علی اسفندیاری مشهور به نیمایوشیج در 21 آبان 1276 هجری خورشیدی در روستای یوش استان مازندران دیده به جهان گشود. وی خواندن و نوشتن را در زادگاه خویش آموخت و در 12 سالگی به همراه خانواده راهی تهران شد.
او دوره ابتدایی را با تحصیل در دبستان جاوید سپری كرد و با پایان این دوره برای فراگیری زبان فرانسه به مدرسه سن لویی رفت. نیما یوشیج در این مدرسه با تشویق و همراهی یكی از آموزگاران خویش به نام نظام وفا كه شاعری نامدار بود، گام به دنیای شعر و شاعری نهاد.
وی نخست به شیوه كهن و به سبك خراسانی شعر می سرود اما آشنایی یوشیج با زبان و ادبیات فرانسه راهی تازه را در پیش روی این شاعر جوان گذاشت و او را با با سبك های نوین نظم و شعر آشنا ساخت.
نیما یوشیج، نخستین شعر خود را در قالب مثنوی بلندی به نام' قصه رنگ پریده' در 23 سالگی سرود. او در این منظومه به بیان واقعیت های اجتماعی و داستان زندگی خویش پرداخت. وی با عضویت در نخستین كنگره نویسندگان ایران به صورت رسمی به دنیای شعر و شاعری پیوست.
سبك كهن شعر فارسی انتظار یوشیج را بر آورده نمی كرد، بنابراین او راهی دیگر در پیش گرفت و با سرودن شعر 'ای شب' پایه گذار سبكی جدید شد. این قطعه پس از گذر یك سال در پاییز 1301 هجری خورشیدی در هفته نامه نوبهار به چاپ رسید اما این شعر به دلیل سبك جدیدی كه داشت با نقد و كنایه ی برخی ادیبان روبرو شد. اما شاعر جوان از هدف خویش دست برنداشت و سرودن شعر به سبك جدید را ادامه داد و سرانجام موفق به سرودن منظومه مشهور 'افسانه' شد.
منظومه ی افسانه نقطه عطف و سرآغاز شعر فارسی معاصر محسوب می شود. نیما یوشیج در این منظومه با استفاده از قالب، وزن و محتوایی جدید، شكلی نو در شعر كلاسیك ایجاد كرد. این منظومه شعری غنایی و عاشقانه به شمار می رود كه از مایه های كلاسیك نیز برخوردار است.
نیما یوشیج با سرودن این شعر همه بنیادها و ساختارهای شعر كهن فارسی را به چالش كشاند و در شعر، انقلابی نو به پا كرد. او منظومه 'خانواده یك سرباز' را پس از افسانه سرود. سپس با سرودن 2 شعر غراب و ققنوس در شكل و بیانی تازه، شیوه ای نو در ادبیات بنیان نهاد و پایه گذار شعر نو در زبان فارسی شد.
نیما یوشیج پس از مدتی با چاپ شعر 'ای شب' در هفته نامه نوبهار محمدتقی بهار، نام خویش را در ادبیات این مرزو بوم پرآوازه ساخت.
شاعر پرآوازه ی مازندرانی در سبك غزل نیز تاثیر گذار بود و در واقع این سبك پس از وی شكل دیگری به خود گرفت و كامل تر از پیش به راه خود ادامه داد. نیما وزن را برای شعر لازم می دانست اما بر اساس اندیشه وی یكسان بودن طول مصراع ها در یك شعر ضروری نبود. همچنین كوتاه و بلند بودن مصراع ها در شعرهای او از ویژگی منحصر به فرد شعر یوشیج محسوب می شود.
پدر شعر نو آثار گرانبهایی همچون منظومه نیما، خانواده سرباز، مانلی، افسانه و رباعیات، ماخ اولا، شعر من، شهر شب و شهر صبح، ناقوس قلم انداز، فریادهای دیگر و عنكبوت رنگ، آب در خوابگه مورچگان، مرقد آقا، كندوهای شكسته، آهو و پرنده ها، توكایی در قفس و آی آدم ها را از خود به یادگار گذاشته است.
سرانجام نیما یوشیج كه در راه شكل گیری سبكی نو در شعر و ادب فارسی تلاش و كوشش بسیار كرده بود، در سیزدهم دی 1338 هجری خورشیدی در 62 سالگی چشم از دنیا فرو بست و به دیار حق شتافت. او 'چشم بیدار زمانه ی خود' بود.
'اسماعیل آذر' استاد و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت و گو با گروه اطلاع رسانی ایرنا درباره نقش و جایگاه نیما یوشیج گفت: نیما یوشیج در تحول شعر فارسی نقش بسیار مهمی ایفا كرد. زیرا در آن عصر شعر فارسی نیاز به تغییر داشت كه فرجام این تغییر در شعر نیما به چشم می خورد و در واقع می توان وی را وارث این تغییر دانست. نیمایوشیج پایه گذار شعر نو و سبب تحول در شعر فارسی است.
آذر افزود: هنگامی كه نیمایوشیج سبك تازه ای را در شعر فارسی پدید آورد، افراد بسیاری به مخالفت با وی پرداختند. ولی نیما كار خویش را پیش برد و پایه گذار روشی نو در ادبیات این مرز و بوم شد.
وی در ادامه بیان داشت: بر اساس تلاش و كوشش های نیما، تحولی در شعر پدید آمد كه حاصل آن شعرهای نیمایی است و سبك هایی مانند شعر سنتی معاصر، شعر سپید و...كه پیشگامان آن فریدون توللی، احمد شاملو، فروغ فرخزاد هستند، به وجود آمد.
نیمایوشیج از شاعران محبوبی است كه در تاریخ این مرز و بوم از وی به عنوان یك مبدع و پایه گذار یاد می شود و نامش در تاریخ ادبیات ایران ثبت شده است و همواره از او با احترام یاد می شود.
یك نمونه از شعر نو نیما 'آی آدمها' ( سروده ٢٧ آذر ١٣٢٠) است كه چنین شروع می شود:
آی آدمها كه بر ساحل نشسته، شاد و خندانید!
یك نفر در آب دارد می سپارد جان
یك نفر دارد كه دست و پای دایم می زند
روی این دریای تند و تیره و سنگین كه می دانید
آن زمان كه مست هستید از خیال دست یابیدن به دشمن
آن زمان كه پیش خود بیهوده پندارید
كه گرفتستید دست ناتوانی را
تا تواناییّ ِبهتر را پدید آرید
آن زمان كه تنگ می بندید
بر كمرهاتان كمربند
در چه هنگامی بگویم من؟
یك نفر در آب دارد می كند بیهوده جان قربان.
برای اطلاع بیش تر، ر. ك: یوشیج، نیما، مجموعه ی كامل اشعار فارسی، گردآوری سیروس طاهباز، تهران، نشر نگاه، 1375
از: فاطمه ی مهدوی
گروه اطلاع رسانی**9128**2002**9131
تهران-ایرنا- سیزدهم دی ماه یادآور درگذشت پدر شعر نو فارسی، نیما یوشیج است؛ شاعری پرآوازه كه با آفرینش نظم و سبكی تازه، در ادبیات پارسی تحولی ژرف و شگرف پدید آورد و رهگشای شاعران پس از خود شد. او كه با افسانه اش در خاطر مردمان این دیار افسانه شد.
