گام های ظریف برای توسعه روابط ایران و اروپا

سیاست خارجی به عنوان ابزار حفظ و پیگیری اهداف و منافع ملی همواره از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است و در این میان دولت ها تلاش می كنند با ابزار دیپلماسی به بیشینه سازی منافع و امنیت ملی خود یاری رسانند.

در این میان، جایگاه كشورهای اروپایی در نظام بین المللی و همچنین نقش و جایگاه منطقه ای و راهبردی جمهوری اسلامی ایران ضرورت های متقابلی را برای برقراری یك پیوند تقویت شده میان تهران و كشورهای اروپایی به وجود می آورد.

از یك سو، به دلیل نقش اروپا در نظام بین المللی و همچنین جایگاه ژئواستراتژیك منطقه ای و منابع گسترده ی انرژی ایران، ضرورت های متقابلی برای حفظ روابط در یك چارچوب مناسب میان 2 طرف وجود دارد. البته این روابط، تا اندازه ای پرفراز و نشیب و همراه با چالش در عرصه هایی همچون حقوق بشر، سلاح های كشتار جمعی، تروریسم (دهشت افكنی) و برخی مسائل منطقه ای و خاورمیانه بوده است.

ورود و نقش آفرینی كشورهای اروپایی در چارچوب اتحادیه اروپا در صحنه بین المللی از مهمترین دگرگونی ها بوده است و جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یكی از بزرگ ترین بازیگران منطقه ی خاورمیانه، هم از این تحولات تاثیر می پذیرد و هم بر آنها اثر می گذارد و البته هر 2 طرف همچون سایر بازیگران در پی دستیابی به منافع خود از رهگذر اثرگذاری بر ساختارهای نظام در حال تكوین هستند.

جمهوری اسلامی ایران در دوره تازه سیاست خارجی خود در چارچوب گفتمان اعتدال و سیاست «تعامل سازنده» تلاش كرده است مناسبات خارجی را به شكلی متوازن با همه كشورها افزایش دهد. در این میان، كشورهای اروپایی به دلیل پیشینه روابط خود از اهمیت گسترده ای برای جمهوری اسلامی ایران برخوردارند.

اگرچه روابط جمهوری اسلامی ایران و كشورهای اروپایی طی سال های گذشته با فراز و نشیب هایی همراه بوده است اما به دلیل وجود ظرفیت ها و قابلیت های 2 طرف به ویژه در حوزه های اقتصادی و تجاری، می توان این روابط را نوعی مناسبات با ظرفیت «پیوند راهبردی» دانست.

«محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، از امروز در چارچوب روابط دوجانبه به اسپانیا رفته است و سپس به پرتغال می رود. رییس دستگاه دیپلماسی ایران در اسپانیا با «ماریانو راخوی» نخست وزیر، «خوسه مانوئل گارسیا مارگالو» وزیر امورخارجه، «خسوس ماریا پوسادا» رییس كنگره نمایندگان و «لوییس دگیندوس» وزیر اقتصاد این كشور، گفت وگو می كند.

به گزارش بیست و چهارم فروردین ایرنا، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران طی این سفر كه نخستین دیدار اروپایی وی پس از گفت و گوهای لوزان سوییس است، با نخبگان سیاسی، اقتصادی، رسانه ای و سفرای خارجی مقیم مادرید نشستی دارد.

اسپانیا از دی ماه 1393 برای 2 سال به طور غیردایم عضو شورای امنیت شده است و ریاست كمیته نظارت بر تحریم های ایران را بر عهده دارد.

وزیر امور خارجه در ادامه سفر خود از «مادرید» اسپانیا به «لیسبون» پرتغال می رود.

سفر ظریف به مادرید و لیسبون در پاسخ به سفر همتایان اسپانیایی و پرتغالی به تهران و با هدف توسعه روابط دوجانبه انجام می شود.

وزیر امورخارجه اسپانیا اسفندماه 1392 و «رویی ماشه ته» وزیر امورخارجه پرتغال، بهمن ماه 1393 به تهران سفر كرده بودند.

