گرچه نمی‌توان تمام خصوصیات روان شناختی مردم را به آب و هوا نسبت داد، اما نمی‌توان منكر تاثیر شگرف آب وهوا بر رفتار مردم شد و بویژه تاثیر گرما بر روح و روان تاكنون كمتر مورد توجه قرار گرفته است.
تحقیقات بین المللی نشان داده كه دمای بالای هوا نه تنها بر بدن تاثیر می گذارد بلكه بر روان نیز تاثیرگذار است. مطالعات نشان می دهد كه گرما موجب می شود افراد تمركز خود را از دست داده و زودتر از دیگر مواقع، خسته و پرخاشگر شوند.
البته چند درجه دمای بالاتر به شرط نوشیدن كافی آب و پوشیدن لباس های مناسب، چندان تاثیری روی خلق وخو نخواهند داشت.
**رابطه گرما با تصادف
طبق تحقیقات اخیر، در دمای بالا، احتمال خطر تصادف در خیابان ها افزایش می یابد. طبق تحقیقات از سال 2005 میلادی تاكنون، از هر هفت تصادف، یك تصادف در روزهای با دمای بالاتر از 25 درجه سلسیوس اتفاق افتاده، این تصادف ها به خاطر كم شدن تمركز رخ داده است.
به گزارش پایگاه خبری آلمانی زبان ولت، اغلب تصادفات به خاطر كمبود تمركز اتفاق می افتند؛ مطالعات نشان می دهد كه 47 درصد تصادفات در روزهای سرد كمتر از 15 درجه سلسیوس اتفاق می افتد اما این رقم در روزهای خیلی گرم به 63 درصد می رسد.
این امر فقط به علت عدم تمركز نیست، بلكه رفتارهای پرخاشگرانه به خاطر هوای گرم در آن نقش موثری دارد.
سرهنگ محمدحسین حمیدی رییس پلیس راه نیز روز گذشته(جمعه) گرمای هوا و طولانی بودن روز را از عوامل تصادف عنوان كرد.
** تاثیر گرما بر عملكرد كاری
گرما فقط در ترافیك و خیابان ها آزاردهنده نیست بلكه در محل كار نیز می تواند موثر باشد، بویژه در كارهایی كه هشت ساعت طول می كشد بر تمركز فرد تاثیر می گذارد؛ گرما بویژه بر افرادی كه تعریق زیادی دارند، تاثیر منفی بر روان آنها دارد.
طبق تحقیقات به عمل آمده، هر چه دمای هوای بالاتر رود، ضربان قلب افزایش یافته و حس تشنگی نیز بیشتر می شود.
البته نكته تعجب آور در این تحقیق این است كه گرما، میزان كیفیت كار را كاهش نمی دهد، اما میزان خواب آلودگی را افزایش می دهد.
** تاثیر گرما بر دیگر فعالیت ها
براساس مطالعات انجام شده، حالت های تهاجمی در ورزش هایی مانند بسكتبال با افزایش دما، بیشتر می شود.
همچنین هرچه دمای هوا بیشتر باشد، بین انسان ها، گروه ها و حتی كشورها، برخوردها، چهار تا 14 درصد بیشتر از شرایط معمول هوا خواهد بود.
با توجه به این اوصاف دیگر نمی توان گفت چند درجه گرم تر یا سردتر شدن هوا تاثیری ندارد.
** تاثیرات گرما بر بدن از زبان یك روانشناس
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران درباره تاثیر دما و آب و هوا بر خلقیات به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: بطور كلی بدن انسان این ویژگی را دارد كه در مقابل تغییرات بیرونی و درونی واكنش نشان دهد.
