به گزارش ايرنا، حرم كريمه اهل بيت(ع) حضرت معصومه(س) عمه گرامي امـام جـواد(ع) در روز ولادت پيشواي نهم مردآسماني كه سخاوت و بخشش او در تاريخ جلوه گري مي كند، ميزبان عاشقان و نيازمنداني است كه از ماديات دل كنده و خويش را به درياي كرامت معنوي مي سپارند.
همان مردي كه در سيره گفتاري و رفتاري خود بخشش و كرم به نيازمندان و محرومان را مورد توجه قرار مي داد و هـر سـال مبالغي را بـيـن نـيـازمـندان مدينه و كساني كه حقي بر او داشتن تقسيم مي كرد و مي فرمود: از نشانه هاي سخاوت مرد بخشش به كساني است كه بر او حقي دارند.
تاريخ اسلام نام مردي ملكوتي را به دوش مي كشد كه بخشش او در كمك رساني به محرومان و درماندگان زبانزد عام و خاص بوده است و نسل به نسل كرم او چه در بعد مادي و چه در بعد معنوي را تا به امروز تكرار كرده است.
امام جواد(ع) پيشوا و رهبري بود كه بي تفاوت از كنار نيازهاي مردمان زمانش نمي گذشت و آنچه را كه داشت در بين آنان تقسيم مي كرد تا با اين نوع سيره عملي اخلاق اسلامي و انساني را براي آيندگان به يادگار بگذارد.
در كتاب بحارالانوار، جلد 50، احمد بن حديد درباره بخشش امام جواد(ع) آورده است: همراه عده اي به قصد حج بيرون رفتيم . در بين راه ، راهزنان راه را بر ما بستند و آنچه داشتيم بـردنـد. هـنـگـامـي كـه داخـل مـديـنـه شدم ، امام جواد(ع) را در يكي از گذرگاهها ديدم . همراه آن حـضـرت بـه خـانه اش رفتم و داستان گرفتاري ام را باز گفتم.
امام (ع ) دستور داد لباسي بـه هـمـراه مـبـلغـي پـول به من دادند و فرمود: اين پولها را بين يارانت به آن مقدار كه از آنها بـرده انـد تـقـسـيـم كـن. وقتي پولها را بين يارانم تقسيم كردم ، درست به همان مقدار بود كه راهزنان از ما برده بودند!
امام جواد(ع) به خاطر بخشش هايي كه انجام مي داد به اين لقب مشهور شد همچنين در منابع تاريخي علاوه بر لقب مشهور جواد، القاب فراوان ديگري نيز به ايشان‌از جمله تقي، زكي، مرتضي، قانع، رضي، مختار، متوكل، مرضي، متقي، منتجب، عالم رباني و هادي نسبت داده شده است.
ابوجعفر، محمد بن علي الجواد التقي نهمين امام شيعيان كنيه اش ابوجعفر ثاني است كه در دهم رجب سال 195 هجري در خانه علي بن موسي الرضا پيشواي هشتم شيعيان و بانوي مطهره سبيكه در مدينه ديده به جهان گشود.
**فشار سياسي و اجتماعي دوران امامت پيشواي نهم
ايشان در حدود هشت سالگي به درجه امامت رسيد و با دو خليفه عباسي از جمله مامون و معتصم معاصر بوده است پيشواي نهم در مجموع دوران 17 ساله امامت خود به تبليغ دين اسلام و آموزه هاي ديني از طريق نصب وكلا و نمايندگان، مناظرات و پاسخگويي به شبهات و تربيت شاگردان به مي پرداخت.
مامون خليفه عباسي كه از نفوذ باطني امامان معصوم(ع) در بين مردم هراس داشت سعي كرد ابن الرضا(ع) را تحت مراقبت خاص خويش قرار دهد كه يكي از حيله هاي وي براي اينكار ازدواج دخترش با امام بود. از اين رو دختر خويش ام الفضل را به ازدواج حضرت امام جواد(ع) درآورد تا مراقبي دائمي و از درون خانه، بر امام گمارده باشد.
همچنين مامون در تلاش بود تا با ازدواج دخترش با امام نهم، آن حضرت را با عياشي ها و فساد دربار آلوده كند و در نتيجه آن حضرت را از چشم شيعيان وطرفدارانش كه او را به خاطر پاكي و طهارت الهي اش مي ستودند ساقط كند اما امام محمد تقي(ع) با تقواي الهي از اين رذايل اخلاقي به دور بود و وارد اين مباحث نمي شدند.
**ارتباط با شيعيانان از طريق نمايندگان در نقاط مختلف
پيشواي نهم شيعيان در سراسر قلمرو حكومت خليفه عباسي، كارگزاراني (وكلايي) را اعزام مي كرد و به هواداران خود اجازه مي داد كه به درون دستگاه حكومت نفوذ كرده مناصب حساس را در دست بگيرند، لذا محمد بن اسماعيل بن بزيع و احمد بن حمزه قمي مقامات والايي در دستگاه حكومت داشتند. نوح بن درّاج نيز چندي قاضي بغداد، و پس از آن قاضي كوفه بود.
