تشكیل اداره سجل احوال در وزارت داخله (كشور) در 30 آذر1297 هجری خورشیدی به منظور صدور شناسنامه برای اتباع كشور به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور نخستین شناسنامه برای شخصی به نام فاطمه ایرانی در سوم دی همان سال این اداره به طور رسمی آغاز به كار كرد.
واژه ها و اصطلاح های معمول آن عصر مانند سجل از واژه تركیه ای ورقه هویت اقتباس شده بود و به مرور به فارسی تبدیل شد. در این سند وقایع چهارگانه ولادت، فوت، ازدواج و طلاق یادداشت می شد.
نخستین قانون ثبت احوال كشور در خرداد 1304 هجری خورشیدی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید و براساس این قانون داشتن شناسنامه برای تمامی اتباع ایرانی در داخل و خارج از كشور اجباری شد. همچنین با تصویب اصلاح قانون ثبت احوال در 1307هجری خورشیدی اداره سجل احوال كه وظیفه ثبت وقایع حیاتی و جمع آوری آمارهای مختلف جمعیتی را بر عهده داشت، به اداره احصاییه و سجل احوال تغییر نام داد.
همچنین برای ورود افراد به خدمت نظام وظیفه، ثبت نام در مدرسه، انجام معامله های تجاری و اقتصادی ارایه شناسنامه اجباری شد، به صورتی كه در هنگام شكل گیری سلسله پهلوی بیشتر شهروندان ایران صاحب شناسنامه شدند.
در این زمینه قانون جامع و كاملی شامل بر 55 ماده در اردیبهشت 1319 هجری خورشیدی تصویب شد. پس از آن نیز آیین نامه مربوط به این قانون در همان سال به تصویب مجلس شورای ملی رسید كه این قانون نزدیك به 36 سال پایدار ماند.
اداره احصاییه و سجل احوال در 1337 هجری خورشیدی پس از جدا شدن بخش آمار و سرشماری از ثبت احوال، به اداره كل ثبت احوال تغییر نام داد. سرانجام با تصویب قانون 1355 هجری خورشیدی ثبت احوال و همچنین با تصویب قانون تقسیمات كشوری، این اداره نیز از نظر ساختاری گسترش یافت و سازمان ثبت احوال كشور نام گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران براساس اصلاحیه دی 1363 هجری خورشیدی مجلس شورای اسلامی برخی از مواد قانون سازمان ثبت احوال بازنگری شد و این سازمان به كار خود ادامه داد.
سازمان ثبت احوال دارای یك حوزه ستادی و 30 اداره كل در كشور است. حوزه ستادی از 3 معاونت و 6 اداره كل تشكیل شده است كه رییس سازمان ثبت احوال كشور معاون وزیر كشور محسوب می شود. این سازمان با در اختیار داشتن آمارهای حیاتی، اسناد هویت و تابعیت فردی از مهم ترین اركان دولتی كشور است.
سازمان ثبت احوال كشور دارای وظایفی همچون ثبت وقایع چهارگانه جمعیتی، تعویض شناسنامه ها و نقل تحولات، صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجی، تنظیم دفاتر ثبت كل وقایع و نام خانوادگی، ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور كارت شناسایی ملی، جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر كشور و انتشار آن است.
با الهام از: سازمان ثبت احوال كشور
اطلاع**2002**9131
تهران-ایرنا-گروه اسناد و اطلاع رسانی- سوم دی یادآور صدور نخستین شناسنامه برای ایرانیان است. سندی برای ابراز هویت و تابعیت فردی كه گنجینه وقایع حیاتی او محسوب می شود.