای سینمایی مبتنی بر فیلمنامه قوی، جذاب و عامه پسند و با عوامل اجرایی قوی تولید نمی شوند.

'مهدی محمدی' ضمن تاكید بر لزوم كاهش تصدیگری و فعالیت دولت در بخش سینما افزود: متولیگری دولت در تولید و توزیع فیلم موجب محدود شدن چرخه كار در این بخش می شود.

وی تاكید كرد: دولت باید با واگذاری تصدیگری تالارهای سینما به بخش خصوصی و حمایت از فعالان آنها از طریق پرداخت تسهیلات، نظارت را در این بخش افزایش دهد و با اختصاص اعتبارات لازم در ساخت و توسعه زیرساختهای سینمایی فعالیت بیشتری داشته باشد.

او در زمینه اهمیت ایجاد 'شورای هماهنگی اكران فیلمهای سینمایی' نیز گفت: با توجه به جایگاه و ظرفیتهای فرهنگی بسیار این منطقه باید تصمیم گیری در خصوص فیلمهای قابل اكران در مشهد توسط متصدیان ذیربط همین منطقه لحاظ شود.

این منتقد سینما اظهار داشت: بیشتر فیلمهای بلند سینمایی بطور متمركز در تهران تولید می شوند و در سایر استانها و از جمله خراسان رضوی به رغم ظرفیتهای خاص فرهنگی به جز فیلمهای محدود و كوتاه شاهد فعالیت خاصی در این بخش نیستیم.

وی گفت: فعالان تهیه و تولید و كارگردانی فیلمهای سینمایی به صورت غیرمنسجم و پراكنده در این بخش مشغولند و یك تشكل صنفی خاص متولیان و فعالان سینمایی در خراسان رضوی وجود ندارد.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در خراسان رضوی نیز در خصوص نقش تولید فیلم خوب در افزایش گرایش مردم به سینماها گفت: در تولید یك فیلم خوب مجموعه عواملی از جمله شرایط اجتماعی، وجود عناصر قوی و هماهنگی دستگاههای اجرایی و فرهنگی ذیربط نقش بسزایی دارد.

'مهدی مسگران' ادامه داد: وجود باورهای ارزشی در جامعه اسلامی مانع از آن می شود كه از هر ابزاری برای تولید فیلم و جذب مخاطب استفاده كنیم.

وی گفت: هر فیلم فاخر و ارزشمندی را نمی توان فیلم عامه پسند نامید ممكن است برخی فیلمها از مضامین و محتواهای بسیار خوبی برخوردار ولی نتوانند در جذب مخاطب تاثیرگذار باشند.

این تهیه كننده و كارگردان سینما ادامه داد: برخی از فعالان بخش سینما بیشتر به تولید فیلمهای سطحی و فاقد ارزش هنری روی آوردند كه با فروشهای بالا هم مواجه شدند لذا نمی توان هر فیلمی را كه با فروش بالا مواجه بود به عنوان فیلم بامحتوا یاد كرد.

مسگران گفت: برای آنكه فیلم خوب و قوی تولید شود باید متولیان ذیربط از جمله بخشها و دستگاههای اجرایی فرهنگی هماهنگی بیشتری در تولید فیلم با فعالان این عرصه داشته باشند و بسترهای لازم را برای تولید آثار فاخر فراهم كنند تا این افراد بدون دغدغه فیلم خوب تولید نمایند.

وی اظهار داشت: خراسان رضوی و به خصوص مشهد با توجه به بارگاه منور رضوی، وجود اماكن شاخص فرهنگی و آرامگاههای شاعران مشهور نظیر فردوسی، خیام و عطار و تنوع گوناگون جغرافیایی و نیز تنوع خرده فرهنگها از بسترهای بسیار خوبی برای تولید آثار شاخص سینمایی برخوردار است.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در خراسان رضوی افزود: بیشتر فعالان این بخش با هزینه های شخصی خود مبادرت به تولید فیلم می كنند كه هزینه های بالای تولید آثار موجب بروز مشكلاتی برای آنان در تامین می شود.

مسگران گفت: به همین دلیل تولیدكنندگان فیلمهای سینمایی مجبورند برای تامین هزینه های تولید فیلمهای خود از حمایت مالی سرمایه گذاران بخش خصوصی استفاده كنند و حامیان مالی هم توقع برگشت سرمایه را دارند لذا در شرایطی كه فیلمها با فروش خوب مواجه نشوند تولیدكنندگان آنها با دغدغه بسیار در بازگشت منابع اعتباری خود روبرو خواهند شد.

وی از مسوولین خواست با پرداخت تسهیلات لازم از فعالان این عرصه بیشتر حمایت كنند.

معاون فرهنگی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی هم مهمترین ضرورتهای رفع مشكلات و توسعه كمی و كیفی سینما را سالن خوب و مجهز سینمایی، اكران فیلم خوب و قوی و جذب مخاطب ذكر و بیان كرد: اگر این امور با هم هماهنگ نباشند شاهد توفیق مطلوبی در این بخش نخواهیم بود.

'حسین مسگرانی' گفت: اگر سینمایی از سالن خوب برخوردار نبوده و فیلم خوب و قوی در آن اكران نشود به طبع مخاطب در خور توجهی هم نخواهد داشت.

وی افزود: روند توسعه سخت افزاری سینما و افزایش تعداد آنها در خراسان كاهش یافته و از طرفی گسترش فناوریهای جدید در عرصه دیجیتال و شبكه های متعدد تلویزیونی در كاهش مخاطب برای سینماها موثر بود.

وی گفت: در حوزه تولید فیلم، شركتهای سینمایی قدرتمند و باتجربه و با عوامل مجرب و حرفه ای در سطح كشور و خراسان وجود ندارند كه همین امر خود در فقدان تولید فیلمهایی با مضامین قوی موثر است.

