رشد علمی؛ شتابی توقف ناپذیر

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار حوزه دانشگاه ایرنا، رشد علمی هر كشوری از جمله دغدغه های اصلی مسوولان آن جامعه به شمار می رود؛ چرا كه به تناسب افزایش این میزان، علاوه بر بهبود شرایط اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و غیره آن كشور می توان اهرم قدرت بیشتری را در عرصه بین الملل از آن خود كرد.
در كارزار تلاش برای رسیدن به اوج پیشرفت علمی، كشورهای غربی به واسطه توجه به این امر از قرون گذشته، گوی سبقت را از سایر ملل جهان ربوده اند.
هر چند كه این فاصله علمی طی سالیان اخیر به دلیل رشد سریع تكنولوژی های ارتباطی و ماهواره ها به عنوان دهكده جهانی كاسته شده ، با این حال هم اكنون كشورهایی همچون ژاپن، چین، هند، ایران، استرالیا و غیره نیز در رتبه بندی های علمی جهانی جایگاه های مناسب و مطلوبی را از آن خود كرده اند .

** رشد 20 برابری علمی كشور نسبت به قبل از انقلاب
خوشبختانه با پیروزی انقلاب اسلامی و بازپس گیری استقلال همه جانبه ایران زمین و اشاعه روحیه خودباوری در جامعه بار دیگر وجود رشد سریع علمی و دور نماندن از پیشرفت های دنیای كنونی در دستور كار مسوولان و نخبگان كشور قرار گرفت به گونه ای كه بر اساس آمار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، كمیت تولید علم جمهوری اسلامی از زمان انقلاب اسلامی تاكنون به رغم هشت سال دفاع مقدس، 121 برابر و كیفیت آن 802 برابر بیش از دوره 37 سال قبل از انقلاب شده است.
همچنین هم اكنون جمهوری اسلامی ایران بر اساس آمار وزیر علوم دارای 78 میلیون جمعیت، حدود، 4.5 میلیون دانشجو، 2 هزار و 500 مؤسسه آموزش عالی، 36 پارك علم و فناوری، 400 انجمن علمی غیر دولتی، بیش از 800 مركز پژوهشی و یك هزار مجله علمی است.
بر اساس آمار ارائه شده توسط محمد فرهادی دانشمندان كشورمان هر ساله حدود 30 هزار مقاله علمی بین المللی منتشر می كنند كه رشد حداقلی را به میزان 20 برابر در مقایسه با سال 1979 میلادی نشان می دهد.

** وعده های تحقق یافته دولت
حجت الاسلام و المسلمین دكتر حسن روحانی در كارزار انتخابات یازدهم ریاست جمهوری هم به دفعات بر لزوم شتاب بیشتر رشد علمی تاكید داشت و معتقد بود كه هر چند تولید علم در جمهوری اسلامی ایران چه از لحاظ كمیت و چه از لحاظ كیفیت نسبت به سال های قبل از انقلاب پیشرفت های چشمگیری كرده است، اما لازم است تا برای كسب مرجعیت علم و فناوری جهان چنانچه خواست مقام معظم رهبری در سیاست های كلان علم و فناوری نیز است گام های اساسی در دیپلماسی علمی و فناوری، اثرگذاری اقتصادی و همچنین مرجعیت علمی و فناوری برداشته شود.
هم اكنون این چشم انداز و سیاست دولت پس از مذاكرات هسته ای و توفق نامه برجام، در شاخه های مختلفی همچون افزایش توان علمی جوانان ایرانی و كسب دانشجوی خارجی در دانشگاه های كشور رشد بیشتری گرفته است.

** افق حركت دانشگاه ها در عصر پساتحریم
مسوولان وزارت علوم بر این باورند كه دانشگاه های كشور در عصر پسا تحریم باید در مسیر تقویت ارتباط علمی هرچه بیشتر با دانشگاه های معتبر دنیا و استفاده بهتر از منابع علمی روز گام بردارند چرا كه در چنین شرایطی امكان بهتری برای استفاده از تجربیات فناوران خارج از ایران و همكاری آنان با اندیشمندان داخلی و آسان كردن مبادله دانشجو و استاد و پذیرش و اعزام دانشجویان دكترا وجود خواهد داشت.
همچنین باید در شرایط بهبود فضای بین الملل ، زمینه استفاده شمار بیشتری از استادان دانشگاه ها از دوره های دانش افزایی و تقویت فرصت های مطالعاتی را فراهم كرد تا آنها با جدیدترین دستاوردهای علمی روز دنیا آشنا و از امكانات دانشگاه های برخوردار از آزمایشگاه های مجهز بهره مند شوند.

