به گزارش خبرنگار ایرنا ، زمانی نه چندان دور كارگاه های تونلی با تعداد زیادی كوره از ابتدا تا انتهای 'كلاگر محله' جویبار محل كار استادان سفالگری مازندران همچون'غلامعلی چینی ساز' ،'عزیزالله فكوری' ،'عظیم بخشی'،'یوسف طالبی'و 'سبحان نجفی' بود.
سفالینه های كلاگر محله جویبار بازارهای آن زمان را به تسخیر خود درآورده بودند و چهارشنبه بازار قائمشهر و پنجشنبه بازار بهنمیر محل عرضه و فروش هنر دست استادان بود.
قدره(كاسه آش) ، گومبكا( ظرف مخصوص نگهداری نیشكر)، دوشون (ظرف مخصوص تولید كره) ، گل لوه (ظرف مخصوص درست كردن ماست) و نمك شور( ظرف مخصوص نگهداری نمك) از جمله ظروف سفالی مازندران بودند كه در آن زمان مشتریان خوبی هم داشت ولی امروز
وضعیت به گونه ای شده است كه هنر دست رمضانعلی چینی ساز بازمانده سفالگری مازندران در منطقه كلاگرمحله جویبار در پس رنگ و لعاب های ظروف امروزی، رنگی ندارد و اینك وی به امیدهایی در دل به حرفه خاندانش كه پنج نسل در خانواده اش رواج دارد ادامه می دهد تا شاید سفالگری باز رونق بگیرد .
هنر دستش پرآوازه و جهانی است تا جایی كه خود می گوید زن جهانگرد فرانسوی پرسان پرسان برای دیدن محل كار و هنر دستش به كارگاهش آمده است اما آنچه در واقعیت محل كارش دیده می شود ذهن آدمی را به سوال می كشاند.
دیدن كارگاه بزرگ چند صدمتری با كوره های بزرگ آن چیزی بود كه در دهن متواتر می شود ولی دیدن مكان محقر 50 متری با چرخ سفالگری و یك كوره در گوشه حیات خانه ای در كلاگر محله جویبار حكایتگر آخرین نفس های هنر سفالگری در مازندران است.
'رمضانعلی چینی ساز' سفالگری كه پنج نسل از خاندانش و به مدت 300سال دراین حرفه مشغول به كار هستند را می توان آخرین بازمانده این هنر در مازندران دانست .
این هنرمند، سابقه سفالگری در ایران را مربوط به كشف آثار هشت هزار سال قبل از میلاد در كمربند غارهوتو بهشهر اعلام كرد و افزود: قدیمی ترین سفال های كشف شده ایران مربوط به این غار است.
وی الهام گیری از خصوصیات منطقه برای نقش و نگار سفال ها را از ویژگی های این هنر برشمرد و ادامه داد: نقوش ساده مزین به حیوانات ، طبیعت و مناظر زیبا در سفال های كشف شده شمال كشور مشهود است .
چینی ساز گفت: ظروف سفالی ساخته شده در این كوره ها توسط افراد با حمل بر روی حیوانات و رفتن به محلات در شهرها و روستاهای استان فروخته می شد.
وی در توضیح تاریخچه سفالگری مازندران گفت: كلا به معنای كوزه است و در شهرستان های قائمشهر ، بابل و جویبار محله 'كلاگر محله' وجود داشت كه اهالی این مناطق سفالگران مطرحی بودند.
به گفته چینی ساز خاك رس بكار گرفته شده این مناطق در ظروف سفالی خاصیت رفع املاح و خنك كردن مواد را دارد .
وی افزود: خنك نگه داشتن آب داخل كوزه های سفالی و جذب املاح نمك در داخل ظرف سفالی نمك شور از آن جمله است و اكثر ظروف مورد استفاده مردم آن زمان سفالی بود.
چینی ساز تغییر شیوه زندگی و روی آوردن مردم به ظروف امروزی بارنگ و لعاب را زمینه ساز ركود استفاده از ظروف سفالی در جامعه و بالطبع آن تولید این محصولات دانست .
وی گفت: با تغییر سبك تولید محصولات سفالی و ساخت اشیا تزیینی بدنبال ایجاد بستری برای ایجاد رغبت در مردم برای استفاده از این محصولات بودم .
این استاد سفالگری امیدوار به بازگشت مردم به فرهنگ گذشته است و گفت: خوشبختانه هنوز افراد علاقه مند به استفاده از ظروف سفالی در جامعه وجود دارند كه برای خرید ظروف سفالی به كارگاه او مراجعه می كنند.
