تعامل نظامی تركیه و چین، در افق استقلال از ناتو و احیاء جاده ابریشم

به گزارش روز شنبه ایرنا، در این تحلیل آمده است:
با اوج گرفتن تنشها در سالهای اخیر در خاورمیانه و اوكراین، تركیه به اندیشه افتاد تا سیستم دفاع موشكی خود را تجهیز كند.
تركیه با این چشم انداز وارد یك معامله 4/3 میلیارد دلاری با یك شركت چینی شد تا هم قدرت شلیك خود را بالا ببرد و هم بتواند وارد عرصه صدور موشك شود.
این شركت, 'شركت واردات - صادرات ماشین آلات دقیق چین ' China Precision Machinery Import-Export Corporation نام دارد .
اما تركیه همین چند هفته قبل, در مواجهه با مخالفت قوی متحدانش در 'ناتو' این طرح را رها كرد .
ایراد اصلی ناتو به طرح این بود كه شریك تجاری تركیه دراین طرح یك شركت چینی مورد حمایت دولت است و اگر فناوری چین وارد صنایع نیروی هوایی تركیه شود تمام اسرار نظامی تركیه لو خواهد رفت و به دست چینی ها خواهد افتاد .
صرف نظر از مسئله انتقال فناوری , شركت چینی طرف قرارداد تركیه , بابت انتقال فناوری موشك های بالستیك به كره شمالی , پاكستان و سوریه , هدف تحریمهای غرب است.
بنابراین اگر تركیه هم با این شركت وارد معامله شود صادراتش به دلیل مشاركت با این شركت چینی هدف تحریم قرار خواهد گرفت .
اصولا احیاء راه تاریخی ' جاده ابریشم' همواره یكی از بزرگ ترین اهداف اقتصادی و سیاست خارجی چین بوده است . چین در نظر دارد در چشم اندازی وسیعتر, روابط نزدیكتری با تركیه و دهها كشور كه بیش از هزار سال قبل به نوعی در مسیر 'جاده ابریشم' قرار داشته و با چین تجارت جاده ای و دریایی داشته اند برقرار سازد.
تلاشهای پكن در راه احیاء جاده باستانی ابریشم در قالب طرحی به نام 'كمربند' و ' ابتكار عملی مبتنی بر جاده ' به اجرا گذارده شد اما طرح با محدودیت هایی ژئوپولیتیك در مسیر اجرا مواجه شد . بسیاری از كشورها چندان از این طرح استقبال نكردند و آن را مایه اتكاء روز افزون خود به چین دانستند .
از نمونه این كشورها قزاقستان است كه مانع سرمایه گذاری گسترده چین در این كشور شد و از بیم آنكه مبادا كشور تماما غرق در سرمایه گذاری چینی ها شود از این طرح استقبال نكرد.
اما تركیه با دورنمای كاستن از سطح وابستگی اش به 'ناتو' به سمت چین میل كرد.
'اسماعیل دمیر'معاون وزیر دفاع ملی تركیه در باب این موضوع گفته است :' منافع ملی ما و ناتو در برخی اقدامات امكان ندارد كاملا منطبق با هم باشد '.
این موضع گیری تركیه واكنش خصمانه غرب را برانگیخت .
از دیگر سو, چین و روسیه هم در بسیاری از موضوعات متحد یكدیگرند . روسیه به تركیه بدبین است . مداخله نظامی روسیه در سوریه و الحاق 'كریمه' از خاك اوكراین به خاك روسیه از موضوعات مورد اختلاف میان دو كشور است . تركیه از یاران نزدیك آمریكاست و در جنگ دو كره بین سالهای 53-1950 نظامیان تركیه برای جنگیدن با نیروهای كره شمالی و چین به این جنگ اعزام شدند .
صاحب نظران براین عقیده اند كه پروژه موشكی چین نشان دهنده تغییر جهت تركیه است .
بسیاری از كشورهایی كه در طول مسیر جاده ابریشم قرار دارند از توسعه روابط نزدیكتر اقتصادی با اتحادیه اروپا نومید شده اند و احساس می كنند كه 'پیمان مشاركت دوسوی اقیانوس آرام ' Trans-Pacific Partnership موسوم به TPP بزرگ ترین پیمان تجاری منطقه می تواند زمینه ساز ظهور اقتصادهایی مانند مالزی و ویتنام باشد.
