در اين ميان، ريشه يابي مشكلات حوزه توليد خرما چند راهكار عملياتي را از زبان كارشناسان به همراه داشت كه براي افزايش مصرف داخلي، خرما در كنار شير به سبد تغذيه مدارس افزوده شود و محصولات فرآوري شده مانند قند مايع خرما كه گزينه بهتري نسبت به شكر است، در دستور كار مصرف عمومي در جامعه قرار گيرد.
از سوي ديگر، در صورت اقبال جامعه به اين گزينه جايگزين و موثر در سلامت و راهكاري براي جلوگيري از گسترش ديابت در جامعه، اين موضوع بار مسووليت فعالان عرصه صنعت و معدن و جهادكشاورزي را در ايجاد صنايع تبديلي سنگين تر مي كند.
حكايت كمبود و در برخي نقاط نبود صنايع تبديلي براي ايجاد ارزش افزوده محصولات كشاورزي استان فارس، دامن گير فعالان حوزه توليد خرما در استان نيز شده است.
به گفته مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس، 13 شهرستان از 29 شهرستان استان فارس عرصه توليد خرما هستند و سالانه به طور متوسط 217 هزار تن خرما توليد مي كنند.
مهدي صادقي گفت: در مجموع 31 واحد فرآوري محصول خرما كه مواردي مانند بسته بندي، توليد شيره خرما را شامل مي شود با ظرفيت 83 هزار تن در استان فعال هستند كه اشتغالزايي براي 597 نفر را به دنبال داشته است.
وي ادامه داد: علاوه بر اين 14 انبار محصولات كشاورزي در استان تنها به نگهداري محصول خرما اختصاص دارد كه 105 نفر را مشغول به كار كرده است.
شهرستان هاي جهرم، مهر، لامرد، گراش، كازرون، فيروزآباد، لارستان،خنج، فراشبند، داراب، زرين دشت،قيرو كارزين و فسا در استان فارس از كانون هاي اصلي توليد ارقام مختلف خرما محسوب مي شوند.
از ديگر سو، خبر مي رسد كه سود فزاينده توليد خرماي فارس را يك كشور همسايه شرقي با ايجاد ارزش افزوده روي اين محصول از آن خود مي كند حال آن كه توسعه صنايع تبديلي و صادرات خرماي فارس مي تواند به افزايش درآمد باغداران در شرايط خشكسالي منجر شود و از اين رو، گامي دو سويه به نفع كشور و باغداران است.
** نياز صنايع تبديلي موجود به سرمايه در گردش
در همين حال، واحدهاي فعال كنوني در استان فارس در زمينه فرآوري خرما نيز خواهان حمايت هستند. بدون شك فراهم آوردن اين چتر حمايتي، اشتغالزايي، رونق منطقه، درآمدزايي و ارزآوري از اين ناحيه را به دنبال خواهد داشت.
شركت تعاوني بسته بندي قصب و خرماي فراشبند از جمله شركت هاي فعال در حوزه صنايع تبديلي محصولات كشاورزي از جمله خرما در استان فارس است؛ محسن رحيمي مديرعامل اين شركت در گفت و گو با خبرنگار ايرنا از مسوولان مي خواهد ساز و كار بهره مندي صنايع تبديلي از سرمايه در گردش ارزان قيمت را فراهم آورند.
وي گفت: تزريق به موقع منابع مالي ارزان قيمت مي تواند بخش كشاورزي و باغداري فارس را تقويت كند و هم اشتغال پايدار و توسعه صادرات غيرنفتي در اين استان را به دنبال داشته باشد.
مديرعامل شركت تعاوني بسته بندي قصب و خرماي فراشبند اظهار كرد: توليد خرما سهم 80 درصدي را در اقتصاد منطقه فراشبند و حومه آن دارد و مي تواند سالانه افزون بر 350 ميليون دلار ارزآوري كند كه اين امر در گرو تامين سرمايه در گردش ارزان قيمت براي واحدهاي بسته بندي و ديگر صنايع تبديلي است.
رحيمي گفت: از مسوولان تقاضا داريم كه با درايت و نگاه دلسوزانه اي كه به صنايع، اشتغال و صادرات استان پهناور فارس دارند كه بر ما هم پوشيده نيست، كم لطفي هاي مديران سابق را ترميم كنند و ضامن حل مشكلات صنايع تبديلي استان از جمله اين شركت تعاوني شوند.
** توسعه صادرات و صنايع تبديلي، كليدواژه حل مشكلات توليدكنندگان خرما
سيدحسن آقااميري باغدار فراشبندي نيز خام فروشي را از موانع ايجاد ارزش افزوده محصول خرما عنوان مي كند و مي گويد: برخي خرماي استان فارس را به پاكستان مي برند و آنجا فرآوري مي كنند و سپس با بسته بندي و كارتني كه در ايران چاپ شده است، به كشورهاي اروپايي صادر مي كنند و اين گونه سود خرماي استان را به جيب مي زنند.
