۲۵ مهر ۱۳۹۴، ۹:۴۳
کد خبر: 81801962
T T
۰ نفر
پارك های علم و فناوری چیست؟

تهران-ایرنا- «محمدجعفر صدیقی» رییس پارك علم و فناوری دانشگاه تهران در گفت و گو با ایرنا، ضمن تشریح كاركردهای پارك های علم و فناوری، آن ها را زیرساخت هایی مناسب برای رشد فناوری و اقتصاد دانش بنیان دانست.

عملیاتی كردن آموخته های علمی در محیط كسب و كار یا به عبارتی ایجاد كسب و كارهای مبتنی بر علم و دانش به دست دانش آموختگان كم سن و سال و بی تجربه كه هنوز وارد بازار كار نشده اند، به اندازه یی دشوار است كه كمتر كسی می تواند از عهده ی آن برآید.
حتی اگر پیش نیازهای ایجاد كسب و كارِ دانش محور چون سرمایه، ایده ی فناورانه و ... فراهم باشد و طرح خلاقانه ی جوانان علم آموخته ی جویای كار هم بگیرد، معلوم نیست كه محصول تولید شده بتواند در بازار موفقیتی كسب كند؛ محصول تازه است و در بازاری كه قوانین خاص خود را دارد؛ نباید بی گدار به آب زد.
خطر ایجاد كسب و كارهای اینچنینی را پارك های علم كاهش می دهند. این نهادهای اجتماعی با ایجاد بستر مناسب، زمینه ی رشد شركت ها و واحدهای فناور كوچك، توسعه ی فناوری و اقتصاد مبتنی بر علم و دانش را فراهم می كنند.
در كشور ما نیز پارك های علم و فناوری متعددی با همین هدف تاسیس شده و مشغول فعالیت هستند. برای بررسی ضرورت وجودی و وضعیت كمی و كیفی پارك های علم و فناوری كشور و عملكرد آن ها با «محمدجعفر صدیق» رییس پارك علوم و فناوری دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم.
به گفته ی صدیق پارك های علم و فناوری زیرساخت هایی هستند كه دولت ها به وجود می آورند تا بتوانند نرخ بقای شركت های نوپا و توان موسسه های كوچك دانش بنیان را بالا ببرند؛ موسسه هایی كه اثری مثبت بر رشد اقتصادی خواهند داشت.
صدیق با اشاره به ظرفیت ها و نیازهای كشور در این حوزه، تعداد پارك های فعال در كشور را ناكافی دانست و گفت: به نظرم پنج تا 6 سال آینده باید به آماری شبیه 60 تا 80 پارك برسیم. در شهر تهران ظرفیت ایجاد 8 تا 10 پارك وجود دارد.
به گفته ی رییس یكی از بزرگترین پارك های علم و فناوری كشور، زیرساخت های لازم برای ایجاد این نهادها چون فضا و منابع مالی و حمایتی تلاش مسوولان در این زمینه را ضروری می كند. مساله یی چون توجه به جایگاه واقعی پارك ها در برنامه ی توسعه ی 5 ساله به گسترش آن كمك خواهد كرد.
صدیق با ارزیابی مثبت از جایگاه كشورمان در میان كشورهای منطقه از نظر تعداد و كیفیت پارك های علم و فناوری، نسبت به پیشی گرفتن دیگر كشورها از ایران در این زمینه هشدار داد.
در ادامه متن كامل گفت و گوی پژوهشگر ایرنا با محمدجعفر صدیق آمده است.

***ایرنا: برای ما از ضرورت ایجاد پارك های علم و فناوری بگویید. پارك های علم و فناوری چه كاركردهای ویژه یی دارند كه هزینه های بالا برای ایجاد آنها را توجیه می كند؟
**صدیق: به طور كلی راه اندازی كسب و كار امری دشوار است و ایجاد كسب و كارهای فناورانه به نوبه ی خود دشوارتر است. برای نمونه حتی راه اندازی یك ساندویچ فروشی كه كسب و كار ساده یی به شمار می رود و هیچ فناوری پیچیده یی ندارد نیز كار ساده یی نیست؛ چرا كه افراد زیادی ساندویچ فروشی می زنند و ورشكست می شوند. این یك اصل است كه كسب و كارهای كوچك (small business) در سال های ابتدایی به شدت در معرض خطر ازبین رفتن قرار داردند.
خطرپذیری راه اندازی كسب و كار فناورانه به نوبه ی خود از ایجاد كسب و كارهای معمولی بیشتر است، چون پیش از ارایه ی محصول در بازار باید كارهای فناورانه نیز صورت گیرد. به عبارتی باید بتوان محصول را ابداع كرد.
در دهه های گذشته مانند 50 سال پیش، كسی كه به دنبال ایجاد كسب و كار بود، این خطرپذیری ها را تحمل می كرد. به طور معمول یا كسانی كه خانواده شان به صورت سنتی كسب و كاری داشتند، می توانستند در ایجاد یا توسعه ی آن كسب و كار موفق باشند یا افراد بسیار سختكوش جامعه. اكنون این خطرپذیری در هیچ كجای دنیا پاسخگو نیست.