چینی ساز رونق بخشیدن دوباره این هنر را مستلزم یك عزم همگانی فرهنگی و هنری دانست و گفت: بنده بعنوان یك سفالگر تنها تولید كننده این آثار هستم و محرومیت هنر می بایست با تلاش مسئولان و دست اندركاران رفع شود.
وی از حمایت هنرمندان بعنوان بستری برای رونق گیری هنر های ریشه دار و قدیمی در جامعه نام برد و افزود:در سال های اخیر جامعه به سمت هنرهای دستی میل و رغبت از خود نشان داده است و می توان امیدوار به بازگشت و رونق دوباره هنری همچون سفالگری بود.
چینی ساز به اخذ مهر اصالت یونسكو به دو ظرف سفالی لبنیات و گومبكا اشاره كرد و گفت: ورود سازمان های جهانی برای حفظ هنرهای سنتی نشانگر ارزش و جایگاه این هنرها است كه باید درجامعه ما هم مورد توجه قرار بگیرد .
رییس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های قائمشهر و جویبار گفت: از زمان های قدیم كوزه گر محله یا كلاگر محله جویبار مهد سفالگری مازندران به شمار می رفت.
محمد باستانی ادامه داد: در گذشته بدلیل فراهم بودن امكاناتی نظیر خاك رس مورد نیاز و حضور هنرمندان چیره دستی همچون خاندان چینی ساز ،فكوری ، بخشی ، طالبی و نجفی ، این محله كانون تولید و عرضه ظروف سفالی در مازندران بود .
وی گفت:در كوره های متعدد پخت سفال كلاگر محله جویبار تعداد زیادی وسایل تولید و برای فروش به بازارهای سنتی شهرهای مختلف مازندران ارسال می شد .
به گفته رییس اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری قائمشهر با تغییر شیوه زندگی و روی آوردن جامعه به سمت استفاده از ظروف غیر سفالی ، این هنر برای صاحبانش سودی نداشت و از رونق گذشته آن كاسته شد .
وی ادامه داد :كمك به دستیابی بازارهای موردنیاز می بایست از سوی سازمان های متولی امور بازرگانی و بازار صورت بگیرد تا این تولیدات با رونق در فروش مواجه شوند .
باستانی همچنین از پرداخت تسهیلات با كارمزد پایین به هنرمندان سفالگری بعنوان اقدام دیگر در راستای حمایت از این هنر اعلام كرد و افزود : امیدواریم با پرداخت این تسهیلات به صاحبان كارگاه های متروكه و نوسازی آن روحی دوباره به این هنر ریشه دار و قدیمی مازندران تزریق شود.
یك كارشناس فرهنگی هم در گفت وگو با ایرنا گفت: هنرهای دستی شامل سفالگری , جاجیمچه بافی، بافت گلیچه، چوقا، شمد و ملحفه، سوزن دوزی، فرآورده های پوست و چرم، هنرهای مرتبط با فلز و چوب و حصیر بافی سابقه بس دراز در كشور و از جمله در مازندران دارد و در گذشته به خاطر تامین نیاز های روزمره مردم همیشه مشتری داشته است.
به گفته وی با بوجود آمدن عصر جدید و تولید كارخانه ای نیازهای روزمره مردم تغییر كرده و دیگر تولیدات دستی نمی تواند حجم زیاد نیازها را تامین و سلیقه مشتریان را برآورده سازد و لذا عملا بعد از مدتی به نفع تولید مدرن از رده خارج می شوند و اینك تنها نیازهای مادی و تزئینی اندكی از مردم را تامین می كنند.
وی می گوید راز ماندگاری این هنرها در تغییر تولید با توجه به بازار یابی و ارزیابی نیاز مشتریان است كه در مازندران با توجه به حضور گردشگران می تواند با تشكیل بازارچه های تولید به مصرف هم سوغاتی برای گردشگران باشد و هم می تواند به عنوان مسیری برای تورهای گردشگری تعریف و از این طریق به رونق این بازار ها كمك شود.
2096/1899/ 1257
گزارش از فاطمه قنبری قادیكلایی
ساری-ایرنا- زمان زیادی نگذشته از آن دوران كه سفال های دست ساخته هنرمندان 'كلاگر محله' یا 'كوزه گر محله' جویبار، مهد تولید سفال مازندران ، اسباب زندگی و جهاز نوعروسان مازندرانی بود و حال آنكه امروز این ساخته دست هنرمندان سفالگر پشت ویترین لوكس فروشگاه های ظروف رنگ باخته است.