آقا اميري اظهار كرد: با توجه به محدود بودن مصرف خرما در كشور در آيين هاي عزاداري، توسعه صادرات اين محصول مي تواند كليدواژه حل مشكلات توليدكنندگان خرما باشد.
اين باغدار فراشبندي گفت: انتظار است كه مسوولان دستگاه هاي متولي و نيز اتحاديه هاي تعاوني روستايي در سطح كلان كشور و به نمايندگي از باغداران براي خرماي توليدي در كشور بازاري بين المللي فراهم كنند.
وي با اشاره به ابلاغ سياست هاي اقتصاد مقاومتي، حوزه توليد و فرآوري خرما را يكي از عرصه هايي دانست كه مي تواند شكوفايي اقتصادي را در منطقه و كشور به دنبال داشته باشد و از اين رو، حمايت مسوولان استان از ايجاد صنايع تبديلي و فراهم آمدن ساز و كارهاي صادرات اين محصول را خواستار شد.
آقا اميري از نبود زيرساخت هاي صادرات گندم در استان فارس گلايه كرد و گفت: مصداق هايي را در اختيار دارم كه خرماي توليد شده در فراشبند در جنوب كشور به تبريز در شمال غرب كشور بارگيري شده و سپس بار ديگر به بندرعباس در جنوب كشور منتقل و به خارج كشور صادر شده است.
وي در ادامه با بيان اين كه صنايع تبديلي موجود متناسب با سطح توليد خرما نيست، گفت: بيشتر بسته بندي هاي خرما در شمار زيادي از صنايع تبديلي موجود با دست انجام مي شود و مكانيزه نيست.
آقاميري افزود: تنها هنري كه ما داشته ايم اين است كه گوني هاي 100 كيلويي خرما در بسته بندي هاي كوچك تر دو، سه كيلويي و هشت تا 10 كيلويي به مشتريان عرضه مي شود.
** راهي جز توسعه صنايع تبديلي نيست
سخن و درد دل فعالان عرصه توليد خرما را با مديركل دفتر هماهنگي امور اقتصادي و بين الملل استانداري فارس در ميان گذاشتيم.
حيدر عاليشوندي در اين باره به خبرنگار ما گفت: با توجه به وضعيت كمبود منابع آبي در استان فارس راهي جز توسعه صنايع تبديلي نداريم كه بتوان از طريق آن، كارايي و كارآمدي در اقتصاد استان را ايجاد كنيم.
وي با اشاره به سياست هاي ابلاغي اقتصاد مقاومتي گفت: بر اساس اين سياست ها، بايد خام فروشي و فروش مواد اوليه محصولات كشاورزي كنار گذاشته شود و با توسعه صنايع تبديلي به سمت ايجاد ارزش افزوده، بهره وري و توليد ثروت بيشتر گام برداريم.
مديركل دفتر هماهنگي امور اقتصادي و بين الملل استانداري فارس گفت: استانداري فارس مصمم است صنايع تبديلي محصولات كشاورزي از جمله خرما كه موجب افزايش درآمد مردم منطقه و كشور مي شود را توسعه دهد و به طور همزمان، برخي زيرساخت ها مانند سردخانه ها در استان ايجاد شوند تا ميوه ها به تدريج وارد بازار شوند و كشاورزان از عرضه گسترده و همزمان ميوه متضرر نشوند.
** ويژگي هاي منحصر به فرد
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس برخي ارقام محصول خرما در اين استان مانند «كبكاب» و «شاهاني» را در دنيا منحصر به فرد عنوان كرد و گفت: همين امروز خرماهايي از اين ارقام كه در كازرون فارس بسته بندي مي شود، در روسيه بازار خوبي دارد.
مهدي صادقي اظهار كرد: در حالي كه خرماي رقم «قصب» در ايران و عراق توليد مي شود، اما ارقام كبكاب و شاهاني به ايران و بويژه استان فارس اختصاص دارد.
وي گفت: مي توان با بسته بندي هاي بهتر و بازاريابي اين ارقام منحصر به فرد در كشورهاي مقصد مانند آسياي ميانه، شرق آسيا و اروپا در مسير توسعه صادرات اين محصول گام برداشت.
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس تاييد كرد كه كشورهاي پاكستان و تركيه برخي ارقام محصول خرماي ايران را وارد مي كنند و با بسته بندي هاي جديد و متناسب با سليقه مصرف كنندگان به كشورهاي ديگر صادر مي كنند و در حالي كه مي توان با ايجاد صنايع تبديلي و حمايت از صنايع موجود، ارزش افزوده توليد خرما را نيز براي ايران به ارمغان آورد.
