تامين سلامت روان حلقه مفقوده در نظام سلامت جامعه

در ميزگرد تخصصي كه روز يكشنبه با حضور روان شناسان برجسته كشور به همت سازمان خدمات مشاوره اي جوانان و پژوهش هاي اجتماعي آستان قدس رضوي برگزار شد، ارتباط بين موج سوم درمان هاي شناختي – رفتاري در حوزه روان شناسي و نياز امروز به آن براي پر كردن خلاء تامين سلامت روان جامعه مورد بحث و بررسي قرار گرفت.

استاد دانشگاه هاروارد آمريكا و بريتيش كلمبيا در اين ميزگرد تخصصي گفت: منظور از موج سوم درمان هاي شناختي – رفتاري روشها و ديدگاه هايي است كه در سالهاي اخير در حوزه روان درماني برجستگي خاصي را از خود نشان دادند و توانستند در حوزه هاي كاربردي و آكادميك منزلت ويژه اي را براي خود اختصاص دهند.

سيد محسن فاطمي افزود: موج اول درمان هاي شناختي – رفتاري مبتني بر رفتار درماني، موج دوم مبتني بر شناخت درماني است و موج سوم تلفيقي از بحث هاي رفتار درماني و شناخت درماني همراه با تكنيك هايي است كه مي توان به مراجعه كننده كمك كند كه بر مشكلات مربوط به مسائل حوزه هاي روان فائق آيد يا آنها را مديريت كند.

عضو انجمن روان ‌شناسي آمريكا درباره تكنيك ها و مصاديق موج سوم درمان هاي شناختي- درماني اظهار كرد: درمان مبتني بر پذيرش و التزام، اجتناب تجربي، حضور در لحظه و حضور محوري و پويايي از جمله اين مصاديق است.

وي در توضيح تكنيك اجتناب تجربي گفت: انسان ها به دلايل مختلف از هيجانات اجتناب مي كنند و در اين تكنيك بجاي اينكه فرد خود را از احساسات، هيجانات و مسائلي كه به آن تمايل ندارد، دور كند بايد بدون قضاوت با آن روبرو شود.

عضو سازمان نظام روان ‌شناسي و مشاوره جمهوري اسلامي ايران افزود: در ذيل مشكلات روانشناختي، اجتناب تجربي از جمله موضوعاتي است كه در تشديد مشكلات نقش دارد.

وي ادامه داد: توجه به عوامل ريسك پذير در خانواده از جمله عوامل مهمي است كه با شناخت آن مي توان از فروپاشي خانواده ها جلوگيري كرد.

عضو انجمن روانشناسي آمريكا با اشاره به ضرورت نهادينه شدن روانشناسي با رويكرد ديني و فرهنگي جامعه گفت: روانشناسي ديني نيازمند تسلط بر علوم مختلف اسلامي و روانشناسي غربي است.

فاطمي افزود: يكي از نگاه هاي زيباي دين اسلام ژرف انديشي و اهميت به عقلانيت است لذا به طبع در جامعه براي حل مسائل بايد از نگاه هاي سطحي خودداري كرد كه لازمه اش اين است كه سره را از ناسره متمايز نمود.

وي تاكيد كرد: بايد در جامعه شرايطي را فراهم نمود كه مردم بهترين را انتخاب كنند و با آگاهي به همديگر كمك نمايند و تحقق اين مساله نيازمند فرهنگ سازي از سوي رسانه هاست.

وي گفت: اگر بخواهيم از روان شناسي با رويكرد ديني صحبت كنيم پيش نياز آن وجود افرادي با دو شرط لازم است، نخست اينكه اشراف عميق و دقيق بر مباني، ديدگاه و فلسلفه روان شناسي و نحله هاي روان شناسي در غرب داشته باشند و دوم اينكه با مفاهيم، زمينه ها، نگاه ديني هم در حوزه معقول و منقول آشنا شوند.

فاطمي با اشاره به ضرورت شناخت مولفه هاي فرهنگي در جوامع افزود: روانشناسان بايد در تجويزها و درمان هايي كه به مراجعه كنندگان ارائه مي دهند به موضوع فهم مسئله بومي شناسي توجه ويژه داشته باشد.

اين استاد دانشگاه هاروارد آمريكا اظهار كرد: سازمان نظام روانشناسي آمريكا در زمينه بومي سازي مباحث روانشناسي كار ويژه اي را انجام داده است كه در اين زمينه علاوه بر طراحي هاي كلي، فهم زمينه هاي اجتماعي از اهميت بسيار برخوردار است.

اين فوق دكتراي روانشناسي گفت: دانش، كاربردي كردن اطلاعات است لذا بايد مشاوران حكيم و حكمت محور به درمان مشكلات و اختلالات روانشناختي افراد بپردازند.