در كتاب فروع كافي از مرحوم كليني نقل شده است كه حضرت جواد(ع)، بنا به درخواست يكي از شيعيان، طي نامه اي به والي اين منطقه سفارش كرد كه در اخذ ماليات، بر او سخت نگيرد، والي كه از پيروان امام بود، نه تنها بدهي او بابت خراج را نگرفت، بلكه اعلام كرد تا آن زمان كه بر سركار است او را از پرداخت خراج معاف خواهد كرد.
**تربيت عالمان فرهيخته در سن كودكي
يكي از مهمترين ويژگي هاي امام جواد(ع) علم فراوان و وسيع ايشان در سن كودكي است؛ كه از طريق مكتب الهي به وي منتقل شده بوده و داراي هوش و نبوغ الهي بود امام نهم حقايق هستي و همه آموزه هاي وحياني ازقرآن و كتب آسماني ديگر كه بر او نازل شده بود و او نه تنها بر علوم الهي و بلكه بر غيب الهي آگاهي داشت.
ايشان در برابر فرقه هايي كه در دوران آن حضرت وجود داشتند، شيعيان خود را از اين نظر كه اين فرقه‌ها چه مواضعي در مقابل آنان به خود گرفته اند راهنمايي مي فرمود با وجود فشارهاي حاكمان بني‌عباس، اصحاب و شاگردان زيادي تربيت كرد كه نام آنها در برخي كتب شيعه در حدود 260 نفر ذكر شده كه عبدالعظيم حسني، ابوهاشم جعفري، ابراهيم بن مهزيار اهوازي، حسين بن سعيد اهوازي، دعبل خزاعي، حسن بن محبوب سراد كوفي، اسماعيل بن بزيع و صفوان بن يحيي از معروف‌ترينشان هستند.
در اين باره شيخ طوسي 113 نفر از راويان حديث امام جواد(ع) را برشمرده است كه در مسائل مختلف فقهي، تفسيري، اعتقادي و اخلاقي به بيان اين روايات پرداخته است. همچنين بسياري از معارف و مطالبي كه از آن حضرت باقي مانده، در نامه‌هاي وي به شيعيان مندرج است آنها در نامه هايشان سوالات خود را، كه بيش‌تر در مسائل فقهي بود، طرح مي كردند و امام به آنان پاسخ مي داد.
**نمونه هايي از فضايل اخلاقي و رفتاري امام جواد(ع)
در كتاب تحف العقول درباره فضايل اخلاقي محمد بن علي بن موسي الرضا(ع)آمده است، مردي از حضرت جواد(ع) تقاضا كرد كه وي را سفارشي كند امام فرمود: آيا اگر موعظه كنم، آن را پذيرفته و عمل مي كني؟ گفت: بلي. امام فرمود: صبر را تكيه گاه و پشتوانه خود قرار بده و در رويارويي با فقر و ناكامي صبورباش.
امام نهم آنچه را كه در گفتار به مردم بيان مي كرد در رفتار و سيره عملي خويش در معرض بروز قرار مي داد به طوري كه ايشان در مقابل مصائب و گرفتاري هاي روزگار به شدت شكيبا و بردبار بود. آن حضرت در مقابل حوادث سخت و پيشآمدهاي ناگوار هيچ گاه برآشفته و مضطرب نمي شد بلكه با اتكال به خداي متعال به صبر و تحمّل روي مي آورد.
مدارا با همسر ناشايست، بردباري در قبال ستم هاي حاكمان مستبد و صبر در ناملايمات فراوان زندگي همانند شهادت پدر، نمونه هايي از بردباري آن حضرت است كه آن بزرگوار صبر بر مصائب را از بهترين صفات نيك مردان قلمداد مي كرد.
همچنين درباره تواضع و فروتني اين امام بزرگوار آمده است كه امام جواد (ع) براي تشويق مردم به اخلاق پسنديده تواضع و فروتني و دست يابي به اين مكرمت اخلاقي مي فرمايد: هر كه از نشستن درپايين مجلس خرسند باشد، خدا و فرشتگانش پيوسته بر او درود مي فرستند تا آن گاه كه برخيزد.
در سيره زندگاني پيشواي نهم عبادت هاي پيوسته امام و نيايش هاي شبانه آن حضرت مشهور بود. اظهار نيازمندي به درگاه ايزد متعال خصوصيت ويژه همه امامان و از جمله امام جواد(ع) بود، دعاهاي فراواني از امام جواد از جمله دعاي ايشان در طلب توبه، طلب خير، طلب روزي كه در كتب ادعيه نقل شده است.
امام محمد تقي(ع) در رابطه با همنشيني و انتخاب دوستان تاكيد كرده است و در اين باره فرموده است: از رفاقت و دوستي با انسان هاي بد بشدت پرهيز كن، زيرا انسان شرير مانند شمشير برهنه است كه ظاهر زيبا و آثار زننده دارد.
