به گزارش خبرنگار ایرنا، مقامهای روس در شرایطی كه كشورشان تحت تحریم های آمریكا و كشورهای غربی هم پیمانش است، به برگزاری اجلاس سران سازمان همكاری شانگهای كه روزهای پنجشنبه و جمعه این هفته در «اوفا» پایتخت جمهوری باشقیرستان این كشور برگزار می شود، توجه خاص دارند.
روسیه تلاش می كند سازمان شانگهای از سازمانی منطقه ای با اهداف اقتصادی محدود به سازمان قدرتمند در سطح بین المللی تبدیل شود كه در معادلات سیاسی در سطح جهانی نقش مهم و تاثیرگذاری را برعهده می گیرد.
سازمان همكاری شانگهای یك سازمان بین دولتی منطقه ای است كه در سال 2001 برای همكاری های چند جانبه امنیتی و اقتصادی تشكیل شده است.
روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیكستان و ازبكستان اعضای فعلی این سازمان هستند. مغولستان، هند، ایران، پاكستان و افغانستان در جایگاه ناظر و سریلانكا، تركیه و ارمنستان در جایگاه شریك گفت و گو در سازمان همكاری شانگهای حضور دارند.
در شرایطی كه از یك و نیم سال پیش روابط روسیه و كشورهای غربی و آمریكا بر اثر مساله اوكراین تیره شده و این كشورها چند بسته تحریم های مالی و اقتصادی در مورد روسیه اعمال كرده اند، مقامهای روس به برگزاری اجلاس سران سازمان شانگهای برای نشان دادن شكست سیاست های غرب برای منزوی سازی در سطح بین المللی و تضعیف این كشور امید بسته اند.
مقامهای روس از هر فرصت و مناسبتی برای تاكید بر شكست تلاش های آمریكا و كشورهای هم پیمانش برای منزوی سازی روسیه استفاده می كنند و اجلاس شانگهای فرصت دیگری برای اشاره به این موضوع و نشان دادن آن در عمل با استفاده از حضور سران كشورهای قدرتمندی مانند چین، ایران و هند در اوفا است.
به نظر كارشناسان، برگزاری همزمان اجلاس سران گروه بریكس متشكل از روسیه، چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی در اوفا با اجلاس سران سازمان همكاری شانگهای، به روسها كمك می كند تا پیام های لازم را به رقبای غربی این كشور برساند تا از این طریق آنها را وادار به تجدیدنظر در سیاست اعمال فشار بر روسیه كند.
روسها همچنین با برگزاری این اجلاس ها تلاش می كنند كنار گذاشتن كشور خود از گروه هفت كشور صنعتی را كه فعلا بطور موقت با تلاش آمریكا صورت می گیرد را جبران كنند.
دعوت نشدن روسیه به اجلاس سران گروه هفت در آلمان، در شرایطی انجام گرفت كه روسیه امسال می باید ریاست دوره ای این گروه را برعهده داشته باشد.
در چنین شرایطی و با هدف اصلی خنثی كردن فشارهای سیاسی غرب و آمریكا بر روسیه، اجلاس سران سازمان همكاری شانگهای برگزار می شود.
روسیه در ریاست دوره ای خود بر این سازمان، شش اولویت را اعلام كرده است كه شامل تعیین راهبرد 10 ساله توسعه سازمان شانگهای، همبستگی سیاسی و توسعه همكاری ها، تحكیم مشاركت كشورهای عضو سازمان، تقویت نقش سازمان شانگهای به عنوان عرصه ای برای گفت و گو، ایجاد مركزی برای مقابله با چالش های امنیتی و تقویت روابط اقتصادی و فرهنگی می شود.
سران روسیه به تقویت همكاری و توسعه روابط كشورهای عضو و ناظر سازمان همكاری شانگهای توجه خاص دارند، بطوری كه اخیرا ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این كشور بر ضرورت همكاری نزدیك این كشورها برای تحكیم امنیت بین المللی تاكید كرد.