** قند مايع خرما ظرفيتي براي كمك به سلامت جامعه
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس بر اين باور است كه با توجه به پايين بودن ميزان مصرف سرانه خرما در استان و كشور، راهكارهاي حمايت از توليدكنندگان بخش خرما را در قالب عملياتي كردن نتايج تحقيقات صورت گرفته و بسته بندي و فرآوري محصول متناسب با ذائقه مصرف كنندگان داخلي و خارجي بايد دنبال كرد.
صادقي با اشاره به اين كه بيشترين واحدهاي صنايع تبديلي فعال در استان فارس در ارتباط با محصول خرما تنها به بسته بندي اين محصول مي پردازند، گفت: در ارتباط با فرآوري نيز بايد گفت كه برخي واحدهاي ايجاد شده صنعتي مانند توليد قند مايع خرما با استقبال مصرف كنندگان رو به رو نشده اند و اين موضوع مانعي بر سر راه توسعه اين گونه صنايع است.
وي در اين باره گفت: در حالي كه قند مايع خرما از گلوكز كمتري نسبت به شكر برخوردار است، گزينه مناسبي براي بيماران ديابتي است و علاوه بر آن نتايج مثبتي بر عملكرد دستگاه گوارشي نيز دارد اما بااين وجود قنادي ها و مراكز توليد شيريني جات از قند مايع خرما استقبالي نكرده اند.
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي فارس در ادامه با بيان اين كه اين استان در انجمن خرماي ايران حضور فعال دارد، گفت: با وجود تلاش هاي صورت گرفته، صنايع تبديلي خرما با مشكل سرمايه در گردش روبرو هستند و تسهيلاتي كه بايد به اين صنايع اختصاص يابد كمتر مورد توجه قرار گرفته است.
** ضرورت اختصاص يارانه به حمل و نقل محصولات خاص
صادقي در ادامه گفت: به عنوان نمونه، هم اكنون هزينه حمل يك كانتينر خرما از اين استان تا مرز افغانستان 20 ميليون ريال است كه به هزينه هاي تمام شده محصول اضافه مي شود.
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس گفت: امروز اختصاص يارانه به حمل و نقل برخي محصولات كشاورزي مانند خرما و انجير كه داراي مزيت هاي نسبي هستند و همچنين صنايع لبني بيش از پيش ضروري به نظر مي رسد.
وي تبليغات مصرف محصول خرما در داخل كشور را زمينه ساز افزايش مصرف اين محصول در جامعه عنوان كرد و گفت: بخش خصوصي به خوبي در زمينه تبليغات مصرف خرما در جامعه عمل نكرده است.
صادقي همچنين حضور پررنگ تر بخش خصوصي در حمايت از تحقيقات مراكز علمي را زمينه ساز دستيابي به راهكارهاي عملي بهتر براي عرضه محصول خرما به بازارهاي داخلي و خارجي دانست و گفت: مصرف كنندگان در دنياي امروز بسته بندي هاي نامطلوب را نمي پسندد و در اين معادلات بسته بندي هاي سه كيلويي رايج در كشورمان هم عمده محسوب مي شود و ا زاين رو بايد بسته بندي هاي 50 تا 200 گرمي و دانه دانه خرما نيز در دستور كار واحدهاي توليدي قرار گيرد.
** پيشنهاد اضافه شدن خرما به تغذيه مدارس
اين كارشناس در ادامه با اشاره به بهره گيري از شير در تغذيه مدارس، اضافه شدن خرما به اين برنامه كشوري وزارت آموزش و پرورش را در ارتقاي سلامت جامعه، ترويج الگوي صحيح تغذيه و حمايت از بخش توليد كشاورزي را پيشنهاد مي دهد.
صادقي در اين باره گفت: خرما كه غذايي كامل محسوب مي شود مي تواند در مدارس به آينده سازان كشور بيش از پيش معرفي و مصرف آن فرهنگسازي شود.
مدير صنايع كشاورزي سازمان جهاد كشاورزي استان فارس اين نكته را يادآوري كرد كه در صورت برنداشتن گام هاي درست در عرصه صادرات و افزايش مصرف داخلي، همچنان مشكلات فعلي گريبانگير توليدكنندگان خرما خواهد بود. ك/4
گزارش: سيداحمد نجفي
2026 /675
شيراز - ايرنا - از نگاه كارشناسان و فعالان حوزه توليد خرما توسعه بالنده اين بخش از كشاورزي منوط به افزايش مصرف داخلي و توسعه صادرات است كه با اتكا به صنايع تبديلي محقق مي شود.