وي در جاي ديگري فرموده است: شما هرگز با مال و منال دنيا نمي توانيد به مردم توسعه دهيد و آنان را راضي كنيد. پس تلاش كنيد تا با گشاده رويي و خوش برخوردي آنان را راضي نماييد.
همچنين امام جواد(ع) مي فرمايد: با سه چيز محبّت دوستان جلب مي شود: انصاف داشتن در برخوردها و ديدارها، همدردي با آنان در سختي ها و راحتي ها و داشتن قلب سليم.
اينها تنها گوشه اي از اصول اخلاقي و رفتاري است كه امام جواد(ع) به عنوان پيشواي الهي و در مقام اسوه و الگو براي مردان و زنان عالم بيان كرده است. پيشواي نهم شيعيان سرانجام در سال ٢٢٠ هجري توسط همسرش ام الفضل دختر مامون در حالي كه بيش از 25 سال نداشتند به شهادت رسيد و آرامگاه ايشان در شهر كاظمين و در كنار جدش امام موسي كاظم(ع) است.
**روشنگري امام جواد(ع) در حوزه دين
استاد برجسته حوزه علميه با اشاره به اقدامات فرهنگي و روشنگري علمي پيشواي نهم شيعيان اظهار داشت: اين امام بزرگوار با تمام سختي ها و فشارهايي سياسي و اجتماعي كه در دوران امامت خويش داشته است توانست با بيان مباحث فرهنگي و روشنگري در فلسفه سياست و امامت در اسلام اقدامات شايسته اي انجام دهد.
حجت الاسلام و المسلمين محسن غرويان ادامه داد: امام محمد تقي(ع) از تمام راهبردها و شيوه هاي شناختي و عاطفي در امر هدايت و سعادت انسان ها استفاده كرد و در چارچوب دعوت به آموزه هاي نجات بخش، زمينه بالندگي، تعالي و شكوفايي فردي و اجتماعي انسان را فراهم كرد به گونه اي كه با آنان به مناظره مي نشست.
وي افزود: ايشان شاگردان بسياري را تربيت كرد كه هر كدام در زمينه هاي مختلف ديني و اجتماعي رواياتي از ايشان و تاليفاتي به يادگار گذاشته است.
استاد برجسته حوزه علميه با اشاره به اينكه بايد سيره عملي و علمي امام جواد(ع) به جوانان معرفي شود گفت: ايشان در سيره عملي و شيوه رفتاري خود دستورالعمل هاي فردي، اجتماعي و تربيتي را به شيعيان آموزش داد و در مقابل تهاجم عقيدتي مكتب اهل بيت(ع) را به جهانيان معرفي كرد.
وي افزود: زندگاني امام و همچنين رهنمودهاي حكيمانه اش در زمينه انسان سازي و تهذيب نفس مي تواند الگويي كامل و جامع براي مردم در زندگي فردي و اجتماعي باشد.
**پر خير و بركت ترين مخلوق روي زمين
عضو هيات علمي جامعه الزهرا(س) حوزه علميه خواهران با اشاره به روايتي از امام رضا(ع) گفت: پيشواي هشتم شيعيان در روايتي آورده است كه پر خيرو بركت ترين مخلوق روي زمين پسرم امام جواد(ع) است.
معصومه ظهيري افزود: امام جواد(ع) فرزند امام هشتم شيعيان است كه جريان امامت را استمرار بخشيد و ايشان با سن كم به درجه امامت رسيد چرا كه ايشان اهل نبوغ علمي بودند.
مديركل امور بانوان استانداري قم با اشاره به اينكه امام محمد تقي(ع) ارتباط بين امت و امامت را حفظ كرد گفت: در دوره كه امام رضا(ع) به دستور خلفاي عباسي از مدينه هجرت كردند فرزند ايشان به سوالات و شبهات مردم پاسخ داده و در ترويج علوم اسلامي و انساني قدم برمي داشتند.
وي افزود: نشر علوم آل محمد(ص) و پاسخ به شبهات و گسترش معارف حقه اسلام از جمله اقدامتي بوده است كه امام جواد(ع) در دوران خويش به آن پرداخته است و امروز روايات ايشان به يادگار مانده است.
وي بر شناخت سيره امام نهم پيشوايان تاكيد كرد و گفت: بايد دوره هاي امام شناسي و سيره علمي و زندگاني امام جواد(ع) براي جوانان ارايه شود تا به عنوان الگويي در زندگي فردي و اجتماعي افراد نهادينه شود.ك/4
/8138/ 6133/1352
قم – ايرنا- پيشواي نهم شيعيان را به خاطر دستان مهرورز و با سخاوت و كرامت آُسماني، امام جواد(ع) مي خوانند كه بي منت نعمتي از سفره بي كران و پربركت الهي به مردم زمانش مي بخشيد و آنان را از ماديات دنيوي بي نياز مي ساخت.
