در این یادداشت آمده است: روحانی صبح امروز در حالی وارد اوفا محل اجلاس مشترك سران كشورهای عضو سازمان همكاری شانگهای و گروه بریكس شد كه پیش از ترك تهران به خبرنگاران گفته بود: برگزاری اجلاس های منطقه ای در شرایطی كه جهان از لحاظ اقتصادی از تك‌قطبی بودن و از لحاظ سیاسی از یكجانبه‌گرایی فاصله گرفته است، اهمیت مضاعفی دارند و با حضور در آنها می‌توانیم اهداف سیاسی و اقتصادی كشورمان را پیگیری كنیم.
این اظهارات روحانی نشان می دهد كه جمهوری اسلامی با درك تغییرات عمده در سطح نظام بین الملل و گذار از دوره یك جانبه گرایی به دنبال تاثیر گذاری بیشتر در معادلات اقتصادی و سیاسی در جهان و منطقه است و با منطق مذاكره در صدد تعیین دیپلماسی چند جانبه خود در هر دوسطح منطقه ای و بین المللی است كه بهترین فرصت برای تئوریزه سازی این گفتمان (چند جانبه گرایی) عضویت در سازمانهای بین المللی است كه گروه بریكس (BRICS) متشكل از كشورهای قدرتمند اقتصادی یكی از این سازمانهاست.
باید قبول كرد كه كشورهای شرقی در اوضاع كنونی روابط ایرن با غرب كمابیش موفق عمل كرده و این توفیق را داشته اند كه در روابط با جمهوری اسلامی ایران معادله ضروری را ایجاد و منافع سیاسی و اقتصادی خود را تامین نمایند اما فرصت پیش آمده در اوفا به مدد دیپلماسی سازنده ایران در دو سال اخیر و حل فصل احتمالی پرونده هسته ای، این هشدار را به كشورهای تاثیر گذار در سازمان بریكس مثل چین و روسیه می دهد كه در صورت مخالف با طرح عضویت ایرن، این تهدید وجود دارد كه با نزدیكی بیشتر تهران به كشورهای غربی منافع حیاتی آنها در ایران با خطر مواجه شود لذا زمان جستجوی اشكال جدید نزدیكی روابط با تهران نه تنها به وسیله مكانیزم همكاری های دوجانبه بلكه از طریق عضویت كامل ایران در سازمانهای شانگهای و اتحادیه بریكس فرا رسیده است.
بریكس و امكان سنجی عضویت ایران
بریكس (BRICS) سر واژه‌ای مركب از حروف اول نام كشورهای تشكیل دهنده گروهی است كه مشخصه عمدة آن این است كه اعضایش همگی در زمرة اقتصادهای نوظهور در جهان قرار دارند یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی. آن گونه كه برخی صاحب‌نظران اظهار داشته‌اند، اگر ایران به این گروه از اقتصادهای سریعاً در حال رشد بپیوندد، در آن صورت نام این گروه از BRICS به BRIICS تغییر پیدا خواهد كرد و نه تنها عاملی تشدید كننده در عنوان آن (به دلیل تكرار حرف 'I') به حساب خواهد آمد بلكه ظرفیت این اتحادیه را نیز را تشدید خواهد نمود. دلایل خوبی وجود دارد مبنی بر اینكه با عضویت ایران، جایگاه «بریكس» در سیاست جهانی ارتقا خواهد یافت.
بریكس به عنوان یك ائتلاف فراقاره ای، ساختاربندی جدیدی برای اقتصاد و سیاست جهانی و تنها ائتلاف قدرتمند جهانی بدون مشاركت اروپا و امریكا است كه این ظرفیت را دارد تا صدایی قوی در مجامع و مباحث مهم اقتصادی و سیاسی بین المللی باشد و سیطره نظم مسلط فعلی را به چالش بكشد. در حال حاضر دو كشور عضو بریكس، عضویت دائم شورای امنیت را دارند و سه كشور دیگر داعیه عضویت دائم در شورای امنیت و اصلاح ساختارهای سیاسی و مالی جهانی را دارند و از این نظر شایان توجه است.
در حال حاضر، این گروهی متشكل از پنج كشور با سطوح متفاوتی از قدرت می‌باشد، اما هدف مشترك آنها دستیابی به یك نظام بین‌المللی عادلانه‌تر است.
هر یك از اعضای «بریكس» در یكی از حوزه‌های سیاسی و اقتصادی در منطقه خود بازیگری عمده به شمار می‌آید، بنابراین، می‌توان گفت گروه مزبور با پوشش دادن مناطقی مانند اوراسیا، آسیا، آفریقا و آمریكای لاتین از ابعادی جهانی برخوردارست. تركیب گروه نیز جالب توجه است. دو كشور عضو یعنی روسیه و چین از اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل می‌باشند و از حق وتو برخوردارند. سه كشور عضو این گروه یعنی روسیه، چین و هند دارای سلاح هسته‌ای هستند. دو كشور دیگر، برزیل و آفریقای جنوبی، كشورهایی برخوردار از توانمندی هسته‌ای می‌باشند كه عضو پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) هستند.
در حالی كه سازمان همكاری شانگهای برای ایران از نظر همكاری منطقه ای اهمیت دارد، در سطح جهانی پیوستن به عضویت بریكس كه یك نوع نیروی مقابل «گروه 7» است، جوابگوی نیازهای ایران است. در حال حاضر از نظر رسمی تحریم های اعمال شده از سوی سازمان ملل مانع از این امر می شود كه این مانع در آینده نزدیك به احتمال قوی برطرف خواهد شد. ولی برخورد كشورهای عضو كه اقتصاد آنها به سرعت توسعه می یابد، با عضویت ایران در بریكس مسأله دیگری است.