پوتین در سخنان خود در دیدار با دبیران شورای امنیت كشورهای عضو و ناظر سازمان همكاری شانگهای، به افزایش اهمیت سازمان شانگهای در عرصه بین المللی اشاره و خاطرنشان كرد: سازمان شانگهای سهم بزرگی در تامین ثبات بخش زیادی از جهان دارد.
وی افزود: 'متاسفانه دیدار ما در شرایط بسیار پیچیده بین المللی برگزار می شود؛ اوضاع مناطق شمال آفریقا، یمن، سوریه و لیبی نگران كننده است؛ بدون شك اوضاع اوكراین ما را به شدت نگران كرده است.
' این مسایل مسوولیت بزرگی را بر دوش سازمان های اطلاعاتی و شورای امنیت و ساختارهای مرتبط با امنیت ملی كشورهای عضو سازمان شانگهای می گذارد'.
***دیدگاه چین به سازمان همكاری شانگهای
چین هر چند در سازمان همكاری شانگهای با روسیه همراهی و همكاری می كند اما نگاه سران پكن به نقش و جایگاه این سازمان در عرصه جهانی به ویژه در رویارویی با غرب و آمریكا كمی با روسیه تفاوت می كند و چند علت مهم برای این پدیده وجود دارد.
مهمترین علت این تفاوت دیدگاه های روسیه و چین، تحریم های غرب است كه حال بخش های مختلف اقتصادی و مالی روسیه را در برگرفته است.
این در حالیست كه غرب هیچ تحریمی در مورد چین اعمال نكرده و پكن با كشورهای غربی همكاری های گسترده ای دارد.
چین بیشترین همكاری را با آمریكا دارد و دو كشور همكاری های اقتصادی و بازرگانی گسترده ای دارند و در مجموع واشنگتن بیش از سه هزار میلیارد دلار به پكن بدهكار است.
اما روسیه با آمریكا چنین همكاری گسترده ای ندارد و در حالی كه حجم مبادلات بازرگانی دو كشور كمتر از 30 میلیارد دلار است، روسیه سرمایه گذاری در اوراق بهادار آمریكایی را همچنان كاهش می دهد و اگر سابق بیش از 200 میلیارد دلار از ذخایر طلا و ارز خارجی روسیه در آمریكا نگهداری می شد، در یك سال اخیر به میزان قابل توجهی كاهش داده كه برخی اخبار حاكی از كاسته شدن حدود 40 درصد این موجودی است.
در هر حال میزان ارتباط و وابستگی چین و روسیه به همكاری با غرب و آمریكا متفاوت است و این وضعیت بر نگاه آنها بر سازمان همكاری شانگهای هم تاثیر می گذارد و در مجموع پكن كمتر از مسكو علاقمند و خواهان رویارویی با غرب است و با احتیاط رفتار می كند.
اما این دو كشور به عنوان دو عضو اصلی و موسسان سازمان همكاری شانگهای در چارچوب این سازمان و در مناسبات دوجانبه و عرصه بین المللی با یكدیگر همكاری بسیار نزدیك دارند.
حجم مبادلات بازرگانی روسیه و چین در سال های اخیر به 100 میلیارد دلار نزدیك شده است و روابط دو كشور پس از تحریم های غرب در مورد روسیه گسترش بیشتر یافته و به نظر می رسد سران پكن برای جلوگیری از تضعیف مسكو به عنوان متحد و شریك راهبردی خود برنامه ریزی كرده اند.
روسای جمهوری روسیه و چین اواسط اردیبهشت ماه امسال در مسكو دیدار كردند و در حضور آنها دهها قرارداد و موافقت نامه همكاری به ارزش میلیاردها دلار امضا شد.
پوتین در آن دیدار با تاكید بر مشاركت راهبردی روسیه و چین و لزوم توسعه آن خاطرنشان كرد: روسیه چین را شریك مهم خود در خاور دور و توسعه روابط و همكاری ها با این كشور را عامل مهم حفظ موازنه راهبردی و ثبات بین المللی می داند.
رئیس جمهوری چین هم خاطرنشان كرد كه برای توسعه روابط كشورش با روسیه و تحرك بخشیدن به این روابط آمادگی دارد.
