به گزارش ایرنا، پوشاك در تمام كشورها به عنوان یك عنصر فرهنگی مورد توجه قرار می گیرد چراكه تنها یك پوشش و لباس نیست بلكه تجلی باورها، عقاید و ویژگی های مذهبی، اجتماعی و هنری یك قوم و ملت است كه در لباس زنان و مردان و كودكان آن نشان داده می شود.
در واقع یكی از ابزار شناخت فرهنگ، لباس یا تنپوش است، ابزاری كه نشانگر فرهنگ و تمدن هر جامعه به شمار میرود.
در بسیاری از كشورها، لباس خود به تنهایی گویای فرهنگ، تمدن و حتی زبان است و لباسهای بومی و محلی هر منطقه، معرف تمدن و آداب و رسوم آن دیار به شمار میرود و از اصالت و جایگاه والایی در فرهنگ هر یك از اقوام برخوردار است.
در استان چهارمحال و بختیاری نیز برای هر یك از مناطق آن لباسهای مخصوصی وجود دارد و در این میان، لباس بختیاری از شهرت خاصی برخوردار است.
لباس مردان بختیاری، مجموعه ای است از 'كلاه نمدی' به رنگ مشكی كه از قسمتی از موی بز به نام 'كز' ساخته می شود.
'چوقا'(چوغا) كه در واقع لباس رسمی بختیاریها محسوب می شود، از جنس پشم گوسفند است و روی آن نقش زیگورات دیده می شود و رنگش سیاه و سفید است.
این پوشش، سال گذشته بعنوان یك اثر معنوی و یازدهمین اثر صنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری در ردیف آثار ملی كشور به ثبت رسید.
شلوار 'دبیت' نیز به رنگ مشكی و از جنس پارچه‌ای به همین نام است.
گیوه كه نوعی كفش است و مرغوبترین نوع آن، 'گیوه مَلِكی' است.
همچنین لباس زنان بختیاری شامل روسری مستطیل شكل به نام 'مینا'، 'لچك'،
'ارخالق'،'جلیقه'، 'پیراهن' و 'تنبان' (نوعی دامن از جنس مخمل) است.
اما این پوشاك محلی در چند دهه اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده ، بطوری كه امروزه تنها در میان برخی از روستائیان و عشایر چهارمحال و بختیاری می توان این نوع پوشش محلی را مشاهده كرد و استفاده از آن در شهرها تقریبا منسوخ شده است.
یك كارشناس مسائل فرهنگی در همین پیوند در گفت و گو با گزارشگر ایرنا اظهار داشت: فرهنگ بومی و محلی استان چهارمحال و بختیاری با برخورداری از پیشینه غنی در هر یك از حوزه های فرهنگی و هنری، حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
عباس قنبری افزود: پوشش محلی، غذاهای بومی و محلی، صنایع دستی، معماری و زبان و گویش محلی این منطقه از جایگاه بالایی در فرهنگ و تمدن ایران برخوردار است و نقش مهمی در غنای فرهنگی كشور ایفا كرده است.
وی ادامه داد: این در حالی است كه این فرهنگ غنی و جلوه های آن از جمله خوراك و پوشش محلی در گذر زمان بویژه در مواجهه با پدیده جهانی شدن و مدرنیته جایگاه خود را از دست داده و رو به فراموشی نهاده است.
قنبری با بیان اینكه بازگشت به خویشتن می تواند ما را از هجمه فرهنگی بیگانه در امان نگه دارد، تصریح كرد: در حالی كه نمی توان با روند مدرن شدن جوامع مقابله كرد اما می توان در كنار آن با بها دادن به فرهنگ بومی خود، از آسیبهای ناشی از فرهنگ های غیرخودی مصون ماند.
این كارشناس مسائل فرهنگی خاطرنشان كرد: پوشش محلی مردم استان نیز از وجوه فراموش شده فرهنگ اصیل منطقه است و احیای این میراث غنی، ضروری است اما در روند روبه فراموشی پوشش محلی این منطقه مسوولان امر اقدام شایسته و مناسبی برای جلوگیری از این امر انجام نداده بطوری كه امروز با افزایش فروشگاه های عرضه لباسهای مارك غربی در خیابانهای شهر، مغازه های عرضه لباس محلی به یك یا دو مغازه محدود شده است.
این نكته كه متناسب با پیشرفت جوامع، سبك و نوع زندگی و پوشش افراد نیز تغییر می كند، امری طبیعی و قابل قبول است اما این نباید به معنای طرد مظاهر و جلوه های اصیل فرهنگی منطقه تلقی شود و ضروری است تا در كنار عناصر مدرن، میراث های معنوی خود را نیز پاس داشت و آن را به نسل های بعد انتقال داد.
