استفاده 75 هزار محقق حوزه سلامت از نرم افزارهای پزشكی گوشی های هوشمند

به گزارش ایرنا، سال هاست كه محاسن تركیب دو علم رایانه و پزشكی بر اهل فن معلوم شده و دستاوردهای بزرگ و جالب توجهی از این پیوند حاصل شده است. از برقراری امكان ملاقات پزشك و بیمار از راه دور و معاینه آنلاین گرفته تا استفاده از سوپركامپیوترها برای تحلیل DNA و حتی تولید قرص های هوشمند برای تشخیص سرطان.

با ورود و همه گیرشدن تلفن های هوشمند استفاده از این امكانات برای پزشكان و متخصصان ساده تر و فراگیرتر هم شد. امروزه بیش از 75 هزار محقق علوم پزشكی در سراسر جهان از نرم افزارهای تخصصی اندرویدی و اپلی برای پژوهش خود بهره می برند. برخی از این برنامه ها عملا تلفن هوشمند را تبدیل به یك ابزار پژوهشی و پزشكی می كنند. به طور مثال بر گوشی آی‌فون می توان برنامه ای نصب كرد كه با پاسخ روزانه به چند سوال ساده و ثبت مقداری داده، همزمان با استفاده از سنسورهای موجود در همه گوشی های آی‌فون، بتوان نشانه های وجود بیماری را تشخیص داد و حتی تفسیر كرد.

یكی از برنامه های معروف اپل HealthKit است كه وضعیت سلامتی صاحب گوشی و عادات حركتی اش را پایش می كند.

ResearchKit یكی دیگر از برنامه های اپلی است كه امسال عرضه شده و مشتمل بر پنج اپلیكیشن برای بررسی عوارض ابتلا به بیماری های پاركینسون، آسم،‌ نارسایی قلبی، دیابت و سرطان سینه می شود. برنامه ششمی هم ماه گذشته ساخته شد در راستای كمك به تحقیق اخیر دانشگاه كالفرنیا درباره پیدایش آسیب های جسمی و آثار منفی درازمدت بر سلامتی در میان افراد خیابان گرد.

محققانی كه پدیده استفاده از امكانات اسمارت فون ها را در پزشكی بررسی كرده اند، می گویند این اپلیكیشن های مفید با ایجاد امكان جمع آوری اطلاعات به صورت منظم و از جامعه آماری بزرگتر، در مقیاس های منطقه ای گسترده تر، تحقیقات پزشكی را به جهشی خیره كننده نایل كرده اند.

دكتر مایكل مك كانل، كاردیولوژیست دانشگاه استانفورد كه با استفاده از یك اپلیكیشن موبایل در حال تحقیق درباره نارسایی های قلب است، درباره اسمارت فون ها از تعبیر «پلتفرمی فوق العاده برای پژوهش» یاد می كند. چرا كه به زعم او «موبایل تنها وسیله هوشمندی می باشد كه همیشه و همه جا همراه افراد است».

نتایج تحقیقی كه اخیرا انجام شده بیان می دارد، تلفن های هوشمند به لطف برخورداری از تجهیزات جانبی متداولی چون میكروفون، حسگر حركتی و صفحه لمسی، امكان نمونه برداری دقیق را بعضا حتی قابل اطمینان تر از مشاهدات خود پزشك، فراهم می كنند. حتی می توان با تلفیق اطلاعات با داده های زیست محیطی مثل میزان آلودگی هوا كه از طریق مكان یاب GPS میسر می شود،‌ این داده ها را پربارتر هم نمود. در آینده ممكن است بتوان با تلفیق اطلاعات بیمارستانی بیماران پرونده های آنلاین دقیق تری هم از بیماران تهیه كرد.

امروزه شركت های آی تی هم به موضوعات پزشكی توجه ویژه و روزافزونی نشان می دهند. گوگل در حال تولید مچ بندی مخصوص بررسی های پزشكی است كه می تواند علایم سلامتی و جسمی فرد را لحظه به لحظه تشخیص دهد و ثبت كند. علاوه براپل، تولیدكنندگان برنامه های اندرویدی هم در حال تولید اپلیكیشن های مخصوص جمع اوری اطلاعات جسمی كاربر هستند.

اما استفاده روزافزون مردم از برنامه های سلامتی، علاوه بر تسهیلاتی كه دارد، از نظر برخی محققان ملازم نگرانی هایی هم هست. مهمترین نگرانی درباره حفظ حریم شخصی افراد و محافظت از داده های جمع‌ آوری شده و رعایت اصول اخلاقی است. در كنار این، پژوهشگران می گویند اپلیكیشن های مربوط باید طوری طراحی شوند كه سوالاتی بپرسند كه منجر به تولید اطلاعات مفید فایده ای شود. نه اینكه با پرسیدن سوالات متعدد باعث خستگی كاربر شوند و موجب شوند پس از چند هفته وی علاقه خود را به استفاده از برنامه از دست بدهد. یكی دیگر از ایراداتی كه به برنامه های پزشكی موبایل وارد شده، آن است كه عمدتا برای برای دستگاه های اپلی مثل آی‌فون طراحی شده؛ در حالی كه صاحبان آی‌فون ها عمدتا از قشر متمكن جامعه هستند و لذا نمونه یكدست و خوبی از همه مردم جهان نمی توانند باشند.

با تمام این احوال بی شك مزایای استفاده از اپ های موبایل برای تحقیقات پزشكی بر معایبش می چربد. دكتر ری دورسی، متخصص نورولوژی دانشگاه روچستر كه مدیریت تیم طراحی اپلیكیشن mPower درباره بیماری پاركینسون را به عهده دارد، اظهار می دارد: یكی از محاسن عمده این روش، سهل و ارزان بودن آن است. به سادگی می توان روی هزاران نفر در اقلیم ها و شرایط مختلف تحقیق و بررسی انجام داد. در تحقیقات سنتی نهایتا می توان روی چندصدنفر داوطلب آزمایش كرد. حضور در كلینیك و شركت در یك تحقیق، حتی برای داوطلبان نیز همواره سخت و دشوار است. داوطلب مجبور خواهد بود همیشه نزدیك محل پژوهش باشد تا در دسترس باشد. وی ناچار خواهد بود برای این كار وقت بگذارد و آزمایش های متمادی را از سر بگذراند.

وی می افزاید: ولی جمع آوری داده های پزشكی با اسمارت فون ها ساده و در عین حال دقیق تر است. در یكی از آزمایش های مربوط به پاركینسون، سرعت عكس العمل كاربران با لمس كردن صفحه تاچ آی‌فون اندازه گیری شد. این نحوه آزمایش نتایج دقیق تر و كاربردی تری نسبت به تست های كلینیكی حاصل آورد.

برخی از این اپ ها برای جمع آوری داده، وابسته به مشاركت كاربر می باشد. برای مثال بیماران آسمی می توانند قدرت ریه خود را هر روز با دمیدن در یك ابزار پلاستیكی مخصوص و البته ارزان كه به گوشی متصل می شود، اندازه گیری كنند. برنامه نتایج را روزانه به طور خودكار ثبت می كند. همچنین باطرح پرسش های پیش فرض در مورد اینكه آیا بیمار برای خواب یا تنفس مشكلی دارد و قادر است توصیه های مفیدی درباره داروهای مورد نیاز و نحوه زندگی به بیمار داشته باشد نیز مطرح می شود.

علمی **2043** 1599