** دانشجویان خارجی به منزله سفرای علمی
دولت معتقد است كه تحصیل جوانان كشورهای خارجی در دانشگاه های كشور علاوه بر تایید مقام علمی ایران در جهان فرصتی مغتنم برای اشاعه آرمان های انقلاب اسلامی نیز به شمار می رود چرا كه آنان پس از اتمام تحصیلاتشان به عنوان سفرای علمی و فرهنگی ایران به كشورهای خود باز خواهند گشت.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بر اساس همین سیاست دولت طی چند روز گذشته با انتشار مقاله ای در نشریه ساینس از دانشمندان سراسر جهان برای انجام همكاری های علمی ، پژوهشی و فناوری مشترك دعوت كرد.
فرهادی در این مقاله آورده است كه تحریم ها « دانش، صنعت و بخش های خدماتی ایران را به سمتی سوق داد تا به روش های جدید و موثرتری با هم در ارتباط باشند و دانشمندان را مجبور كرد كه خلاقانه تر كار كنند و برای اولین بار در تاریخ ایران اقتصادی دانش - محور را پایه گذاری كنند.»
به گفته وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی امروز ایران در موقعیتی قرار دارد كه الگوی توسعه خود را با دقت تنظیم كرده و به سوی ارتقای كیفی علم و فناوری خود گام برمی دارد؛ این مهم در برگیرنده افزایش همكاری های علمی بین المللی است؛ با توجه با اینكه مؤثرترین نوع همكاری از طریق تماس های مستقیم بین دانشمندان و نه بواسطه موافقت نامه های دولتی حاصل می شود، دولت ایران همكاری های به وجود آمده توسط هریك از دانشمندان در داخل كشور یا در هر نقطه ای در جهان را تشویق و از آنها حمایت خواهد كرد.

** دانشگاه ها برای تعامل بین المللی آماده باشند
معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم آغاز سال تحصیلی 94 گفت: دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی باید در دوران پساتحریم، برای تعامل بین المللی با سایر مراكز دانشگاهی آماده باشند.
مجتبی شریعتی نیاسر اظهار كرد: پیش بینی می كنیم در دوره پساتحریم كه امید داریم نتیجه نهایی آن به نفع همه باشد؛ اقبال بین المللی به دانشگاه های ایران زیاد باشد.

**پذیرش دانشجویان خارجی
سرپرست دانشگاه پیام نور از فعالیت این دانشگاه در بیش از 80 كشور جهان خبرداد و گفت: مصمم به ایجاد تسهیلات لازم برای جذب دانشجویان كشورهای همسایه هستیم.
محمد علی سرلك در گفت و گو با خبرنگار حوزه دانشگاه ایرنا اظهار داشت: دانشگاه پیام نور در پی حضور در عرصه های بین المللی و مرزگستری علمی برای جمهوری اسلامی ایران است.
وی گفت: دانشگاه پیام نور در هر كشوری حضور پیدا كند در واقع مرز علمی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران توسعه پیدا كرده است.
وی در ادامه با اشاره به انعقاد تفاهم نامه علمی و حضور دانشگاه پیام نور در اقلیم كردستان عراق گفت: این دانشگاه با توجه به پتانسیل اقلیم كردستان عراق علاوه بر حضور مستقل، همكاری با دانشگاه های این منطقه را نیز در دستور كار قرار دارد.
سرلك خاطرنشان كرد: هم اكنون نمایندگی دانشگاه پیام نور در اقلیم كردستان عراق راه اندازی شده و استقبال مناسبی نیز از این مركز علمی شده است.
وی با بیان اینكه دانشگاه پیام نور به شیوه های مختلف پذیرش دارد، تصریح كرد: ارزیابی مدارك یكی از شیوه های جذب پذیرش برای مراكز خارج از كشورمان است.
وی اظهار داشت: دانشگاه پیام نور با اقلیم كردستان تفاهم نامه منعقد كرده است اما با دولت عراق هم در حال رایزنی برای حضور در سایر بخش های این كشور هستیم.
سرلك در ادامه گفت: دانشگاه پیام نور با شعار آموزش برای همه كس، همه جا و همه وقت، توانسته است دانشجویانی را از تمام اقشار جامعه از كم درآمد تا پرمشغله و حتی روشندل و معلول را تربیت و روانه بازار كار كند.
وی یادآور شد: روش آموزش و تربیت نیروی انسانی در دانشگاهی مانند پیام نور براساس متدهای روز آموزش دنیا است كه امروزه در كشورهای توسعه یافته تدریس می شود.
وی در ادامه یادآور شد: هم اكنون در حال رایزنی و انعقاد تفاهم نامه با دبیرخانه شورای هماهنگی مناطق آزاد هستیم تا منطقه اروند منطقه ای دیگر برای جذب دانشجویان عراقی در دانشگاه پیام نور باشد.
سرپرست دانشگاه پیام نور در ادامه با تاكید بر حمایت از ایرانی های خارج از كشور گفت: یكی از اهداف و ماموریت ها دانشگاه قطع نشدن ارتباطات علمی و فرهنگی این افراد با كشور است.
وی خاطرنشان كرد: بر همین اساس در هر جایی كه ایرانی یا فارسی زبان حضور داشته باشد؛ دانشگاه پیام نور نیز حاصر خواهد بود.