وی همچنین گفت كه كشورش از ریاست دوره ای روسیه بر گروه بریكس و سازمان همكاری شانگهای حمایت می كند.
***همكاری ایران با سازمان همكاری شانگهای
جمهوری اسلامی ایران از 10 سال پیش به عنوان عضو ناظر در سازمان همكاری شانگهای حضور دارد و روسای جمهوری كشورمان (محمود احمدی نژاد رییس جمهوری وقت و حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران) بطور منظم در اجلاس های سران سازمان شانگهای در كشورهای عضو آن شركت جسته اند.
كشورمان در سالهای اخیر حجم همكاری های خود با این سازمان را گسترش داده است.
ایران برای مشاركت بیشتر با سازمان شانگهای به عنوان سازمان منطقه ای با مواضع مستقل تلاش می كند و در این راستا مقامهای كشورمان بر تلاش های دیپلماتیك برای عضویت دائم در این سازمان افزوده اند.
مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه در این رابطه معتقد است كه اصول سازمان همكاری شانگهای با مواضع ایران در مسائل منطقه ای و نظام جهانی منطبق است.
سنایی در مصاحبه با روزنامه پرشمارگان «كامرسانت» با بیان اینكه ایران در سیاست خارجی از دو اصل عمده پیروی می كنند، اظهار داشت: اولا، ایران ایده جهان تك قطبی را نمی پذیرد. دوم اینكه ایران مخالف هر گونه دخالت كشور های غیر منطقه ای در امور منطقه می باشد.
وی اضافه كرد: مشكلات منطقه ای باید با مشاركت كشورهای منطقه حل و فصل شود و مفهوم و ساختار سازمان همكاری شانگهای كاملا با این اصول سازگار است. موفقیت های این سازمان همانند گروه بریكس حاكی از حمایت گسترده از این اصول در سطح جهانی است.
سفیر كشورمان گفت: 'معتقدم كه برای سازمان همكاری شانگهای هم ایران كشور مهمی است. ایران می تواند از تجربیات و نفوذ خود در منطقه خاور میانه و جهان اسلام در سازمان همكاری شانگهای استفاده كند. این سازمان از الحاق ایران منفعت خواهد برد.
' انتظار می رود با لغو تحریم ها علیه ایران كه از طرف مدیریت سازمان شانگهای به عنوان مانع عضویت ایران شده است، سطح حضور در این سازمان ارتقاء یافته و به عضویت دائمی درآید'.
سفیر كشورمان در مورد امكان عدم عضویت ایران در سازمان همكاری شانگهای در صورت ادامه تحریم ها در مورد كشورمان گفت: مرتبط كردن موضوع عضویت ایران در سازمان همكاری شانگهای با حذف تحریم ها ناعادلانه است. اما ایران به مذاكرات با گروه 1+5 در مورد برنامه هسته ای خود ادامه می دهد و امیدوارم این مذاكرات با موفقیت و به موقع به پایان برسد.
وی با بیان اینكه وضع منطقه و جهان تغییر كرده و ایران روز به روز به بازیگر مهم در سطح منطقه ای و بین المللی تبدیل می شود، گفت: روسیه و چین سهم سازنده ای از مذاكرات موضوع هسته ای ایران داشته و امیدواریم كه آنها در موضوع الحاق ایران به سازمان همكاری شانگهای نیز رویكرد سازنده ای داشته باشند.
سازمان شانگهای هم اكنون با اصرار ایران، مساله عضویت دائمی كشورمان را بررسی می كند و طرف های تصمیم گیرنده در این سازمان در انتظار نتایج مذاكرات هسته ای در وین هستند كه قرار است در روزهای آینده در مورد شاخص های برنامه هسته ای كشورمان مشخص شود.
دیمیتری مزونتسف دبیر كل سازمان همكاری شانگهای در این باره بتازگی اعلام كرد كه این سازمان از گسترش همكاری ها با ایران استقبال می كند.
