روس ها بیشترین سهم را در سرایش اشعار مشرق زمین داشتند

به گزارش روز جمعه گروه فرهنگی ایرنا به نقل از ستاد خبری سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران، نشست بررسی تاثیر متقابل ادبیات ایران و روسیه با حضور جان‌الله كریمی مطهر و مرضیه یحیی پور پنجشنبه 17 اردیبهشت در سرای اهل قلم برگزار شد.

در ابتدای این نشست جان‌الله كریمی مطهر درباره تاثیر متقابل ادبیات ایران و روسیه گفت: در ادبیات روسیه تاثیر ادبیات غرب و شرق را می‌توانیم ببینیم. استفاده از كلماتی مثل سماور و ... نیز نشان می‌دهد كه ادبیات ایران و روسیه از گذشته بسیار دور با هم مرتبط بودند. یكی از قدیمی‌ترین آثار مكتوب ایرانیان توصیف یك سفر بازرگان روسی است كه از دریای هند به خلیج فارس سفر می‌كند. آشنایی روس‌ها با ادبیات ایران از زمانی است كه روس‌ها در این كشور حاضر می‌شوند و بازرگانی به فرمان پتركبیر به ایران می‌آید. از آن به بعد زبان‌های شرقی در آكادمی علوم روسیه آموزش داده می‌شود.

كریمی ادامه داد: به دستور كاترین دوم متن قرآن به زبان انگلیسی و حافظ و سعدی به روسی ترجمه شد. براین اساس بن‌مایه‌های شرقی وارد آثار نویسندگان روسی می‌شود. در واقع به طور متوسط بیش از دویست سال از آموزش زبان فارسی در روسیه می‌گذرد.

وی با اشاره به مشكلی كه برای تولستوی نویسنده روس به وجود آمد و از ادبیات فارسی برای بیان شرح مشكلش استفاده كرد، گفت: وقتی كلیسای ارتودوكس تولستوی را به خاطر دیدگاه‌های خود تكفیر می‌كند، تولستوی قصه موسی و شبان در مثنوی مولوی را به كشیش می‌گوید و او را تحت تاثیر قرار می دهد.

كریمی افزود: در قرن 19 نفوذ و تاثیر ادبیات فارسی را در آثار پوشكین و لئون تولستوی می‌بینیم. نمایشنامه‌های زیادی از فارسی هم به زبان روسی ترجمه شده است. زمانی كه گریبایدوف در ایران كشته می‌شود، همراه هیات ایران فاضل خان گروسی به عنوان شاعر به روسیه می‌رود و پوشكین در اشعار خودش ابیاتی را به فاضل خان گروسی تقدیم می‌كند. تولستوی برای آشنا كردن نویسندگان با بزرگان دنیا كتابی دارد كه در آن در حد بالایی از پندها و اندرزهای سعدی استفاده می كند.

وی عنوان كرد: طی قرن 20 نویسندگان فارسی بیشتر تحت تاثیر چخوف و تولستوی قرار گرفتند و با ترجمه این آثار به فارسی از شیوه‌های نامه‌های آنها استفاده می‌كردند. ادبیات فارسی به دلیل غنای خود در پرورش و شكل‌گیری آثار نویسندگان كشورهای دیگر تاثیر شگرفی دارد.

یحیی پور نیز در ادامه این نشست با اشاره به آثار سعدی بیان كرد: اشراف و نویسندگان روسی با سعدی آشنا شدند و بعد از آن با آثار حافظ، خیام و مولوی گره خوردند. گنجینه‌های فرهنگی شرق همیشه مورد توجه پوشكین و تولستوی بوده است. بیش از 140 شاعر درباره مشرق زمین و پیامبر اعظم شعر سرودند كه از میان آنها پوشكین و شاعران روس بیشترین اشعار را داشته اند. براگسینگی درباره اشعار سعدی می‌گوید : نظم او در برگیرنده مسائل اخلاقی است و در مركز توجه سعدی شخصیت انسان كامل و نیك صفت قرار دارد.

این پژوهشگر ادبیات ادامه داد : از شاعران با درایت سده 19 كه از گفتار سعدی بهره گرفته‌اند، الكساندر پوشكین است. او به كسانی كه در زمینه مشرق زمین كار می‌كردند، كمك می‌كرد تا بتوانند آثارشان را به زبان شرقی منتشر كنند. او با حافظ و سعدی الفت داشت و در شعر «نسیم دلنواز فواره» معتقد است كه هیچ كس مثل سعدی نمی‌تواند از تعابیر زیبا استفاده كند.

یحیی پور افزود: شاید بتوان گفت پوشكین نقش حافظ را در ادبیات روسیه دارد و طراوت زبان شرقی نیز محدودیت مكانی نمی‌شناسد. او سعدی را شیرین سخن ترین از گذشتگان و بهترین از آیندگان می‌داند.

وی با اشاره به آثار بونین به عنوان دیگر شاعر روس افزود: بسیاری از اشعار بونین برگرفته از سوژه‌ها و آراسته به آیات كتاب مقدس است. او در آثارش به سعدی و كلام او نیز توجه دارد.

یحیی پور در پایان گفت: سعدی و بونین به طور مشترك در آثارشان زراندوزی را نكوهش كردند. مهمترین داستان بونین درباره مرگ پیامبر است و 14 بار از كلام پیامبر برای بیان مقصود خود استفاده كرده است. بنابراین مشرق زمین در نزد بونین همان حكمت و خرد است.

علاقه مندان به كتاب و كتابخوانی می توانند تا 26 اردیبهشت ماه با حضور در مصلی امام خمینی از بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران دیدن كنند .

فراهنگ ** 7537**1601**