***ایرنا: منظور شما این است كه تجربه، حلقه ی گم شده ی كسب و كارهایی است كه به شكست می انجامد؟
**صدیق: بله. برای راه اندازی كسب و كار تازه باید بازار بالادستی و پایین دستی را بشناسی، مشتری داشته باشی و كار را هم بلد باشی. همچنین مهارت نیز داشته باشی. این مهارت تنها آموزش های نظری به دست نمی آید، بلكه در كار ایجاد می شود. این مهارت ها به اصطلاح از راه (learning by doing) یا آموختن از راه انجام دادن به دست می آید. این، همان تجربه است.
دشواری ایجاد كسب و كارهای دانش بنیان موجب می شود 90 شركت از هر 100 شركت دانش بنیانی كه ایجاد می شوند در 2 سال نخست فعالیت شان از بین بروند. مسیر دشوار حركت، نرخ ریزش شركت های نوپا را افزایش می دهد و باعث ازبین رفتن سرمایه های ملی می شود. اتصال موثر به بازار، نقطه ضعف بیشتر شركت های نوپا است. وقتی كسب و كار به بازار متصل شد، دیگر شكست نمی خورد، این اتصال سه تا پنج سال زمان می برد.
پارك های علم و فناوری زیرساخت هایی هستند كه دولت ها به وجود می آورند تا بتوانند نرخ بقای شركت های نوپا و توان موسسه های كوچك و متوسط (small and mediate enterprise) را بالا ببرند؛ موسسه هایی كه می توانند اثری مثبت بر نرخ رشد اقتصادی داشته باشند.
شركت ها و موسسه های كوچك و متوسط نرخ های رشد بالایی دارند. اگر 30 درصد اقتصاد یك كشور را موسسه های كوچكی تشكیل دهند كه در یك سال به طور متوسط 50 درصد رشد داشته باشند، اقتصاد در یك سال، رشدی 15 درصدی را تجربه خواهد كرد. رشد اقتصادی بالای چین در سال های گذشته به این دلیل بود كه بخش عمده یی از اقتصاد این كشور در دوره های زیادی از شركت های كوچك تشكیل شده بود، در حالی كه شركت های بزرگ و رشد كرده، نمی توانند سالانه بیش از 2 تا 3 درصد رشد اقتصادی داشته باشند. در نتیجه، اقتصادی كه از شركت های بسیار بزرگ تشكیل شده باشد، رشد بسیار كندی خواهد داشت.
برتری شركت های بزرگ این است كه در طوفان های اقتصادی به راحتی از بین نمی روند اما شركت های كوچك و متوسط در بحران های اقتصادی به راحتی از بین می روند. پارك های علم و فناوری زیرساخت هایی(infrastructure) هستند كه باید بتوانند تجربه های این شركت ها را افزایش دهند و آنها را حمایت و حفظ كنند.
این حمایت ها تنها حمایت های مالی نیست، بلكه پارك ها با مهارت افزایی، مراقبت كردن و ... به این شركت ها كمك می كنند كه روی پای خودشان بایستند.
«پارك داری» كسب و كاری جدی و كاری دشوار است. همین كه فضایی ایجاد كنیم و اسمش را پارك بگذاریم، به این معنا نیست كه پارك ایجاد كرده ایم، درست مانند مدرسه. آیا اگر ساختمانی بسازیم و اسمش را بگذاریم دبیرستان، به معنای واقعی دبیرستان ایجاد كرده ایم؟ مدیریت، كادر معلمان، برنامه ریزی و ... است كه می تواند دبیرستان بسازد.