وزرای امورخارجه این 2 كشور طی سفر به تهران، برای تقویت همكاری های دوجانبه گفت و گوهای سازنده ای با مقام های جمهوری اسلامی ایران داشتند و سفر ظریف نیز با هدف ادامه رایزنی ها با مقام های بلندپایه اسپانیایی و پرتغالی تنظیم شده است. وی در دیدار با مقام های بلندپایه این 2 كشور آخرین تحولات منطقه ای و بین المللی را بررسی خواهد كرد.

به گزارش بیست و پنجم فروردین ایرنا، ظریف نیز در فرودگاه مادرید گفت: موضوع های بسیار مهمی در سطح منطقه ای به ویژه موضوع یمن و مسائل نگران كننده دیگر ناشی از گسترش و حضور عناصر افراطی در منطقه وجود دارد كه مشكلات مشترك كشورهای منطقه و سایر اعضای جامعه بین المللی است.

وی افزود: روابط اقتصادی ایران با كشورهای اروپایی به ویژه اسپانیا به دلیل تحریم ها كاهش یافته است.

وی با اشاره به سفرهای گذشته وزرای امورخارجه اسپانیا و پرتغال به تهران خاطرنشان كرد: آنان در سفر به ایران، درباره زمینه های از سرگیری و گسترش روابط اقتصادی بحث كردند و اكنون در این سفر آن موارد را بار دیگر بررسی می كنیم.

با توجه به چارچوب های تفاهم هسته ای جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 به سرپرستی نماینده اتحادیه اروپا كه سیزدهم فروردین در لوزان سوییس شكل گرفت، فضای تازه ای پیش روی اقتصاد ایران گشوده شده است. اكنون بسیاری از كارشناسان از دوران پساتحریم سخن می گویند و در این فضا با شكسته شدن ساختار تحریم ها بسیاری از كشورهای اروپایی مانند اسپانیا و پرتغال می توانند نقش مهمی بازی كنند.

گذشته روابط اقتصادی ایران به‌خوبی اهمیت ویژه و جایگاه برجسته اروپا را نشان می‌دهد. شاكله صنعت در ایران بر پایه چیرگی اقتصاد اروپا شكل گرفته است و هنوز نیز با وجود موانع سیاسی، كشورهای اروپایی جزو بزرگ‌ترین همپیمانان تجاری ایران هستند به گونه ای كه یك سوم مبادلات تجاری ایران با اروپا صورت می‌گیرد.

مناسبات اقتصادی ایران و اسپانیا كه پیشینه 6 میلیارد دلاری را نیز به خود دیده بود، به گفته «یحیی آل اسحاق» رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی تهران، طی پنجاهمین نشست هیات نمایندگان اتاق تهران و اسپانیا در بهمن 1393، به بیش از 400 میلیون دلار رسید.

ارزش روابط اقتصادی ایران با پرتغال نیز به نوشته تارنمای سفارت جمهوری اسلامی ایران در مادرید، در سال 2009 میلادی (1388 خورشیدی) 35 میلیون یورو (1388) بود اما با تشدید تحریم های چندجانبه اتحادیه اروپا بر سر فعالیت های هسته ای صلح آمیز تهران بسیار كاهش یافت.

در فرجام، به نظر می رسد روابط جمهوری اسلامی ایران و كشورهای اروپایی به ویژه اسپانیا و پرتغال كه با ایران پیشینه مناسبات فرهنگی گسترده ای دارند، ورای چالش های پیش آمده از ظرفیت و توانمندی بالایی برخوردار است كه می تواند دورنما و افق روشن مناسبات را تضمین كند.

از این منظر، برای گسترش این روابط ایجاد ظرفیت های تازه در عرصه مناسبات اقتصادی به ویژه حوزه انرژی و نیز بازگشایی فضایی تازه در دیپلماسی از سوی 2 طرف نیاز است تا بسترهای بایسته ای برای ایجاد پیوند در چارچوب منافع متقابل و پایدار ایجاد شود.

آنچه دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در روابط با كشورهای اروپایی دنبال می كند، برقراری مناسباتی متوازن و توسعه گرا با حفظ احترام و منافع متقابل است.

*گروه پژوهش و تحلیل خبری

پژوهشم**2040**1961**2054