مصرف خودسرانه دارو؛ ممنوع

در اين نشريه محلي مي خوانيم: افزايش مصرف دارو، آن هم به طور خودسرانه، زنگ خطري است كه چند سالي است به صدا درآمده و متاسفانه برخي از افراد چشم خود را به روي عوارض و خطرات ناشي از مصرف دارو بدون تجويز پزشك بسته‌اند.نداشتن وقت و بالا بودن هزينه ويزيت پزشك براي برخي از افراد آسيب پذير، اعتقاد به اين كه داروها عوارض قابل ملاحظه اي ندارند و فروش دارو بدون نسخه توسط داروخانه ها از جمله مهم ترين عوامل موثر در خوددرماني و مصرف خودسرانه دارو در بين مردم است.البته برخي از داروها نسبت به بقيه آن ها بيشتر متقاضي مصرف دارند به عنوان مثال در هر خانه اي قرص مسكن و كپسول آنتي بيوتيك به وفور يافت مي شود اما نكته اصلي اين است كه مصرف خودسرانه اين داروها يكي از علت هاي مراجعه نكردن به پزشك و اين نشان از بي خطر دانستن بيماري است.بسياري از كارشناسان معتقدند كه افزايش مصرف دارو ناشي از اطلاع نداشتن مردم از اثرات نامطلوب مصرف بي رويه آن و اين بي توجهي به هشدارها، غيرقابل جبران است، ضمن اين كه نبايد از اين نكته غافل شد كه تحويل داروي بدون نسخه در داروخانه ها و بالا بودن قلم هاي دارويي در نسخه هاي تجويزي پزشكان هم به موضوع مصرف بي رويه دارو دامن زده است.



داروهايي كه بيش از نياز پيچيده مي شود

شهروندي با بيان اين كه وقتي يكي از فرزندانش به يك بيماري مبتلا مي شود در فاصله اي كوتاه فرزند ديگرش هم به واسطه همان ويروس، ناخوش خواهد شد، مي گويد: به طور معمول دفعه اول كه به پزشك مراجعه مي كنيم از او مي خواهيم بيشتر از حد نياز دارو تجويز كند تا دوباره مجبور نشويم با وجود هزينه هاي بالا، به پزشك مراجعه كنيم.«صمدي» ادامه مي دهد: تجربه به من ثابت كرده كه نيازي نيست به پزشك تاكيد كنم تا مقدار دارو را بيشتر بنويسد، در حالت عادي هم برخي پزشكان در تجويز داروها زياده روي مي كنند و حتي پس از بهبود، مقدار زيادي داروي استفاده نشده روي دست بيمار باقي مي ماند.



فقط رهايي از درد

«وفايي» يكي ديگر از افرادي است كه به گفته خود چندماهي است حداقل روزي يك قرص مسكن استفاده مي كند. او حين درد تحت هيچ شرايطي به عوارض دارو فكر نمي كند و همه فكرش معطوف به اين است كه از شر درد رهايي يابد.او در همين ارتباط مي گويد: مدت ها پيش يكي از دندان هايم به شدت درد گرفت وقتي به پزشك مراجعه كردم متوجه شدم كه پوسيدگي دندانم به عصب رسيده است و براي درمان آن بايد بيش از 300 هزار تومان هزينه كنم.وي ادامه مي دهد: اين هزينه برايم خيلي سنگين بود و از همان روز به محض اين كه درد دندانم شروع مي شود از داروهاي مسكن كه از داروخانه تهيه كرده ام استفاده مي كنم و چند هفته اي هست كه متوجه شده ام علاوه بر دندان قبلي ام، يكي ديگر از دندان هايم هم به همان درد دچار شده و هزينه درمانم 2 برابر شده است.



دارويي كه به سختي تهيه شد

خانم جواني كه كمتر از 25 سال سن دارد به داروهايي اشاره مي كند كه به اسم داروي گياهي معرفي شده و هر كدام با يك عنوان عوام فريب در اختيار متقاضيان قرار مي گيرد و بعد از مصرف نه تنها توقع فرد از مصرف دارو محقق نمي شود بلكه در برخي موارد مشكلات جدي براي فرد به دنبال دارد.وي به تجربه خود در استفاده از اين دست داروها اشاره مي كند و مي گويد: به واسطه يكي از دوستانم با نوعي داروي گياهي آشنا شدم كه استفاده دوره‌اي از آن باعث چاقي من مي شد، تهيه دارو برايم به سختي امكان پذير بود زيرا اين دارو در داروخانه ها وجود نداشت و بايد سفارش مي دادم تا برايم ارسال مي‌شد.