***ایرنا: در مجموع چند پارك علوم و فناوری در كشور ما فعالیت می كنند؟
**صدیق: اطلاعات دقیقی در دست ندارم، اما گمان می كنم بیش از 30 پارك در كشور مشغول فعالیت هستند.

***ایرنا: آیا این تعداد پارك با نیازها و ظرفیت های كشور تناسب دارد؟
**صدیق: خیر. به طور یقیق، ظرفیت هایی بیش از این داریم. به نظرم پنج تا 6 سال آینده باید به آماری شبیه 60 تا 80 پارك برسیم. در شهر تهران ظرفیت ایجاد 8 تا 10 پارك وجود دارد، چون پارك ها دارای ظرفیت معقول هستند و نمی توان با تاسیس و گسترش تعداد اندكی پارك بسیار بزرگ، نیازهای داخلی را تامین كرد. برای نمونه نمی توان گفت در 200 هكتار زمین، یك پارك ایجاد می شود بلكه اندازه ی متناسب پارك ها بین 8 تا 25 هكتار است و ظرفیت معقولی برای عضوپذیری شركت ها در هر پارك وجود دارد. درست همانند مدرسه. نمی توان مدرسه یی بسیار بزرگ ساخت و همه ی بچه های تهران را در آن ثبت نام كرد، چرا كه مدرسه نیز اندازه ی معقول دارد.

***ایرنا: با توجه به جایگاه بالای پارك های علم و فناوری در توسعه ی اقتصادی، آیا در سیاست ها و برنامه ریزی های كلان چون برنامه های توسعه به این مهم توجه شده است؟ آیا دولت در این زمینه تلاش و كوشش لازم را دارد؟
**صدیق: ایده ی تاسیس پارك های علم و فناوری از سال های پایانی دولت هشتم و برنامه ی سوم توسعه شكل گرفت. در آن زمان طرح هنوز در مرحله های ابتدایی بود و چنان كه باید به آن توجه نشد. اوج این مساله باید در برنامه ی چهارم توسعه اتفاق می افتاد كه متاسفانه تلاش لازم صورت نگرفت. در برنامه ی پنجم هم به رغم اینكه تعداد قابل توجهی پارك تاسیس شد، اما باز هم توجه كافی به آن نشد. پارك های علم و فناوری همواره از منابع ضعیف رنج می برند.
البته در دولت یازدهم نیز اصلاح جدی در این حوزه دیده نمی شود. آنچه دولت های نهم، دهم و یازدهم تاكنون انجام داده اند با نقشی كه این مجموعه ها می توانند ایفا كنند و با مطالبه های مقام معظم رهبری در این حوزه تناسبی ندارد.

***ایرنا: آیا فقط دولت ها مسوول مستقیم تاسیس و اداره ی پارك های علم و فناوری هستند؟ آیا بخش خصوصی هم می تواند وارد این حوزه شود؟ الگوهای متفاوت اداره ی پارك های علم و فناوری در كشورهای دیگر به چه شكل است؟
**صدیق: انواع گوناگون اداره ی پارك های علم و فناوری در دنیا وجود دارد، اما بیشتر دولت های محلی یعنی شهرداری ها و استانداری ها مسوولیت تاسیس و اداره ی پارك ها را بر عهده می گیرند. بخش خصوصی كمتر در این حوزه وارد شده است، چرا كه این كار بیشتر حمایتی است.
در كشور ما اما ورود بخش خصوصی در این حوزه رو به افزایش است. در زمان كنونی در ایران یك پارك علم و فناوری خصوصی مشغول فعالیت است. اما روشن است كه بازدهی و نتیجه دهی در بخش خصوصی بالاتر است و پارك های خصوصی كارآمدی بیشتری خواهند داشت، چرا كه به طور كلی بهره وری در بخش های دولتی پایین است.