از همین رو می توان با به روز كردن پوششهای محلی برای نسل های جوان كه بیشتر تمایل به پوشیدن لباسهای مد روز و غربی دارند، ایجاد جذابیت كرد و از این طریق نه تنها از آسیبهای فرهنگی این مساله جلوگیری كرد بلكه اثرات مثبت اقتصادی و اجتماعی بسیاری نیز آفرید.
در این میان، حمایت از طراحان و تولیدكنندگان لباسهای محلی می تواند راهكار موثری در این راستا باشد.
مریم فروزنده، مدرس طراحی دوخت لباسهای سنتی به ایرنا گفت:با طراحی لباسهایی كه الهام گرفته از لباس سنتی منطقه است، توانسته ایم پوششی تهیه كنیم كه هم متناسب با مراودات جامعه امروز باشد و هم نشانه هایی از پوشش محلی استان را نشان دهد.
وی با بیان اینكه پارچه هایی كه در دوخت این لباسها به كار گرفته می شود تولید داخل است، افزود: از این طریق نه تنها از تولید داخلی حمایت می شود بلكه می توان در كارآفرینی برای جوانان بویژه دانش آموختگان این رشته نیز نقش آفرینی كرد.
فروزنده ادامه داد: با توجه به رنگ بندی شاد لباسهای سنتی و جذابیتی كه در دوخت این نوع پوشش به كار برده می شود، توانسته ایم نسبت به گذشته مخاطبان بیشتری را جذب كنیم.
این طراح لباس با بیان اینكه مدل های غربی جذابیت خود را خیلی سریع از دست می دهند، گفت: هرچند ممكن است در كوتاه مدت لباسهای غربی برای جوانان جذاب به نظر برسند اما از آنجا كه با هویت و فرهنگ این مرز و بوم سنخیتی ندارند، پس از مدتی برای افراد دلزدگی ایجاد می كنند و مردم به سمت لباسهای محلی خود گرایش پیدا می كنند.
فروزنده با تاكید بر ضرورت حمایت مسوولان از تولیدكنندگان لباسهای سنتی تصریح كرد: اكنون حمایت لازم از این حوزه انجام نمی گیرد و همین امر سبب شده است تا بسیاری از افراد به سبب مشكلات مالی، این حرفه را رها كنند.
وی، برپایی نمایشگاه ها و جشنواره های مد و لباس را از دیگر راهكارهای حمایتی از تولیدكنندگان لباسهای داخلی دانست و افزود: تاكنون دو نمایشگاه مد و لباس در استان برگزار شده است و امید می رود تداوم این نمایشگاه ها اثر مثبتی بر رونق و ترویج لباسهای محلی داشته باشد.
یك جامعه شناس نیز با انتقاد از رشد روزافزون فروشگاه های عرضه لباسهای مارك غربی در شهركرد گفت: با تبلیغ لباسهای سنتی و به روز كردن این نوع پوشش می توان در عرصه رقابت با لباسهای غربی موفق عمل كرد.
نرگس كریمی، دلیل مهجوریت پوششهای محلی و سنتی را الگوگیری جوانان از سبك های غربی دانست و افزود: در حال حاضر بیش از 80 درصد از پوشش مردم بویژه زنان الگوبرداری از سبك های غربی است.
وی ادامه داد: با توجه به تاكیدات مكرر مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت سبك زندگی اسلامی- ایرانی، باید به همه زوایای زندگی مردم توجه كرد كه نوع پوشش نیز از همین ظواهر سبك زندگی به شمار می رود.
وی ادامه داد:باید از سوی دستگاه های متولی تمهیداتی اندیشیده شود تا نوع پوشش محلی بیش از گذشته در جامعه معرفی و تبلیغ شود تا رویكرد افراد به این نوع پوشش به یك امر عادی در جامعه تبدیل شود.
ظرافت پوشش اقوام ایرانی بویژه قوم بختیاری در گذر زمان از چنان غنایی بهره مند است كه در صورت مطالعه و استفاده هدفمند از آن می توان عظمت تمدن را با طراحی های نوین پوشش به تصویر كشید اما نبود متولی واحد در زمینه پوشش، حمایت نكردن از تولیدكنندگان لباسهای محلی و بی توجهی در گذر زمان، این ظرافت و غنا را به ورطه فراموشی كشانده است.
توجه به طرح و رنگ، استفاده از الگوهای جامعه پسند، قیمت متناسب با وضع اقتصادی تمام اقشار جامعه و برنامه ریزی اصولی و هدفمند برای پرداختن به پوششهای محلی و بومی می تواند دائقه نسل جوان را با فرهنگ بومی و محلی ایرانی و اسلامی آشتی داد و گرایش مدگرایی با لباسهای غربی را به فراموشی سپرد.
گزارش از: خاطره حسین زاده
7363/6027
شهركرد-ایرنا-پوشش سنتی و بومی اقوام مختلف كشور میراث معنوی ارزشمندی است كه در دهه های اخیر در ورطه فراموشی قرار گرفته و نقش آن در تقویت فرهنگ اسلامی- ایرانی مغفول مانده است.