اما صنعتگران تركیه نظری متفاوت دارند.
'شاهین سایلیك' مدیر عامل شركت 'كرپارت اوتوموتیو' سازنده بزرگ قطعات خودرو در تركیه در باب این موضوع شرح داده است: ' سالهاست كه ما منتظر ورود به اتحادیه اروپا هستیم و دیگر امیدمان را از دست داده ایم'.
وی می افزاید:' تركیه عضو پیمان «مشاركت دوسوی اقیانوس آرام' نیست و مشكلات جهان عرب نیز این كشور را به سمت سایر جایگزین ها سوق داده است '.
سرمایه گذاری ها و هزینه كردن های هنگفت پكن در ماوراء بحار , به خوبی چین را جایگزین آمریكا و اتحادیه اروپا در مقام بزرگ ترین قدرت مالی در قسمتهای اعظم جهان در حال توسعه ساخته است .
سراسر خاك تركیه مملو از كالاهای چینی است، از جاروبرقی گرفته تا تمام ظروف و لوازم خانگی .
شركت های چینی هم در ازاء آن معادن ذغال سنگ و سنگ مرمر تركیه و نیز 65 درصد از سهام سومین بندر بزرگ كانتینری تركیه را خریداری كرده اند .
چین در كار ساخت نزدیك به دوازده خط آهن تركیه مشاركت دارد و سالهاست كه تامین كننده تجهیزات نظامی این كشور است و راكت های رزمی دارای فناوری ضعیف به تركیه ارسال می كند .
ارزان بودن , مشخصه ممتاز كالاهای چینی و دلیل اصلی روی آوردن شركت های تركیه ای به سمت چین است . این شركتها قطعات و كالاهایی را وارد می كنند كه كاملا مونتاژ است.
'آرزوم' یكی از شناخته شده ترین تولید كنندگان لوازم خانگی است كه كار مهندسی و بازاریابی یك دستگاه قهوه جوش برای تهیه قهوه ترك را در اختیار دارد .
'مورات كولباسی' رئیس شركت آرزوم می گوید :' ده سال پیش تركیه متوجه شد كه تجارت با چین یك تهدید نیست كه یك فرصت است و امروز این تهدید تبدیل به فرصت شده است '.
و اما در مقابل هم شركت های چینی این امكان را دارند كه به سرعت روابطشان را با تركیه قطع كنند .
شركت دولتی ' شركت ماشین آلات مهندسی چین ' به طور ناگهانی قراردادش به ارزش 6/384 میلیون دلار برای خرید 75 درصد از سهام شركت شبكه برق در دو استان تركیه را فسخ كرد.
این اتفاق تنها چند روز بعد از انتخابات ملی تركیه در ماه ژوئن رخ داد چون مشخص نبود بعد از انتخابات سرنوشت قراردادهای صنعتی این كشور به چه كیفیت خواهد ماند.
شركت برق سراسری تركیه هم این شركت چینی را تحت تعقیب قانونی قرار داد تا بابت فسخ قرارداد ادعای خسارت كند .
یكی دیگر از موانع بر سر راه مناسبات نزدیك میان تركیه - چین, موضوعات فرقه ای است .
بسیاری از كشورهای منطقه مسلمان هستند و ضمن آن زبان تركی در بیش از دوازده كشور از بازماندگان دوران 'امپراطوری عثمانی' صحبت می شود .
یك عامل تنش زای دیگر موضوع جمعیت 'اویغورهای ' چین و سیاست سركوب دولت چین علیه این اقلیت است. پكن اویغورها را عامل یك سری حملات در استان هان شرقی این كشور می شناسد.
ساكنان استان 'شین جیانگ ' چین هم به زبان تركی صحبت می كنند .
تركیه سركوب اویغورها در چین در سال 2009 را محكوم كرد و آن را ' 'نسل كشی ' دانست . در ژوئیه گذشته هم دو دور تظاهرات در استانبول و آنكارا در حمایت از اویغورها برگزار شد .