دكتر علی اصغر اصغرنژاد می افزاید: بطور مثال كاهش آب در بدن موجب تشنگی و كاهش قند در بدن موجب گرسنگی می شود؛ همچنین عوامل محیطی مانند گرما، سرما و آلودگی بطور قطع روی كاركردهای درونی بدن تاثیر خواهند داشت، بطور مثال سرما كه از یك حد معینی بیشتر شود، آستانه تحمل فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان می كند: گرما دو نوع كاركرد منفی و مثبت روی بدن دارد؛ هر چه دما بالاتر باشد، تعریق نیز بیشتر خواهد بود؛ تعریق بیشتر موجب دفع آب و املاح بدن می شود و دفع املاح نیز وضعیت تعادل حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
** آیا گرما تاثیر مثبتی هم روی خلق و خو دارد؟
پیشتر، تحقیقات نشان داده كه دمای بالای هوا می تواند تاثیرات مثبت نیز داشته باشد.
براساس این تحقیقات، گرما احساس ترس، شك و تردید را كاهش داده و موجب افزایش خوش بینی افراد می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره می گوید: گرما و بهتر است بگوییم نور آفتاب، تاثیر مثبتی در بهبود خلق وخوی افراد دارد.
اصغرنژاد می افزاید: كشورهایی مانند سوئد و نروژ كه به خاطر زمستان های طولانی، كمتر از نور آفتاب بهره مند هستند با معضل افسردگی فصلی روبرو هستند.
** گرما به تنهایی تاثیری روی رفتار ندارد
این روانشناس می گوید: هرچند محروم بودن از نور آفتاب موجب افسردگی می شود اما از سوی دیگر، گرمای شدید نیز موجب تغییرات بیوشیمی منفی در بدن خواهد شد.
اصغرنژاد می افزاید: گرما به تنهایی تاثیری روی عملكرد روحی و روانی افراد ندارد بلكه اثر تجمعی مجموعه ای از عوامل مانند خسته بودن، منتظر ماندن در ترافیك، گرسنگی و مشكلات اداری موجب بروز واكنش های تند، عصبی و پرخاشگرانه در فرد می شود.
وی خاطرنشان می كند: گرما در تعامل با سایر استرس ها مانند استرس ناشی از بی خوابی می تواند آستانه تحمل فرد را برای پاسخگویی به عملكردها كاهش دهد.
** چگونه از بروز رفتارهای تهاجمی ناشی از گرما جلوگیری كنیم؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران می گوید: برای پیشگیری از بروز رفتارهای پرخاشگرایانه ناشی از گرما باید نسبت به جسم و ذهن خود و لحظه ای كه بر ما حاكم است، هشیار باشیم.
اصغرنژاد می افزاید: یكی از توصیه ها در گرما این است كه باید آب زیاد نوشید اما با توجه به ماه مبارك رمضان، اكنون می توان از اقدامات دیگر مانند استفاده از كلاه و سایه بان استفاده كرد و تلاش كنیم كه كمتر در معرض نور خورشید قرار بگیریم.
وی تصریح می كند: استرس، موسیقی متن زندگی انسان ها است بنابراین باید آنها را كنترل كنیم.
اصغرنژاد به مردم توصیه می كند، برای پیشگیری از پیامدهای منفی روحی و روانی ناشی از گرما، هنگام نشستن، عضلات بدن را شل كرده و آنها در حالت استراحت قرار دهند؛ همچنین تنفس عمیق می تواند به ایجاد حس آرامش كمك كند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران خاطرنشان می كند: بهتر است مردم در همه موقعیت ها بویژه در گرما به سراغ خاطرات منفی، آزاردهنده و برانگیزاننده نروند و به آنها نپردازند.
بررسی تاثیر وضعیت آب وهوا و دما بر خلق و خوی انسان ها در زمره روانشناسی محیطی قرار می گیرد.
از: سادات حسینی خواه
اجتمام(5) ** 9185 ** 3377 ** 1071
تهران - ایرنا - انسان ها بسته به شرایط درونی و محیطی، خلق و خویی خوب یا بد پیدا می كند كه می تواند منجر به رفتارهای مثبت یا منفی و پرخاشگرایانه در آنها شود.