وي با تاكيد بر اين كه بعد از دريافت دارو آن را به يكي از پزشكان نشان دادم تا از استفاده آن مطمئن شوم، ادامه مي دهد: پس از آن با اطمينان خاطر مصرف دوره اي دارو را به مدت چند ماه ادامه دادم، ولي به مرور زمان نه تنها چاق نشدم بلكه هر روز بيش از قبل با درد مفصل دست و پنجه نرم مي كردم و بعد از مدتي متوجه شدم كه درد مفصل يكي از ابتدايي ترين عوارض استفاده از قرص هاي چاق كننده است.



علايم بيماري خود را به ديگران تعميم ندهيد

يك پزشك عمومي تاكيد مي كند كه با توجه به عارضه هاي دارويي متفاوت و عواقب جبران ناپذير استفاده از آن ها بهتر است تجربيات درماني و داروهايي را كه پزشك با توجه به شرايط كنوني شما تجويز كرده است به ديگران تحت هيچ شرايطي توصيه نكنيد.دكتر«يعقوبي» ادامه مي دهد: افرادي كه سابقه بيماري هاي كليوي دارند بايد از مصرف داروهايي كه از طريق كليه دفع مي شوند تا حد امكان خودداري كنند، تا از بروز سنگ هاي كليوي، نارسايي، دياليز و كاهش كاركرد كليه در امان باشند. وي در اين رابطه توضيح مي دهد: گاهي اوقات پزشكان مجبور به تجويز برخي از انواع اين داروها هستند اما بايد بررسي هاي كليوي و انجام اعمالي براي جبران آن در نظر گرفته شود.



زمان تعريف شده براي استفاده از دارو

كلمه OTC مخفف Over-the-counter است يعني داروهايي كه بدون نسخه پزشك هم مي توان از داروخانه ها تهيه كرد.معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي با بيان اين مطلب مي گويد: از معروف ترين داروهاي OTC مي توان به مسكن هايي مانند استامينوفن، بروفن يا ژلوفن، آنتي هيستامين ها و ضد سرفه ها اشاره كرد اما آن چه مهم است اين است كه آگاهي افراد جامعه از مصرف داروها به صورت خودسرانه و طولاني مدت بسيار كم است، به عنوان مثال داروهاي پرمصرف و داروهاي ضدالتهاب غير استروئيدي مانند بروفن مشكلات گوارشي به همراه دارد كه اين مشكلات مي تواند از ناراحتي ساده معده تا خونريزي هاي گوارشي باشد كه البته اين مورد در سنين بالاتر هم مشاهده مي شود.دكتر «وكيلي» اعتقاد دارد: هر چه مقدار مصرف اين داروها و طول درمان بيشتر شود احتمال بروز خونريزي هاي گوارشي بيشتر خواهد شد.وي ادامه مي دهد: نكته مهم ديگر در مصرف خودسرانه داروها، بي اثر شدن آن هاست، مثال بارز آن مصرف خودسرانه آنتي بيوتيك ها يا در اصطلاح عموم چرك خشك كن هاست زيرا تنها پزشك و داروساز مي توانند نوع و مدت زمان استفاده از آنتي بيوتيك ها را تشخيص دهند و متاسفانه با مصرف نادرست آن ها مشكل مقاومت به درمان پيش مي آيد و در مجموع اين مسئله باعث بروز خطر براي فردي مي شود كه عفونت ساده اي داشته ولي با مصرف نابه جاي آنتي بيوتيك و يا كامل نكردن دوره درمان در دفعات قبل، باعث بي تاثير شدن اين داروها شده است.



فرهنگ نادرست استفاده از دارو

فرهنگ استفاده از دارو در جامعه فوق العاده پايين است. بيمار به جاي پزشك تصميم مي گيرد و به اين وسيله سعي دارد بار مالي را كه بايد به دوش بكشد، كمتر كند، اگر چه دولت تدابيري انديشيده است تا سهم بيمار از هزينه هاي درمان كاهش يابد ولي همچنان پرداخت اين هزينه ها براي خيلي از مردم سنگين است.نايب رئيس انجمن داروسازان استان با بيان اين مطالب معتقد است كه مردم اگر متوجه عوارض طولاني مدت و حتي خودسرانه دارو باشند حتي در موارد اضطراري هم راضي به استفاده از دارو نخواهند شد.



دارو؛ يك تيغ دولبه

دكتر«جهانيان» اظهار مي دارد: مصرف دارو براي از بين بردن درد، ناحيه اي خاص از نقاط مختلف بدن را هم تحت تاثير قرار مي دهد و در برخي از نواحي تاثير سوئي به همراه خواهد داشت.وي با بيان اين كه بروفن، امپرازول و انواع مسكن ها و آنتي بيوتيك ها از جمله داروهاي متداول و پر طرفدار هستند كه افراد بدون نسخه پزشك براي خريد آن ها اقدام مي كنند، عنوان مي كند: مسئولان فني در داروخانه ها بايد نسبت به اين مسئله آگاه باشند و به مراجعان هشدارهاي لازم را بدهند. ك/1

5132