** افزایش جذب دانشجو و بین المللی سازی دانشگاه ها
قائم مقام وزیرعلوم در امور بین الملل در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: بین المللی سازی دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی از اهداف مهم وزارت علوم به شمار می رود.
حسین سالارآملی اظهار داشت: برای بین المللی سازی دانشگاه ها نیازمند چند عامل مهم همچون افزایش كیفیت مراكز علمی به تراز جهانی و ایجاد ارتباط با دانشگاه های مختلف برای پوشش خلاءهای موجود هستیم.
رییس مركز همكاری های بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری افزود: همچنین افزایش جذب دانشجویان خارجی از جمله سیاست دولت یازدهم است.
وی یادآور شد: هم اكنون با رشد سریع تكنولوژی و علوم دیگر یك دانشگاه نمی تواند تمامی وسایل و تجهیزات لازم را داشته باشد و بر همین اساس نیز سیاست تعامل و تبادل در بین دانشگاه ها در جهان امروز امری طبیعی است تا بتوانند از امكانات یكدیگر بهره مند شوند.
وی خاطرنشان كرد: این سیاست همكاری بین دانشگاهی از سوی دیگر سبب صرفه جویی در مخارج امر پژوهش می شود.
سالارآملی اظهار داشت: امروزه یكی از مهمترین محورهای توسعه دیپلماسی علمی و فناوری جذب دانشجویان خارجی است و بر همین اساس نیز شاهد رقابت جدی در این زمینه هستیم.
وی گفت: نیازمند بازنگری در سیاست های علمی كشور برای جذب دانشجویان خارجی هستیم چرا كه آنان به منزله سرمایه های اجتماعی، علمی و فرهنگی به شمار می روند كه در آینده می توانند مبلغ نظام شوند.
قائم مقام وزیر علوم در امور بین الملل خاطرنشان كرد: خوشبختانه این امر در دولت یازدهم به صورت جدی دنبال می شود و بر همین اساس نیز جذب دانشجویان خارجی در سال 93 نسبت به سال 92 از رشد دو برابری برخوردار بوده است.

**راه ناهموار برای دست یابی به افق چشم انداز
هر چند كه ماشین شتاب علمی كشور در مسیر تقریبا همواری قرار گرفته است اما باید اذعان داشت كه تا رسیدن به اهداف كلان مد نظر اعلام شده در افق چشم انداز 2014 هنوز راه زیادی مانده كه هموار نشده است.
این امر را می توان در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه‌های كشور احساس كرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار دستیابی ایران به رتبه‌ ۱۶علمی جهان را نتیجه‌ی تلاش‌های بی‌وقفه‌ی ۱۰، ۱۵سال اخیر در دانشگاه‌ها و مراكز علمی عنوان كردند و اظهار داشتند: شتاب علمی شوق‌برانگیزی كه این افتخار را نصیب ایران كرد، امروز كم شده است و مسئولان باید همّت مضاعف كنند كه حركت پیشرفت علمی از دور نیفتد و متناسب با نیاز كشور شتاب گیرد.
و سرانجام اینكه براساس قانون بودجه كشور، سه درصد از تولید ناخالص ملی ایران باید صرف تحقیقات علمی شود، اما وحید احمدی معاون وزیر علوم ایران، می گوید كه «این رقم در واقعیت بیشتر نزدیك به نیم درصد است كه در سال 2014 معادل 1.75 میلیارد دلار بود»؛ این در حالی است كه بودجه علمی آمریكا سالانه 30 میلیارد دلار است.
فراهنگ**9187**1601**