معاون مدیركل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: از مجموع حدود 70 فیلم بلند سینمایی كه سالانه در سطح كشور تولید می شوند تنها پنج الی شش فیلم با اقبال عمومی خوب مواجهند و بقیه آنها به توفیق مطلوبی در این زمینه دست نمی یابند.

وی گفت: باید زمینه ای فراهم كرد كه شركتهای سینمایی توانمند و حرفه ای تشكیل شده و مسوولین ذیربط با پرداخت تسهیلات از فعالان آنها حمایت كنند.

او علت اصلی تعطیلی تعدادی از سینماهای مشهد طی سالهای گذشته را قرار داشتن آنها در مراكز تجاری و مستهلك شدن و غیرایمن بودن ساختمانهای آنها و یا تغییر كاربری توسط متصدیانشان برشمرد.

معاون هنری و سینمایی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی هم در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تولید فیلم خوب نقش بسیاری در جذب مخاطب به سالنهای سینما دارد ولی این بدان معنا نیست كه فیلمی كه با اقبال عمومی مواجه می شود 100 درصد فیلم خوب و بامحتوایی است.

'سیدحمید طباطبایی' ادامه داد: گاهی اوقات تهیه كنندگان فیلمها سعی می كنند با تبلیغات گستره و یا حاشیه درست كردن برای فیلمهایشان مخاطبین آنها را افزایش دهند ولی مردم بعد از مشاهده این فیلمها می فهمند كه آنها تنها یك فیلم عادی بوده و تبلیغات ارزشی نداشته است.

وی گفت: من به عنوان فردی كه حداقل 25 سال گذشته سه هزار دقیقه فیلم برای شبكه های مختلف صدا و سیما و از جمله در مشهد تولید كرده ام با مسائل و مشكلات فعالان عرصه سینما آشنایی داشته و در حد توان برای رفع آنها تلاش می كنم.

معاون هنری و سینمایی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی

افزود: هنرمندان بسیار زیادی در مشهد در قالب تهیه كننده و كارگردان و یا بازیگر جذب بدنه سینمای ایران شده اند كه بخش زیادی از رونق سینما و توسعه و تولید جریانهای فیلم سازی كشور مدیون آنان است.

این تهیه كننده و كارگردان فیلمهای سینمایی گفت: این هنرمندان به دلیل مشكلات و موانع زیاد از جمله تمركز امكانات و تجهیزات پیشرفته هنری برای تولید اثر در تهران، جذب پایتخت شده اند.

طباطبایی اضافه كرد: تجهیزات و دوربینهای پیشرفته برای تولید فیلم بلند سینمایی در مشهد بسیار محدود است و اعتبارات معاونت سینمایی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی هم اندك بوده لذا جوابگوی نیازهای این بخش نیست.

وی گفت: در مشهد امكانات بالقوه زیادی برای تولید فیلم وجود دارد كه هنوز به فعلیت نرسیده لذا مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی كشور باید با نگاه جامع از ظرفیتهای این شهر برای توسعه كمی و كیفی تولید آثار هنری در آن بهره گیرند و هنرمندان منطقه را مورد حمایت قرار دهند.

وی در خصوص رویكردهای اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی برای حمایت، آموزش و ارتقا توانمندیهای فعالان سینما در استان هم گفت: ساماندهی و اخذ شركتهای خدمات سینمایی در دستور كار ما قرار دارد و اقدامهای خوبی در این بخش انجام شده است.

معاون هنری و سینمایی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان افزود: در كنار آن آموزشگاههای سینمایی در قالب كلاسهای متعدد شامل گریم، فیلمبرداری، بازیگری، تدوین و نورپردازی مباحث لازم را در اختیا متقاضیان بخش سینما و فیلمسازی قرار می دهند و تمامی فعالیت این آموزشگاهها تحت نظارت قرار دارد.

وی گفت: مشاركت در برگزاری جشنواره های متعدد فرهنگی و فیلم از جمله 'جشنواره بین المللی فیلم فجر' دیگر رویكرد مهم در ارتقا سطح آگاهیهای فعالان عرصه سینما و آشنایی آنان با قابلیتهای این بخش است.

او مشاركت در تجهیز سینماهای استان از جمله مشهد و تجهیزات به روز و پیشرفته سینمای دیجیتال را از دیگر اقدامهای مهم در حمایت از فعالان این بخش دانست.

طباطبایی در ادامه افزود: پرداخت یارانه انرژی از دولت دهم مورد توجه سازمان سینمایی قرار داشت و تحقق آن را در دولت یازدهم از طریق مسوولان مربوطه پیگیری می كنیم.

وی همچنین اظهار داشت: 'شورای اكران فیلمهای سینمایی' تنها در تهران مستقر است لذا هماهنگی برای نمایش فیلمها در سینماهای سطح كشور تنها در این شورا انجام می شود و هیچ اختیاری برای تاسیس شوراهای مشابه به استانها داده نشده است.

معاون هنری و سینمایی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی همچنین تعداد تماشاگران مراجعه كننده به سینماهای استان را طی پارسال حدود یك میلیون و 500 هزار نفر و گردش مالی این سینماها را قریب به چهار میلیارد و 500 میلیون تومان ذكر كرد.

وی گفت: به رغم ظرفیتهای فرهنگی و تعداد سینماهای استان میزان اقبال عمومی به تماشای فیلم در این مكانها كم است و اگر مسوولان توجه اساسی به رفع مشكلات متصدیان و فعالان این بخش نداشته باشند سینماهای خراسان رضوی به سمت ورشكستگی پیش می روند.ك/4

7490/659