تا كنون كسی از آنها به طور جدی مسأله پیوستن تهران به بریكس را مطرح نكرده است در حالی كه خود ایرانیان در اكتبر سال 2013 این تمایل خود را اعلام نمودند. در آن زمان سرگئی استورچاك نماینده روسیه ضمن تفسیر آرزوی ایران مبنی بر پیوستن به بریكس اظهار داشت: «گسترش بریكس و از جمله پذیرش اعضای جدید، در دستور روز وجود ندارد».
وی ضمن تشریح این موضع گیری خاطرنشان كرد كه بریكس مشغول ایجاد بانك توسعه و رزرو ارزی است.
ایران علاوه بر نفوذ ژئوپولیتیك قابل توجه خود، به رغم تحریم‌های هولناكی كه غرب علیه آن وضع كرده است، دارای اقتصادی در حال رشد و گسترش می‌باشد و این نشان می‌دهد كه این كشور تا چه اندازه برای تبدیل شدن به یك اقتصاد پیشرو در آینده مصمم است. ایران مانند آفریقای جنوبی و برزیل به توانمندی هسته‌ای دست یافته اما همچنان به مقررات ان.پی.تی پایبند باقی مانده است. ایران در هر فرصتی دستیابی به كلیه انواع سلاح‌های كشتار جمعی از جمله سلاح‌های هسته‌ای را تقبیح كرده است.
ایران به عنوان یك قدرت با نفوذ در محیط منطقه‌ای ناپایدار و بی‌ثباتی كه در آن در ایران، طرفداران سیاست «نگاه به شرق» منافع مشترك فراوانی با «بریكس» پیدا خواهند كرد.
رویكرد غرب به پرونده هسته‌ای ایران و تحریم‌های یكجانبه آن بیش از پیش ایرانیان را از غرب دور می‌سازد و آنان را به سمت «شرق» سوق می‌دهد، هر چند برخی ممكن است در مورد عضویت ایران در «بریكس» با توجه به رویارویی كنونی میان غرب و ایران بر سر برنامه هسته‌ای، احتیاط به خرج دهند، اما می‌توان چنین استدلال كرد كه وارد شدن ایران در این گروه از تنش‌هایی كه عمدتاً به دلیل سیاست‌های جانبدارانه غرب به وجود آمده خواهد كاست. نقش سازنده ایران در «بریكس» بی‌شك به هدف ایجاد یك نظم بین‌المللی عادلانه‌تر یاری خواهد رساند.
ایران بعد از رفع تحریم ها می تواند به توافقات فی مابین كشورهای عضو بریكس ملحق شود. سرمایه گذاری های بریكس در اقتصاد ایران و قبل از همه در بخش حامل های انرژی و ایجاد كریدور جنوبی حمل و نقل می تواند نه تنها توان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را به طور قابل توجهی تقویت كند بلكه نقش بریكس را در اقتصاد جهانی و از جمله در بازار جهانی مواد هیدروكربنی بالا ببرد. در عین حال نفوذ غرب در فرآیندهای جاری در اقتصاد جهانی تضعیف خواهد شد.
تهران در صورت عضویت در بریكس مواضع سیاسی خود را در نظام مناسبات بین المللی به طور چشمگیری تقویت خواهد كرد زیرا این باشگاه در اتخاذ تصمیمات راهبردی نقش فزاینده ای ایفا می كند. سود متقابلی در كار است: جمهوری اسلامی ایران كه در مركز خاور نزدیك و میانه واقع شده است، برای بریكس جایگاه كلیدی در این منطقه را تضمین خواهد كرد.
صدای تهران در امور جهانی بلندتر خواهد شد. پیوستن تهران به عضویت این سازمان یك كمبود آن یعنی فقدان نماینده با نفوذ جهان اسلام را جبران خواهد كرد.
ولی در حقیقت امر وجود اراده سیاسی طرفین – ایران و سازمان های مذكور - تعیین كننده خواهد بود. ظاهراً تهران هم باید فعال تر شود و با اصرار بیشتری رفتار كند زیرا قبل از همه ایرانیان از این تحولات سود خواهند برد. البته در حال حاضر نامزد های متعدد دیگر عضویت در سازمان همكاری شانگهای و بریكس وجود دارند كه از نظر وزن و توان خود با ایران قابل مقایسه هستند (اندونزی، مالزی، آرژانتین و مصر). جهانیان از سلطه آمریكایی به تنگ آمده اند و می خواهند بر اساس موازین حقوق بین الملل و نه مفاهیم كاخ سفید زندگی كنند. و حالا بهترین فرصت برای راه اندازی روند مقابله دسته جمعی با خط تجاوزكارانه ایالات متحده كه به بقایای توانمندی سابق خود متمسك شده است، فراهم می شود.
منبع: پایگاه اینترنتی الف
اول**1577
تهران - ایرنا - پایگاه اینترنتی الف در یادداشت روز پنجشنبه، سفر حسن روحانی رییس جمهوری به روسیه برای شركت در اجلاس سازمان شانگهای و نشست گروه بریكس را فرصتی برای تاثیرگذاری بیشتر در معادلات اقتصادی و سیاسی در جهان و منطقه دانست.