***ایرنا: مهمترین زیرساخت های لازم برای تاسیس و راه اندازی پارك علم و فناوری چیست و آیا این زیرساخت در كشور ما وجود دارد؟
**صدیق: عمده زیرساخت هایی كه برای ایجاد پارك های علم و فناوری نیاز است در كشور وجود دارد، بویژه در حوزه ی زیرساخت های حمایتی.
برای تاسیس یك پارك پیش از همه باید فضای فیزیكی متناسبی در دست داشته باشید؛ فضایی كه خود از امكاناتی چون موقعیت مكانی مناسب، راه های ارتباطی، دسترسی و ... برخوردار باشد. نمی توانید زمینی خشك و دور از هر امكاناتی را برای ایجاد پارك درنظر بگیرید.
اكنون، ایجاد یك شركت نوپا بین 250 تا 400 میلیون تومان هزینه دارد و خانواده ها اغلب از عهده ی تامین این هزینه برای فرزندان خود برنمی آیند. هزینه ی شركت های نوپا و سرمایه ی لازم برای ایجاد آنها با استقرار در پارك های علم و فناوری پایین می آید. پارك ها فضای فیزیكی لازم برای فعالیت شركت های نوپا را فراهم می كنند تا اگر شركتی در كارش موفق هم نشد، به دلیل هزینه های بالا نابود نشود. به طور معمول پارك ها دارای ساختمان مركز رشد هستند كه به صورت محدود و دوره یی در اختیار شركت های نوپا قرار می گیرد. مانند یك قطار كه از یك در سوار می شوند و از در دیگر با كسب و كار بیرون می روند و بارشان از دوش دولت برداشته می شود.
البته پارك ها این فضا و امكانات را به صورت مجانی در اختیار شركت ها قرار نمی دهند، اما به شیوه هایی هزینه ها را دریافت می كنند كه موجب نابودی شركت های نوپا نشود، برای نمونه، دریافت این پول را به بعدها موكول می كنند یا شرایطی تعیین می كنند كه اگر فرد موفق نشد، بخشی از این پول بخشیده شود. به اصطلاح به این ها پول های بذری (seed money) گفته می شود. دولت یا خانواده باید به این جوانان پول بذری بدهد تا بتوانند برای خود كسب و كار ایجاد كنند.
مهمترین مشكل ما در ایجاد پارك های علم و فناوری ضعف در ساختارهای فیزیكی است. متقاضیان زیادی در پارك دانشگاه تهران داریم، اما ساختمان نداریم كه در اختیار آنان قرار دهیم.
كارآفرینان ثروت های یك جامعه هستند. باید با الگوگیری از كشورهایی كه در این زمینه خوب كار كرده اند، از جوانان كارآفرین حمایت كنیم. در كشورهای پیشرفته ی دنیا با اقتصادهای قدرتمند چون آلمان، شركت های بزرگی چون «بنز» و «بی. ام. و» وسط شهر ساختمان های متعددی می سازد و به شركت نوپا با هزینه ی كمتر اجاره می دهد تا جوانان برای كارآفرینی و ایجاد كسب و كار تلاش كنند.

***ایرنا: پس اینطور كه گفتید مجبورید میان شركت های متقاضی عضویت در پارك علم و فناوری دانشگاه تهران انتخاب كنید. اولویت شما برای پذیرش واحدهای فناور چیست؟
**صدیق: اولویت پذیرش ما بر اساس انتخاب شركت هایی است كه ایده ی فناورانه (نه الزاما فناوری های پیشرفته) داشته باشند چون ماموریت ما توسعه ی كسب و كارهای فناورانه است. برای نمونه اگر بخواهیم كاتالیست های مورد نیاز صنعت نفت را بسازیم چه بهتر كه فناوری پیشرفته ی آن (high-tech) ساخته شود، اما فناوری نیمه پیشرفته ی آن (mid-tech) هم اگر بسازیم به توسعه ی صنعت نفت و اشتغال زایی كمك زیادی كرده ایم.
بازارپسند بودن محصول نیز شاخص دیگری است كه در ارزیابی و پذیرش شركت های فناور تاثیرگذار است. ظرفیت گروه برای موفقیت كار نیز از دیگر معیارهای انتخاب است. تیم داوری ما بر پایه ی این شاخص ها، شركت ها را رتبه بندی و انتخاب می كند. به كسانی هم كه ایده های مناسبی ندارند گفته می شود كه ایده ی شما به نتیجه ی مطلوب نخواهد رسید، این خود خدمت بزرگی به آنان است چون می خواهند سه سال كار كنند و شكست را تجربه كنند.

