مساجد، تبلور انسجام و یكپارچگی مسلمانان

مسجد مكانی وحدت بخش در بطن جامعه ی اسلامی و پذیرای حضور مسلمانان است تا با اقامه ی نماز و یاد جمعی پروردگار، بر لزوم یكپارچگی میان آنان تاكید شود. این مكان مقدس كه در تمام دنیا رو به كعبه است، همواره بشر را به طرف كمال و سعادت هدایت می كند.
این پایگاه معنوی از زمان صدر اسلام از جایگاه ویژه ای میان مسلمانان برخوردار بوده است، چنانچه پیامبر اكرم(ص) در نخستین گام پس از هجرت به مدینه، مسجد قبا را به عنوان مكانی برای استقرار آیین اسلام بنا كرد تا در كنار كسب فضایل انسانی و آموزه‌های دینی، محلی برای انجام دادن فعالیت های فرهنگی، تبلیغی و سیاسی مسلمانان باشد.
روشنگری و بیداری حاصل از حضور مردم در مسجدها و اتحاد و همدلی آنان برای ایستادگی در برابر استبداد از ره آوردهای این مكان مقدس محسوب می شود. در طول تاریخ نهضت های اسلامی بزرگی در این سنگرهای تسخیرناپذیر شكل گرفته و بارها فریاد مسلمانان مظلوم از مسجدها به گوش جهانیان رسیده است.
ساماندهی نیروهای مردمی و انسجام فكری و اعتقادی آنان برای شكل گیری انقلاب اسلامی از دستاورهای مهم مسجد در ایران محسوب می شود، زیرا هسته ی اصلی مبارزه علیه رژیم طاغوت در این مكان های مذهبی شكل گرفت و پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی در بیست و دوم بهمن 1357 هجری خورشیدی نیز تاثیر مهمی را در جذب نیروهای مردمی برای دفاع از میهن اسلامی در هشت سال دفاع مقدس داشت.
روز جهانی مسجد فرصتی مغتنم است تا بار دیگر با یادآوری دستاوردها و كاركردهای این مكان دینی و تربیتی، بر نقش سازنده ی آن در جوامع اسلامی تاكید شود. سی ام مرداد به دلیل آتش زدن مسجدالاقصی نخستین قبله ی مسلمانان به وسیله ی رژیم صهیونیستی در 1348 هجری خورشیدی، به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و تصویب اعضای سازمان كنفرانس اسلامی در سی‌امین نشست این سازمان، روز جهانی مسجد نام گرفت.
امام خمینی(ره) درباره ی اهمیت و نقش مسجد در جوامع اسلامی فرموده است: «... از صدر اسلام به بعد پیوسته هرگونه حركتی از مسجد سرچشمه گرفته است. این مسجد بوده است كه نیروی متحد، ضد كفّار و مشرك را پدید آورد...»
**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه ی روز جهانی مسجد با «حجت الاسلام مهدی اصلانی» رییس مركز رسیدگی به امور مساجد شهرستان ری به گفت و گو پرداخت.
حجت الاسلام مهدی اصلانی تاریخ آغاز شكل گیری عبادتگاه ها را از ابتدای خلقت بشر عنوان كرد و گفت: از هنگامی كه حضرت آدم(ع) پا به این دنیای خاكی گذاشت، موضوع عبادتگاه، معبد و ارتباط با خدا در مكان های دینی مطرح شد. حضرت آدم(ع)در ابتدا كعبه را بنیان نهاد و سپس حضرت ابراهیم(ع) آن را بازسازی كرد.
وی با برشمردن ویژگی های مسجد به عنوان یك مكان دینی، اظهار داشت: مسجد كاركردهای خود را از مذهب می گیرد، بنابراین دستاوردهای دین كه در سه محور تعریف زندگی برای انسان و معنادهی به آن، پاسخگویی به مسایل و دغدغه های بشر و آرامشگری ایفای نقش می كند، باید در مسجدها اجرایی شود. در كاركرد نخست، دین باید با ارایه ی تعریف دقیقی از زندگی و راه و روش خوب زیستن، به فرد یاری دهد تا آن را الگویی برای ادامه ی زندگی دنیا و آخرت خود در نظر گیرد. مذهب همچنین باید مشكلات بشر را حل كند و در اصل دینی كه توان پاسخگویی به مسایل انسان را نداشته باشد، كارآمد نیست. دین و مذهب همواره مایه ی آرامش بوده اند و در بنیان، یكی از وظایف آن تامین حس امنیت برای انسان ذكر شده است.