مدرس دانشگاه هاروارد آمريكا تصريح كرد: يادگيري واقعي هر چه در جامعه گسترش يابد منجر به تغيير نگرش ها در افراد خواهد شد لذا بايد آموزش هاي كاربردي از سنين كودكي به افراد آموخته شود.

وي افزود: بايد همزمان با تامين سلامت جسم، تامين سلامت روان نيز از كودكي تا بزرگسالي آموزش داده شود تا افراد بتوانند بر رفتار و هيجانات خود كنترل داشته باشند.

فاطمي ادامه داد: دو نوع نگاه در روانشناسي وجود دارد كه در نگاه اول به روانشناسي با نگاهي عاميانه و بدون زمينه هاي علمي و معتبر مي پردازد و وجود افراد غيرحرفه اي كه خدمات روان شناسي ارائه مي دهند.

وي با بيان اينكه روانشناسي علمي مبتني بر نگاه هاي عميق و ژرف است، افزود: بايد در جامعه شرايطي را ايجاد كنيم كه افراد قدرت تشخيص و تحليل مسائل را داشته باشند.



* وجود افراد غيرحرفه اي در حوزه روان شناسي



يك روان شناس ديگر نيز در اين نشست گفت: روان شناسي در هر دوره اي شرايط و شكل و شمايل روانشناختي خاص خود را پيدا مي كند و روان شناسي در فرهنگ و مذهب ما پيشينه اي غني دارد.

حسن توزنده جاني افزود: موج سوم درمان هاي شناختي – رفتاري مدلهاي درماني ايجاد كرده كه جايگاه خوبي دارد و بهتر از رويكردهاي درماني، مسائل انساني را توجيه مي كند.

وي بيان كرد: هيجانات روحي و رواني كه امروزه در انسانها بروز مي يابد و واكنش هاي متفاوتي دارند كاملا طبيعي و نتيجه تغيير زندگي آدمهاست و موج سوم دقيقا نشان مي دهد كه چگونه هيجانات را كنترل و نظارت كنيم و بتوانيم آن را به اشكال و در كانال هاي مناسب تخليه نماييم.

وي افزود: چگونگي پاسخگويي به هيجانات امروز انسانها كه پديده اي نوظهور است، خدمات روان شناسي و مشاوره اي ويژه خود را مي طلبد.

استاد دانشگاه نيشابور گفت: آسيبي كه در زمينه روان شناسي وجود دارد، اين است كه خدمات روان شناسي در كلينيك هاي درماني توسط افراد غيرحرفه اي ارائه مي شود و اين اشتباهات نگاه جامعه را نسبت به روان شناسي مخدوش كرده است.

وي افزود: بسياري از افراد فرق بين روان شناس و كسي كه مدعي روان شناسي است را نمي دانند و آنان به نزد افراد نااهل و غيرمتخصص مي روند و دچار آسيب مي شوند.

وي بيان كرد: از سوي ديگر همزمان با رشد خدمات درماني و بيمه اي در حوزه سلامت جسم، رشدي در خصوص سلامت روان انسانها در كشور وجود نداشته است در صورتي كه طيفي از بيماريهاي جسمي منشا رواني دارند.

وي اظهار كرد: مي توان به جاي پرداخت هزينه هاي گزاف در خصوص درمان بيماري، اقدامات پيشگيرانه براي جلوگيري از بروز بيماريهايي كه منشا رواني دارند، انجام داد و راه حل هايي ارائه كرد كه جامعه كمتر به بحران ها و فشارهاي رواني مبتلا شود.

توزنده جاني گفت: اگر روان شناسي پيشرفت كند، خدمات روان شناسي و بيمه اي بيشتر شود و خدمات مشاوره اي در سطوح مختلف تحصيلي، شغلي، حرفه اي و درماني جامعه ارائه گردد مي توان به سلامت روان در جامعه اميد داشت و از بروز بسياري از بحران ها جلوگيري كرد و اين اقدامات پيشگيرانه به صرفه جويي هاي كلان در حوزه سلامت كشور منتج مي شود.

وي افزود: سازمان هاي متولي بايد طبقه بندي خدمات روان شناسي و مشاوره اي را در جامعه داشته باشند و بايد كلينيك ها يا پلي كلينيك هاي متشكل از پزشكان با چند تخصص و يك روان شناس تشكيل شود تا منشا اصلي بروز بيماري مشخص شود و بيمار در كنار بدست آوردن سلامت جسم، سلامت روان خود را نيز بدست آورد و از نظر روحي نيز تقويت شود.

وي بيان كرد: دانشجويان رشته هاي مختلف پزشكي در دوران تحصيل خود فقط دو واحد درس روان شناسي عمومي مي گذرانند در حالي كه بايد واحدهاي درسي در اين زمينه براي دانشجويان رشته پزشكي بيشتر شود.