***ایرنا: به لحاظ تعداد و كیفیتِ عملكرد پارك های علم و فناوری در منطقه، از چه جایگاهی برخورداریم؟
**صدیق: كشور ما از نظر تعداد و كیفیت پارك های علم و فناوری از كشورهای منطقه بسیار جلوتر است، در سطح جهانی هم ما از دیگر كشورهای منطقه شناخته شده تر هستیم. ایران بر اساس آمار «سازمان بین المللی پارك های علم و فناوری» (international association of science parks) در منطقه ی غرب آسیا، كشور برتر است.
این برتری اما نباید موجب توقف تلاش ها برای گسترش كمی و كیفی پارك ها شود چرا كه كشورهای دیگر در حال ربودن گوی سبقت از ما هستند. كشورهایی چون قطر به دنبال تقویت زیرساخت های خود هستند. متاسفانه بی توجهی به این موضوع به ما لطمه ی جدی زده است. زمانی كه تاسیس پارك های علم و فناوری را شروع كردیم، بیشتر كشورهای منطقه چیزی در مورد آن نمی دانستند. اكنون نیز از جایگاه قابل قبولی برخورداریم، اما دیگر كشورها نیز سرعت رشد مناسبی را تجربه می كنند.

***ایرنا: آیا می توان ارزیابی كلی از عملكرد پارك های علم و فناوری كشورمان ارایه كرد؟
**صدیق: پارك های علم و فناوری فعال در كشور مجموعه یی از عملكردهای خوب، متوسط و بی تاثیر دارند. نمی توان گفت همه عملكرد یكسانی دارند. اگر بخواهم نمره بدهم متوسط مان 10 یا پایین تر از 10 است به این دلیل كه روی زیرساخت هایمان كار نكرده ایم.
مشكل ضعف زیرساخت ها فقط توسعه ی پارك های علم و فناوری را كند نكرده است، در مورد بسیاری از موضوع ها چون منطقه های آزاد نیز همین گونه است. «سنگاپور» و «جبل علی» نیز منطقه ی آزاد هستند، قشم هم منطقه ی آزاد است اما از نظر عملكرد با یكدیگر تفاوت دارند. چرا؟ چون روی زیرساخت های منطقه ی آزاد اقدام های لازم صورت نگرفته و تنها مجوز داده شده است. مانند اینكه زمینی به شما بدهند، اطرافش زمین بكشند و بگویند این كارخانه مال تو باشد، وقتی زیرساخت هایش را ایجاد نكرده اند، كاری نمی توانی انجام دهی.
مساله این است كه ببینیم اگر چیزی مورد نیاز كشور نیست، آن را خط بزنیم و كنار بگذاریم. اگر هم به این جمع بندی رسیدیم كه مورد نیاز كشور است، باید منابع لازم را برای آن فراهم كنیم.
یكی از این زیرساخت ها منابع مالی است. بسیاری از پارك ها به دلیل كمبود بودجه و محدودیت منابع مالی به دنبال كارهای متفرقه می روند. نبود منابع لازم برای توسعه ی شركت ها، فعالیت های آن را از مسیر اصلی خود خارج می كند؛ یكی جشنواره می گذارد و دیگری سمینار نمایشی. یكی از دیگر از دلیل های بروز این پدیده، ضعف آشنایی و نبودآموزش های لازم به پارك داران است كه اكنون دولت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روی آن متمركز است تا با آموزش و ارزیابی پی در پی سطح كیفی پارك ها را افزایش دهد.
البته مدیریت نیز باید تا اندازه یی محدودیت منابع را با تدبیر و اولویت بندی طرح ها اداره كند. برخی پارك ها جدی تر هستند و به فعالیت های جانبی نمی پردازند، به اندازه ی پول محدودی كه در اختیار دارند عضو می پذیرند و از شركت های محدودی حمایت می كنند. اما برخی به كارهای جانبی روی آورده و مفهوم پارك را زیر سوال می برند.
البته عملكرد دولت های نهم و دهم در افت كیفیت پارك های علم و فناوری بی تاثیر نبود. در دولت های نهم و دهم پارك ها مورد فراموشی كامل دولت قرار گرفت. تنها كاری كه در این دوره در مورد پارك ها انجام شد، صدور مجوز و اعطای حقوق و مزایای كاركنان بود. در حالی كه هدف ایجاد پارك نه اعطای كمك و مزایا به كاركنان و كارمندان بلكه حمایت از شركت های نوپا به منظور رشد آن ها است.
اما برخی از پارك ها هم در كشور فعال هستند كه از نظر من نمره ی 18 می گیرند. یكی از بهترین نمونه ها كه در كشور قابل دنبال كردن است، شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان است. دولت در دوره یی 14 ساله 100 میلیارد تومان در این مركز هزینه كرد وهم اكنون درآمد شركت های حاضر در این مركز در سال 600 میلیارد تومان است. حدود 4 هزار و 500 فرصت شغلی كه 80 درصد آن بالای لیسانس است در آن جا ایجاد شده است.