رییس مركز رسیدگی به امور مساجد شهرستان ری در ادامه تصریح كرد: برخلاف برداشت افراد سكولار كه دین را تنها به عنوان یك برنامه ی فردی در نظر می گیرند، اسلام در روایت ها و آیه های فراوانی گروه های اجتماعی مختلفی را برای مسجد در نظر می گیرد و آن را مكانی برای حضور جمعی افراد قلمداد می كند. مسجدهایی كه به وسیله ی پیامبر(ص) بنا شد به نوعی، مركزهایی برای حكومت و سیاستگذاری و حضور فعال مردم شد. اكنون نیز مسجد محلی برای تبلور مدیریت فرد بر اوضاع جامعه است زیرا مهمترین تصمیم های جمعی در مسجد گرفته می شود. این مكان فرهنگی همچنین از كانون های مشاركت مردمی است كه اسلام توجه فراوانی به آن دارد.
وی با بیان اینكه مسجد و جوانان حاضر در آن، بدنه ی فعال نظام اسلامی هستند، تاكید كرد: با نگاه و بررسی افراد خدمتگزار كشور می توان دریافت كه بخش بسیار بزرگی از آنان را افرادی تشكیل می دهند كه در كانون مسجدها رشد و پرورش یافته اند.
حجت الاسلام مهدی اصلانی با بیان اینكه میان تعداد مسجدهای موجود در یك منطقه و میزان بزهكاری در آن ناحیه، ارتباط مستقیمی وجود دارد، گفت: حضور جوانان در مسجدها كاهش جرم، جنایت، اعتیاد و ... را در پی خواهد داشت كه این امر علاوه بر فراهم آوردن آسایش جامعه، هزینه های پلیس كیفری، ترك اعتیاد و درمان ناشی از چنین اموری را نیز كاهش می دهد. بر این پایه برای انجام دادن هر چه بیشتر برنامه های فرهنگی در كشور، مسجدها برنامه ریزی های لازم را برای جذب گروه های كودكان و جوانان انجام می دهند، زیرا كودكان كه همان جوانان فردا هستند از سن پایین به كسب آگاهی و شركت در برنامه های فرهنگی و مذهبی نیاز دارند و جوانان نیز باید برای برخورداری از آگاهی و شناخت بیشتر برای مرحله های حساس زندگی پرورش یابند.
وی در ادامه اظهار داشت: تمامی افراد به ویژه جوانان برای حضور در مسجد به دنبال جذابیت هستند، بنابراین مسجدها باید این امر را در برنامه ریزی های خود در نظر داشته باشند. برگزاری آیین اعتكاف از جمله ی این برنامه ها است كه جوانان بسیاری را به سمت خود جذب می كند به طوری كه بیشتر معتكفان را این قشر تاثیرگذار جامعه تشكیل می دهند. همچنین برگزاری مراسم هایی مانند دهه ی سوگواری سالروز شهادت امام حسین(ع) و یارانش، سبب می شود كه جوانان بسیاری در مسجدها حضور یابند.
این كارشناس مسایل دینی با بیان اینكه برگزاری برنامه های فرهنگی جذابیت زیادی را برای حضور كودكان و جوانان در مسجد فراهم می آورد، افزود: كسانی كه برنامه های مسجد را طرح ریزی می كنند، چهار ظرفیت انسانی، مكانی، زمانی و مدیریت برنامه ای را در نظر می گیرند تا بیشترین تاثیر را بر گروه های مورد نظر داشته باشند. در این راستا برای حضور بیش از پیش جوانان و به دلیل علاقه ی این گروه سنی برای حاضر شدن در مراسم های گوناگون همچون شب های احیاء در برخی از مسجدها هر ماه، یك شب به راز و نیاز با پروردگار اختصاص می یابد.
رییس مركز رسیدگی به امور مساجد شهرستان ری گفت: این مكان های عبادی سیاسی برای اینكه بتوانند كاركردها و ظرفیت های خود را در جامعه مطرح كنند، نیازمند منابع مالی بیشتری برای انجام برنامه ها و طرح های مختلف هستند. استانداری، فرمانداری و شهرداری ها می توانند به صورت های گوناگون از جمله قرارداد اجاره به شرط تملیك(قراردادی برای تهیه و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول به وسیله ی فروشنده به خریدار است به شرط آنكه چنانچه مبلغ قرارداد در اقساط معین شده مسترد شود، خریدار، مالك اموال مزبور خواهد شد) یاری رسان این پایگاه های معنوی باشند.
حجت الاسلام مهدی اصلانی در پایان با بیان اینكه برنامه ریزان فرهنگی كشور باید تنوع و روزآمدی را برای جوانان در نظر بگیرند، بیان داشت: این برنامه ها در صورتی كه دوره ای و كوتاه مدت باشد، جوانان را به خوبی جذب نخواهد كرد و به فاصله گرفتن آنان برای حضور در چنین برنامه هایی منجر خواهد شد، مسجدها به عنوان یك مركزهای فرهنگی باید از تمام توان خود به منظور به كارگیری امام جماعت خوش فكر، هیات امنای فعال و خادم های خوش اخلاق و فرهیخته بهره ببرند تا بیش از پیش در انجام این امور موفق عمل كنند.
*گروه اطلاع رسانی(مرضیه دهقانی)
پژوهشم**9165**2002**9131