وی یادآوری كرد: شرایط حقوقی سازمان همكاری شانگهای اجازه عضویت كشورهای تحت تحریم سازمان ملل را نمی دهد اما در شرایط كنونی شاهد علاقمندی و تمایل این كشور برای گسترش همكاری ها با سازمان شانگهای به عنوان عضو ناظر آن هستیم.
دبیر كل سازمان همكاری شانگهای تصریح كرد كه ایران از امكانات بسیار گسترده ای برخوردار است كه می تواند در همكاری با سازمان شانگهای بكار گرفته شود.
وی ادامه داد: از همكاری ایران با سازمان همكاری شانگهای در قالب 5+6 (شش كشور عضو سازمان شانگهای و پنج عضو ناظر) استقبال و برای گسترش این همكاری ها آمادگی داریم.
مزونتسف گفت: لغو تحریم های ایران شرایط حقوقی لازم را برای بررسی هر چه زودتر درخواست عضویت این كشور در سازمان همكاری شانگهای به وجود خواهد آورد.
به گفته وی سازمان همكاری شانگهای با علاقه مندی تهران برای عضویت كامل در این سازمان با احترام برخورد كرده و تحرك ایران را به عنوان یك عضو ناظر، عالی ارزیابی می كند.
در همین حال كارشناسان روس نیز در مورد همكاری های كشورمان با سازمان همكاری شانگهای دیدگاههای مثبت دارند و از توسعه این همكاری ها استقبال می كنند.
پروفسور «سرگئی بابورین» استاد دانشگاه و معاون سابق دومای روسیه نیز با اعلام حمایت از عضویت ایران در سازمان شانگهای گفت: ایران باید از عضویت ناظر به عضو كامل سازمان همكاری شانگهای تبدیل شود و این امر بر فعالیت و جایگاه سازمان شانگهای تاثیر مثبت خواهد گذاشت.اعلام كرد:
كارشناس روس با بیان اینكه سازمان همكاری شانگهای، سازمانی است كه در آن كشورها از استقلال خود در برابر جهانی شدن آمریكایی دفاع می كنند به فشارهای آمریكا و غرب بر ایران اشاره و خاطرنشان كرد: بدیهی است كه تمام ادعاهای آمریكا و غرب در مورد ایران واهی است و بخاطر مواضع مستقل این كشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی بطور مكرر مطرح می شود.
«ونیامین پوپوف» مدیر مركز مشاركت تمدن های دانشگاه روابط بین الملل مسكو نیز اخیرا گفت: در این اجلاس ژوییه اوفا، پاكستان و هند به عنوان عضو پذیرفته می شوند و با لغو تحریم های ایران، این كشور نیز به عضویت سازمان همكاری شانگهای درخواهد آمد.
وی از گسترش همكاری های كشورهای عضو سازمان شانگهای با ایران استقبال كرد و آن را عامل گسترش همكاری های منطقه ای دانست.
«سرگئی میخییف» رییس مركز فناوری های سیاسی روسیه هم با اشاره به نقش و جایگاه مهم جهانی سازمان همكاری شانگهای به عنوان ابزار كار برای توسعه نظام چندقطبی جهان گفت: عضویت دائمی ایران در سازمان همكاری شانگهای به نفع این سازمان و ایران خواهد بود.
این كارشناس روس در مورد امكان عضویت ایران در سازمان همكاری شانگهای گفت: مسكو از عضویت تهران در سازمان شانگهای حمایت می كند و مقام های روس برای این منظور برای لغو تحریم های ایران، در چارچوب مذاكرات هسته ای تلاش می كنند.
برخی رسانه های روسیه نیز كه معمولا اخبار مربوط به ایران را پوشش خبری می دهند، در هفته های اخیر با نزدیك شدن زمان برگزاری اجلاس اوفا، مقالاتی در مورد كشورمان و همكاری آن با سازمان همكاری شانگهای نوشته اند كه پایگاه تحلیلی روسی 'ایران' از آن جمله است.