***ایرنا: در پارك های علم و فناوری اولویت با توسعه ی اقتصادی است یا توسعه ی فناوری؟
**صدیق: تقریبا می توانیم بگوییم پنجاه- پنجاه است. ما خودمان برای رصد كردن شركت ها سه شاخص داریم. نخست شاخص فناورانه (تكنولوژیك) است كه عددی میان صفر تا یك است. این نوآوری پارك علم و فناوری دانشگاه تهران است كه شركت ها را دنبال می كند تا شاخص فناورانه ی آنها كاهش نیابد و حیات فناورانه شان ادامه یابد. ما شركتی را كه دچار ركود شود، نمی خواهیم و نگه نمی داریم چرا كه بسیاری از شركت های ایرانی از پویایی برخوردار نیستند و پس از نوآوری در یك فناوری، به جای ارتقای آن، پایش می نشینند و نان می خورند. دلیل عقب ماندگی صنعت كشور نیز همین است.
شاخص دیگر مورد بررسی، نرخ رشد اقتصادی شركت ها است. پارك های علم و فناوری مانند گلخانه یی هستند كه فضای مناسب و ویژه یی را برای رشد گل ها فراهم می كنند پس باید شركت های فعال در آن بهتر رشد كنند. برای نمونه اگر قرار است نرخ رشد اقتصادی شركت های حاضر در پارك مانند شركت های خارج از پارك باشد، بهتر است كه آن شركت در سطح شهر كار كند. به همین دلیل نرخ رشد اقتصادی مجموعه شركت های حاضر در پارك باید از نرخ رشد اقتصاد ملی بالاتر باشد.
شاخص دیگری كه رصد می شود، نیروی انسانی است. بیش از 60 درصد نیروی انسانی شركت های پارك دانشگاه تهران باید تحصیلات دانشگاهی بالاتر از لیسانس داشته باشند. به دلیل جنس و ماهیت كسب و كارهای دانش بنیان، نمی توان در پارك شركت هایی داشت كه تنها 20 درصد نیروی انسانی آن ها تحصیلات بالای لیسانس داشته باشند.
بنابراین رشد فناوری و توسعه ی اقتصادی در پارك های علم و فناوری از اهمیت یكسانی برخوردار است.

***ایرنا: فعالیت پارك های علم و فناوری زمانی می تواند تاثیر مثبت محسوسی در رشد اقتصادی داشته باشد كه برای كشور ارزآوری داشته باشند. آیا تولید محصول های شركت های دانش بنیان در دانشگاه تهران به سطح صادرات هم رسیده است؟
**صدیق: واقعیت این است كه به طور كلی شركت هایی كه در ایران محصولاتشان به سطح صادرات رسیده است، بسیار كم هستند. برای نمونه، در شهرك علمی و تحقیقاتی اصفهان شركت هایی هستند كه محصولاتشان را صادر می كنند، اما تعداد این شركت ها بیش از انگشتان دست نیست. به طور كلی شركت های داخلی موفقیت چندانی در به دست آوردن بازارهای جهانی نداشته اند. ما هنوز بازارهای ملی خودمان را هم نتوانسته ایم به دست بیاوریم.

