تراب محمدي روز سه شنبه در آيين رونمايي از اين اثر تاريخي اظهار كرد: پيش از اين مرمت اصلي اين مجموعه به پايان رسيده بود كه با پايان مراحل نورپردازي و محوطه سازي، اين بناي عظيم تاريخي به صورت كامل رونمايي شد.
وي مرمت فاز نخست اين مجموعه شامل طاق جنوبي به عنوان اصلي ترين عنصر اثر را جزو آخرين اقدامات مرمتي عنوان كرد كه با تلاش مرمت گران اين اداره كل در مجموعه مسجد و ارگ عليشاه تبريز به پايان رسيد.
محمدي يادآوري كرد: استحكام بخشي بقاياي طاق جنوبي به عنوان اصلي ترين عنصر مجموعه، بازسازي خطوط معماري بخش هاي باقي مانده مدرسه و زاويه (خانقاه) در محدوده عملياتي و بازسازي خطوط معماري تالار هفت دري دوره قاجار از جمله عمليات مرمتي انجام شده در اين اثر به شمار مي رود.
وي ساماندهي بقاياي مرمت شده را از ديگر اقدامات اين اداره كل در جريان مرمت مسجد جامع عليشاه و ارگ تبريز اعلام و اضافه كرد: مواردي همچون نورپردازي، كف سازي، اجراي ارتباطات ورودي، راه پله ها و راه دسترسي و نيز محوطه سازي انجام شده و به عنوان آخرين اقدامات تكميلي فاز نخست به اتمام رسيد.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان گفت: علاوه بر عمليات اجرايي، پيش از ورود به مرمت، مطالعات آزمايشگاهي كاملي بر روي اين اثر تاريخي انجام شده بود.
محمدي مطالعات آزمايشگاهي اين اثر تاريخي را مربوط به زمين شناسي (ژئوفيزيك) عنوان كرد و افزود: مكانيك خاك و مصالح، شناخت بستر زيرين و ديگر مطالعات مرتبط همچون تكميل برداشت با اسكن ليزر و پايش تغييرات را شامل مي شود.
وي با اشاره به اقدامات انجام شده براي حفظ اين بناي تاريخي اظهاركرد: استحكام بخشي و مرمت هاي حفاظتي طاق صفه مسجد جامع عليشاه كه بزرگترين دهانه طاق در جهان است، نيز به اتمام رسيد.
محمدي ادامه داد: در فاز دوم مرمت اين بنا بقاياي كاشي كاري و گچ بري در دست مرمت قرار گرفته و بخش هاي باقي مانده از محوطه و قسمت هاي خانقاه و مدرسه نيز به صورت همزمان مرمت و احيا مي شود.
وي گفت: ساخت مسجد جامع عليشاه در ميدان قديم تبريز در سال 711 هجري - قمري توسط تاج الدين عليشاه جيلاني از وزراي ايراني حكومت ايلخانان مغول آغاز شد.
محمدي ادامه داد: در غرب مسجد جامع عليشاه يك مدرسه و شرق آن زاويه اي (خانقاه) نيز قرار داشت كه معروف ترين بخش مسجد جامع عليشاه طاق و صفه عظيم جنوبي آن است كه با بيش از 30 متر دهانه، بزرگترين طاق با مصالح سنتي دنيا به شمار مي رود.
وي با اشاره به اينكه از تمام مجموعه مسجد جامع عليشاه تنها بخش هايي از همين قسمت طاق باقي مانده است، افزود: از ديگر عناصر و فضاهاي مسجد مي توان به استخر، نهر آب، صحن مسجد، طاق هاي سنگي اطراف مسجد، مناره و مقبره باني اثر اشاره كرد.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان ادامه داد: در تزئينات وابسته به معماري بخش مدرسه و خانقاه همانند ساختار كلي بنا حداكثر اغراق در اجرا به كار برده شده است.
محمدي افزود: ستون هاي جانبين محراب مدرسه و تزئينات طلاكوب نماي داخلي، گچ بري، ستون هاي مرمر مرتفع طاق هاي اطراف صحن، سنگ پلاك هاي بسيار عظيم بدنه، كاشي كاري معرق و كتيبه هاي خطي و سنگ فرش مرمرين صحن زاويه از جمله تزئيناتي است كه مي توان به آنها اشاره كرد.
وي يادآوري كرد: با مرگ تاج الدين عليشاه در سال 724 هجري - قمري ادامه كار ساخت اين مجموعه متوقف شده و بخش صفه، تزئينات طاق بزرگ جنوبي و تكميل طاق فرو ريخته آن نيز هيچگاه اجرا نشد.
محمدي با بيان اينكه حملات بيگانگان، زلزله و ديگر عوامل مخرب نتوانست مرمت ها و بازسازي هاي اين مجموعه را متوقف كند، افزود: از اوايل دوره صفويه اين مجموعه به عنوان مركز آموزش تشيع به عنوان مركزيت ايدئولوژيك مذهبي در جنگ هاي ايران و عثماني مورد استفاده قرار گرفت و به همين دليل در حمله سلطان مراد عثماني به ايران اين مجموعه به صورت عمد تخريب شد.
وي گفت: پس از زلزله سال 1194 تبريز، اين مجموعه به عنوان مستحكم ترين بخش ارگ حكومتي تبريز به عنوان محل استقرار توپ هاي سپاه ايران در جنگ با حملات روسيه قرار گرفته و نام ارگ بر آن مصطلح شد.
محمدي اجراي عمليات مرمتي در مجموعه مسجد جامع عليشاه و ارگ تبريز را حاصل هماهنگي بسيار خوب با ارگان هاي مرتبط به ويژه بنياد مصلي تبريز دانست.
وي گفت: استمرار و تداوم عمليات مرمتي و مطالعاتي در اين اثر تاريخي با هماهنگي بين بخشي جهت جلوگيري از تداخل طرح ها به خوبي انجام گرفته است.
7240/587
تبريز- مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان شرقي گفت: همزمان با آغاز سال جديد هجري - قمري و فرا رسيدن ماه محرم مرمت مسجد جامع عليشاه و ارگ تبريز پايان يافت.