اما حال كه 'رجب طیب اردوغان' در جایگاه ریاست جمهوری تركیه تكیه زده است سطح مناسبات این كشور با چین تغییر كرده است. وی تابستان گذشته تظاهرات ضد چینی را آرام كرد و به مسئولان دولتی توصیه كرد نسبت به اخبار مربوط به رفتار دولت چین با اویغورها محتاطانه تر برخورد كنند .
موضوع قرارداد موشكی تركیه با چین دو سال پیش به یك موضوع بین المللی تبدیل شد .
در آن هنگام وزیر دفاع تركیه اعلام كرد كه موافق معامله با چین است . وی پیشنهاد آمریكا را برای فروش موشكهای كامل پاتریوت و قراردادهای مشابه با اروپای غربی و روسیه را هم رد كرد .
تركیه خواستار تولید انبوه این موشكهاست و برنامه دارد كه در آینده نزدیك این موشك ها را صادر كند . آنكارا به قصد قطع اتكاء خود به موشكهای 'پاتریوت ' ناتو می خواهد این برنامه را پیاده كند .
در این زمینه 'مروه سیرن ' كارشناس امنیتی در 'بنیاد تحقیقات سیاسی, اقتصادی و اجتماعی ' كه یك سازمان دولتی در آنكاراست می گوید :' نمی توان یك مرز 911 كیلومتری را تنها با موشك پاتریوت محافظت كرد'.
دمیر هم در این باره بیان می كند :جنگنده های F-16 تركیه مانند دو جنگنده ای كه هواپیمای جنگی روسی را اواخر نوامبر سرنگون كردند نمی توانند به طور مرتب در گشت زنی باشند اما سیستم موشكی می تواند تمام وقت فعال باشد.
به دنبال وخیم تر شدن اوضاع سوریه ,ناتو چندین فروند موشك پاتریوت به تركیه تحویل داد تا تنها از سه شهر این كشور محافظت كند. اما بعد از سرنگون شدن یك فروند جنگنده روسی به دست این موشكها ناتو تحویل دادن این موشكها را متوقف كرد .
اما پروژه موشكی تركیه یك اشكال عمده نیز دارد.
تحلیلگران نظامی تركیه فهرستی بلند بالا از اشكال در متغیرهای این موشكها یافته اند از جمله در زمینه برد موشك و نیز تمایل برای انتقال فناوری و ساخت .
كمیته ای متشكل از وزیر دفاع, ژنرالها و اردوغان این تحلیل ها را تصدیق كرده است .
ارتش تركیه در این زمینه با وزارت امور خارجه این كشور مشورت نكرده است و معلوم نیست برخورد متحدان تركیه با این قرارداد چه خواهد بود .
تنها چند روز بعد از اعلان این مزایده چین , كشورهای عضو ناتو به تكاپو افتادند تا هرطور شده مانع عقد این قرارداد شوند . اوباما و رهبران كشورهای غرب اروپا و فرماندهان ارشد ناتو در این زمینه با رهبران تركیه تماس گرفتند تا آنها را از این اقدام منع سازند.
ناتو با این تصمیم گیری تركیه محتاطانه برخورد و اعلام كرد كه همه كشورها حق دارند در مورد تامین نیازها و امكانات خود حق انتخاب داشته باشند اما كشورهای عضو ناتو در عین حال این اشكال را هم مطرح می كنند كه امكان دارد موشكهای چینی سازگار با تجهیزات ناتو نباشند به همین علت نسبت به ارائه جزییات فنی با این هدف كه كیفیت و كارایی این موشك ها قابل رقابت باموشكهای ناتو باشد طفره می روند .
ماه گذشته تركیه تصمیم گرفت این قرارداد را نهایی كند. احتمال دارد از قبل این قرارداد یك سری قراردادهای فرعی هم جهت تهیه قعطات و اجزاء این موشكها با تولید كنندگان خارجی و احتمالا شركت چینی طرف قرارداد امضا شود .
دمیر می گوید :' این قرارداد تسلیحاتی سنگ بنای همكاری نظامی دو كشور در آینده است '.
آساق**1591**1446*