متخصصان تغذیه سالم در تمامی سنین را شرط اساسی تندرستی جسم و روان می دانند، در حالی كه یكی از مهمترین مشكلات جوامع بشری امروزی بی توجهی به سلامت تغذیه و مصرف نادرست مواد غذایی است كه بروز بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و سرطان و سایر عوارض را در پی داشته است.
'زهرا عبداللهی' مدیركل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی اخیرا در همایش بسیج تغذیه سالم با بیان این كه 88 درصد مردم تغذیه ناسالم دارند، 44 درصد مرگ های قبل از 70 سالگی را به تغذیه نامناسب و بیماری های غیر واگیر ناشی از آن مرتبط دانست.
وی افزود: كم تحركی و فشار خون بالا نیز وضعیت موجود را تشدید می كند. آمارها نشان می دهد كه 33 درصد مردم ایران كم تحرك هستند، 28 درصد كلسترول بالا دارند، مصرف قند و شكر و روغن نیز در كشور ما از میانگین جهانی بالاتر است و در مقابل مصرف میوه و سبزی از حد مجاز پایین تر است.
** پیشگیری و بهبود بیماری ها با تغذیه سالم
'غزاله اسلامیان' متخصص تغذیه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در مورد تغذیه سالم گفت: تغذیه سالم به انتخاب غذاهای متنوع از گروه‌های غذایی مختلف گفته می شود كه در واقع محدود به یك یا چند نوع ماده غذایی نیست و با ایجاد تغییراتی در نوع ماده غذایی بتوان از آن پیروی كرد.
به گفته وی، تغذیه سالم نیازمند برنامه‌ریزی برای مصرف متنوع گروه های مختلف غذایی است.
اسلامیان اضافه كرد: تغذیه سالم نیاز بدن به مواد مغذی را تامین خواهد كرد و در واقع علاوه بر تأمین انرژی بدن، در حفظ عملكرد مغز، قلب و ماهیچه ها نیز نقش زیادی دارد .
اسلامیان با بیان این كه تغذیه سالم خطر ابتلا به بیماری‌ها را كاهش می‌دهد، افزود: مصرف فراوان میوه و سبزی در برنامه غذایی تمامی گروه های سنی ضروری است به طوری كه خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و برخی از انواع سرطان را كاهش می‌دهد.
وی با بیان این كه تغذیه سالم و رعیا برنامه غذایی متعادل و متناسب در كنترل و بهبود برخی از بیماری‌ها همچون دیابت و پرفشاری خون كمك كننده است، ادامه داد: به عنوان مثال، مصرف كمتر چربی‌های اشباع (روغن‌های جامد) خطر افزایش كلسترول خون را كاهش می‌دهد. همچنین مصرف كافی كلسیم و ویتامین D از پوكی استخوان پیشگیری می‌كند.
اسلامیان گفت: مصرف بیش از اندازه چربی عامل مهمی در بروز بیماری ها و سرطان است، از این رو بهتر است در برنامه غذایی از روغن های گیاهی مانند زیتون، كنجد و كلزا گنجانده شود.
اسلامیان پیشگیری از بروز بسیاری از موارد ابتلا به سرطان های مری، معده و روده را كه در برخی از مناطق به دلیل استفاده از غذاهای شور و دودی شایع است، از طریق پیگیری تغذیه سالم امكان پذیر خواند.
وی با اشاره به مصرف بیش از حد استاندارد نمك در برنامه غذایی برخی از افراد، افزایش بیماری های قلبی و عروقی و فشار خون را از جمله تبعات این عادت غذایی دانست.
اسلامیان گفت: بیماری فشار خون بالا زمینه ساز بیماری های قلبی – عروقی، سكته های مغزی، نارسایی كلیه و عوارض غیر قابل برگشت چشمی می شود.
بنا به توصیه سازمان جهانی بهداشت، میزان دریافت نمك از همه منابع غذایی باید حداكثر پنج گرم در روز باشد، در حالی كه متوسط مصرف آن در كشور ما در حدود 10 گرم در روز است.
وی به خانواده ها توصیه كرد: مصرف نمك زیاد از ابتدای كودكی عادت به پرمصرفی نمك را در فرزندان ایجاد می كند و موجب افزایش احتمال ابتلا به فشارخون در بزرگسالی می شود.
این متخصص تغذیه هچنین ممنوعیت استفاده كودكان از محصولات غذایی مثل سوسیس، كالباس، كنسروها، خیار شور، تنقلات شور مثل چیپس و انواع پفك را ضروری دانست .