***ایرنا: این بخاطر قدرت كم در رقابت پذیری با محصول های خارجی نیست؟
**صدیق: مسایل گوناگونی در این پدیده دخالت دارند كه یكی از آنها عادت بازار است. جهت گیری بازار ما به سمت خارج و صادرات نیست. به تازگی مطلع شدم كه شركت نفت از یكی از شركت های ما كه حدود پنج سال است برایش كار می كند ضمانت نامه ی ارزی خواسته است. جای تعجب دارد كه یك سیستم ملی از یك سیستم ملی دیگر ضمانت نامه ی ارزی بخواهد. این ها عادت بازار است. در دستورالعمل های این شركت دریافت ضمانت ارزی گنجانده شده است. چون این شركت با خارجی ها كار می كرد و اكنون كه نوبت همكاری با شركت های داخلی رسیده است، بر اساس دستورالعمل های خود ضمانت نامه ی ارزی می خواهد، باید این را تغییر دهیم.
در سال های نخستین انقلاب گمركات ما به دایره یی برای واردات تبدیل شده بود. وقتی وارد می شدی گذراندن مرحله های اداری واردات بسیار ساده تر از گذراندن مرحله های اداری برای صادرات بود. البته هم اكنون روند اداری صادرات در این اداره آسان تر از پیش شده است. همه ی اینها عادت بازار است.
جهت گیری بازار ملیِ ما به سمت داخل نیست. هنوز بازار ملی را به دست نیاورده ایم. اكنون موج فروشی كالاها در خارج از كشور به راه افتاده است. بیرون فروختن، پیش زمینه هایی دارد. كسی می تواند بیرون بفروشد كه داخل كشور فروخته باشد و خدمات مطمئن ارایه كرده باشد. در غیر این صورت بازارهای بیرون را تخریب خواهند كرد، فروشنده یی كه می رود بیرون و كالای بد می فروشد، باعث تخریب اعتماد بازار می شود.
در زمان حاضر حتی بسیاری از شركت های ایرانی توانایی فروش گسترده در سطح ملی را نیز ندارند. نگاهی به اطراف خود بیندازید، چند شركت در سطح ملی می فروشند و خدمات مناسب نیز ارایه می دهند. برای نمونه در تولید میز و صندلی چند شركت هستند كه توانایی فروش در سطح ملی دارند؟ بیشتر تولیدكنندگان مبل و صندلی توانایی فروش را تنها در منطقه و محل خود دارند. آیا می توان از شركتی كه توانایی فروش و ارایه ی خدمات مناسب در سطح داخلی ندارند، انتظار فروش در سطح بین المللی داشت؟
موضوع صادرات دشوارتر از آن است كه فكر كنیم با ارایه ی 2 وام صادرات می توان یك شركت صادركننده ایجاد كرد. تمركز ما این است كه تا اندازه ی امكان، این مسایل به صورت پایه یی حل شود. سعی نمی كنیم از دولت پول بگیریم، كارهای نمایشی هم انجام نمی دهیم. مدیرهای شركت های بزرگ به طور مداوم در رسانه ها حاضر نمی شوند. چند بار مدیرعامل شركت «توییتا» را در تلویزیون دیده اید؟ آنان فعالیت خود را به دور از هیاهوی رسانه یی انجام می دهند. این آداب است. كسب و كار آدابی دارد كه در دین هم مطرح شده است. باید آداب كسب و كار رعایت شود اگرنه با كسب و كارهای حبابی مواجه می شویم؛ شركت هایی كه یك شبه با نیت زودبازده بودن به وجود می آیند و مدت زمان زیادی نمی گذرد كه چیزی از آنها باقی نمی ماند.

***ایرنا: پارك های علم و فناوری در تلاش برای برداشتن این موانع پیش قدم هستند؟
**صدیق: بله این هدف ها را دنبال می كنند اما این ادعا كه ما این موانع را برطرف كرده ایم ادعایی بیهوده است. در حال تلاش هستیم، اما كاری دشوار است.

***ایرنا: آیا میان هدف های اولیه ی تاسیس پارك های علم و فناوری و خروجی آن ها در كشور تناسبی وجود دارد؟ برای نمونه آیا می توان در مورد پارك علم و فناوری دانشگاه تهران این ارزیابی انجام شود؟
**صدیق: همانطور كه گفتم پارك های گوناگون در كشور عملكردهای متفاوتی دارند و باید عملكرد هریك از آنها جداگانه بررسی شود. در مورد پارك علم و فناوری دانشگاه تهران باید گفت كه من در مورد عملكر رییس های پیش از خودم داوری نمی كنم. اما در دوره ی ریاست خود، تمام تلاش ها برای دستیابی به هدف های تعیین شده، صورت خواهد گرفت.
ما از خودمان راضی نیستیم. هدفمان این است كه دانشگاه تهران را به دانشگاه كارآفرین تبدیل كنیم و تا به این نقطه نرسیم از خودمان راضی نیستیم.
***گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9275** 9283**2054
۰ نفر