این پایگاه تحلیلی اواخر خرداد ماه در مقاله ای تصریح كرد: اجلاس قریب الوقوع سران سازمان همكاری شانگهای كه قرار است در ماه جولای در شهر اوفا برگزار شود، باید به سرآغاز مرحله جدید همكاری ایران با كشورهای به اصطلاح «منطقه سازمان همكاری شانگهای» تبدیل گردد.
رسانه روسی نوشت: در شرایط كنونی، این رویداد مهم بسیار به موقع به نظر می رسد زیرا در سال های اخیر، ایران بر خلاف مشكلاتی كه داشت به كنشگر مهم منطقه آسیای مركزی تبدیل شده و در جهت تأمین توسعه اقتصادی و تحكیم امنیت منطقه تلاش می كند.
در ادامه مقاله آمده است: حضور در این منطقه برای تهران اهمیت اصولی دارد و به ایران اجازه می دهد سه مسأله فوق العاده مهم را حل كند كه شامل بر هم زدن انزوای بین المللی كه غرب ایجاد می كند؛ مسلط شدن بر بازارهای محلی و گسترش روابط دوجانبه بازرگانی و اقتصادی به منظور تضعیف تأثیر تحریم ها بر نظام مالی و صنایع خود و ایجاد سد محكم بر سر راه تروریسم، افراطی گری مذهبی و فعالیت گروه های جنایی فرا مرزی، به ویژه در زمینه مواد مخدر، از راه همكاری با مقامات كشورهای آسیای مركزی می شود.
پایگاه تحلیلی روسی در مورد همكاری ها در چارچوب سازمان شانگهای خاطرنشان كرد: این سازمان منطقه ای و بین المللی به عرصه مهمی برای توسعه و تعمیق همكاری های ایران و روسیه تبدیل شده است.
پرتال خبری روسی 'وستنیك قفقاز' هم در گزارشی تحلیلی نوشت: مقامهای ایرانی و روس از هر فرصتی برای تعمیق روابط دوجانبه استفاده می كنند و در شرایط كنونی سازمان همكاری شانگهای به عرصه بسیار مهمی برای گسترش همكاری ها میان تهران و مسكو تبدیل شده است.
رسانه روسی با اشاره به اظهارات مقامهای روسی یادآور شد: روسیه از عضویت ایران در سازمان همكاری شانگهای استقبال می كند و این كشور پس از حل و فصل مسایل مربوط به برنامه هسته ای خود عضو این سازمان منطقه ای خواهد شد.
در نهایت می توان گفت در اجلاس سران سازمان همكاری شانگهای كه سه روز دیگر در اوفا در منطقه ولگای روسیه برگزار می شود شرایط مساعدی برای توسعه همكاری های بین قدرت های بزرگ منطقه آسیا همچون ایران و چین و هند و روسیه به عنوان كشور اوراسیا فراهم شده است.
این همكاری ها در محور اصولی همچون احترام به منافع متقابل، اتخاذ مواضع مستقل از غرب، مقابله با یكجانبه گرایی و فشارهای غرب استوار شده است و در شرایط كنونی یكه تازی آمریكا در راس اردوگاه غرب، اهمیت همكاری كشورهای عضو سازمان شانگهای نه تنها در موضوعات اقتصادی و سیاسی بلكه مسایل بسیار مهم در رابطه با امنیت افزایش می یابد.
كشورهای عضو این سازمان با توسعه همكاری های خود از جمله با برگزاری رزمایش ها و اقدامات ضد تروریستی و مقابله با افراط گرایی و برپایی انقلاب های رنگی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر، به تقویت و تحكیم امنیت منطقه و جلوگیری از نفوذ غرب به آنكه معمولا با استفاده از شیوه های بالا انجام می گیرد، می پردازند.
اروپام*2*391**1479
مسكو - ایرنا - سازمان همكاری شانگهای كه روسیه و چین اعضای اصلی آن را تشكیل می دهند، در شرایط یك جانبه گرایی غرب به رهبری آمریكا در عرصه بین المللی به عرصه ای برای مقابله با نظام تك قطبی تبدیل شده است كه از آن برای پیشبرد طرح نظام چندقطبی با مراكز قدرت غیر غربی استفاده می شود.