** تعادل، تنوع و میانه روی سه اصل تغذیه سالم
اسلامیان سه اصل تعادل، تنوع و میانه روی را در تنظیم برنامه غذایی سالم ضروری خواند و توضیح داد: تعادل به معنی استفاده از حداقل تعداد واحدهای مورد نیاز از هر گروه غذایی است. تنوع به مصرف طیف وسیعی از غذاهای متنوع اشاره دارد و به عبارت دیگر، هیچ غذایی به تنهایی تأمین كننده مواد مغذی مورد نیاز نیست و از هر گروه غذایی، انواع غذاهای متنوع را انتخاب شود. میانه‌روی نیز اصلی است كه با رعایت آن در مصرف شیرینی‌جات، چربی‌ها و نمك‌ها می‌توانید از همه غذاهای دلخواه خود بهره‌مند شوید.
وی توصیه كرد: برای داشتن تغذیه سالم و صحیح، باید همه روزه از تمامی گروه های غذایی (شامل نان و غلات، گوشت ها، لبنیات، میوه ها، سبزی ها و گروه قندها و چربی ها) به تعادل و تناسب استفاده كرد.
** نتایج تحقیقات اخیر در كشور
اسلامیان افزود: تحقیقات اخیر تغذیه بیشتر از آن كه به كمبودها و سوء تغذیه توجه داشته باشد، به تركیب غذای سالم و پیشگیری از بیماری هایی كه به علت تغذیه نامناسب ایجاد می شوند، معطوف شده است.
وی ادامه داد: تحقیقات نشان داده است كه مصرف رژیم های غذایی نامناسب و غلط با افزایش ابتلا به سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی و سایر بیماری های غیرواگیر همراه است.
اسلامیان همچنین درباره تاثیر تغذیه سالم در تندرستی زنان یادآور شد: این مطالعات نشان داد كه افزایش تنوع مصرف موادغذایی سالم شامل انواع میوه، سبزیجات، غلات كامل، ماهی و لبنیات كم چرب، خطر مرگ و میر را در زنان كاهش می دهد.
وی ادامه داد: همچنین مطالعات نشان داده است كه خطر مرگ و میر در زنانی كه به طور معمول در طول هفته 16 تا 17 ماده غذایی سالم مصرف كرده بودند، نسبت به زنانی كه هشت ماده غذایی مصرف می كردند، تا 42 درصد كمتر است.
اسلامیان با بیان اینكه به ازای افزایش مصرف هر ماده غذایی سالم، خطر مرگ و میر تا پنج درصد كاهش می یابد، افزود: افزایش تنوع مصرف غذاهای سالم خطر مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی را نیز در زنان كاهش می دهد و در مقابل، افزایش تنوع مصرف موادغذایی ناسالم مانند انوع گوشت قرمز، كربوهیدرات تصفیه شده، شكر، موادغذایی حاوی چربی اشباع و ترانس ارتباطی با مرگ و میر ندارد.
** راهكارهای تغذیه سالم
اسلامیان توصیه كرد: بهترین نوع مصرف غذاها به شكل آب پز یا بخارپز است چراكه غذاهای سرخ شده برای سلامت انسان مضر هستند و همچنین مصرف روزانه پنج تا هفت واحد میوه و سبزی به شكل تازه و خام ضروری است.
وی، در مورد نان گفت: نان مصرفی باید از آرد سبوس دار تهیه شود و در میان نان های سنتی سنگك به دلیل داشتن سبوس بهترین نوع است.
اسلامیان افزود: مصرف حبوبات بسیاری از نیازهای تغذیه ای از جمله پروتئین، فیبرهای غذایی و بسیاری از املاح مورد نیاز بدن ازجمله آهن و روی را تامین می كند. همچنین گوشت مصرفی بهتر است از ماكیان و مرغ باشد و هفته ای دوبار ماهی مصرف شود.
این متخصص تغذیه با تاكید بر مصرف روزانه دو تا سه واحد لبنیات (هر واحد شامل یك لیوان شیر یا ماست كم چرب و یا یك قوطی كبریت پنیر) برای گروه های سنی مختلف، اظهار كرد:
بهتر است شیر، ماست و پنیر كم چرب باشند.
اسلامیان گفت: كاهش مصرف نمك و حذف آن از سفره غذایی خانواده ضروری است و بهتر است مصرف قند، شكر و غذاهای حاوی آنها در برنامه غذایی بسیار محدود شود.
علمی **1354**2017
تهران- ایرنا- سلامت تغذیه راهكاری برای رفع نیازهای غذایی بدن در مراحل مختلف زندگی است و رعایت رمز و رازهای آن كمك می كند كه در بهترین وضعیت سلامتی و تندرستی قرار داشته باشیم.