اين روان شناس گفت: . نگاه جامعه ما در بحث خدمات رواني و مشاوره اي چندان مثبت نيست و تا زماني كه سلامت روان به عنوان يك نياز مبرم براي جامعه نهادينه شود و افراد به ارزشهاي وجودي انسانها بها دهند و همديگر را محترم بشمارند فاصله بسيار داريم.



* خلاء پوشش بيمه اي سلامت روان در جامعه



بازرس اصلي نظام روانشناسي مشاوره منطقه دوم كشور نيز در اين ميزگرد تخصصي گفت: خدمات مشاوره اي و درمان گري نياز جامعه امروز ماست و مشاوره ها در خصوص مسائل خانواده، رفتار زوجين بويژه تصميم گيريهاي مهم در حوزه همسرگزيني يا انتخاب شغل بسيار حايز اهميت است.

حميد اصغري پور افزود: موج سوم درمان هاي شناختي – رفتاري مجموعه اي از خدمات شامل راهنمايي ها، آموزش ها، مشاوره ها، روان درماني، مددكاري و خدمات روان پزشكي را به نوعي دربرمي گيرد.

وي بيان كرد: امروزه برخلاف آن ديدگاه هايي كه گاهي تصور مي شد افرادي كه به حوزه خدمات ياورانه و روان درماني وارد مي شوند، الزاما بايد داراي آسيب ها و يك سري از اختلالاتي رواني باشند، تغيير كرده و احساس نياز به مشاوره براي بخشهاي مختلف در بين مردم عادي شده است.

وي اظهار كرد: امروزه يكي از شاخص هايي كه انسانها نشانه برخورداري از فرهنگ و درجاتي از رشد مي دانند، مراجعه به افراد متخصص خدمات مشاوره و روان درماني است و براي يك فرد رشد يافته مراجعه به يك روان درمان متخصص مي تواند امتيازي باشد كه به رشد آگاهي ها و رشد ظرفيتهاي پنهان و دروني وي كمك كند.

وي گفت: در ايران در حوزه هاي مختلف درماني يا حوزه هاي مختلف سلامت رشد خوبي داشته ايم و روان درماني با اقبال خوبي از سوي جامعه مواجه شده است.

وي افزود: جامعه ما به سويي پيش مي رود كه اگر فردي دچار يك سري فشارهاي روحي – رواني شد براي مراجعه به روان شناس نه تنها احساس بدي نداشته باشد بلكه مطئمن باشد اين اقدام درجه اي از فهم و سلامت خواهي وي و يك فاكتور ارزشمند از ديدگاه جامعه است.

اين روان شناس اظهار كرد: اكنون در كشور ما متخصصان روان شناس متعدد در قالب ارائه خدمات درمان گري وجود دارند و مراكز علمي نيز پيشرفتهاي مطلوبي داشته اند.

وي افزود: سازمان نظام روان شناسي نيز به شكل قانوني مجموع خدمات مربوط به بهداشت روان را زير پوشش قرار داده است و با ايجاد پارامترهاي مشخص صلاحيت حرفه اي افراد را تاييد يا تكذيب مي كند.

اصغري پور در خصوص فعاليت افراد غيرحرفه اي در بخش روان شناسي گفت: علت بروز اين آسيب نبود پشتوانه قانوني براي جلوگيري از فعاليت اين گونه افراد است لذا بايد آموزش هاي لازم به مردم داد تا آنان افراد داراي صلاحيت هاي حرفه اي در حوزه روان شناسي را تشخيص دهند.

وي افزود: تشخيص روان شناس حرفه اي توسط مردم با كمك رسانه ها انجام پذير است تا زمينه اين شناخت را براي افراد جامعه فراهم كنند تا در انتخاب خود دچار اشتباه نشوند.

بازرس اصلي نظام روانشناسي مشاوره منطقه دوم كشور گفت: خلاء بيمه اي يكي از معضلات اساسي در خصوص تامين سلامت روان افراد جامعه است و مردم بيمه سلامت روان نيستند تا بتوانند بر مشكلات فائق آيند.

وي تاكيد كرد: خدمات روان شناسي نيز بايد مانند خدمات پزشكي از طريق قانوني با پشتوانه بيمه اي به مردم ارائه شود و سازمان نظام روان شناسي اقداماتي در اين خصوص انجام داده كه در آينده به نتيجه مي رسد.

وي گفت: سهم خدمات بهداشت روان از اعتبارات حوزه سلامت كشور بسيار اندك مي باشد هرچند اميدي براي بهبود اين وضعيت در طرح نظام تحول سلامت وجود دارد.

وي افزود: انتظار مي رود سلامت روان به عنوان يك خدمات ياورانه، پايه اي و اوليه از كودكي تا كهنسالي پوشش داده شود تا مردم بتوانند با طيب خاطر اين خدمات را دريافت كنند.

7489 / 6053