اخلاق انتخاباتي و روز قيامت سياستمداران

گفته مي‌شود انتخابات روز قيامت سياست مداران است و به تعبيري روز پاسخگويي در مقابل مردم و سنجش ميزان موفقيت و ميزان جلب رضايت راي دهندگان، اين امر فقط در مورد كسي نيست كه دوره كاريش تمام شده و براي دوره اي بعد، خود را در معرض راي مردم مي گذارد بلكه براي تمام كساني كه در يك مسابقه به نام انتخابات شركت مي كنند و رهاورد فعاليت ها و كارنامه هاي سياسي و اجتماعي خود را در معرض سنجش افكار عمومي مي گذارند.
هرچقدر كه به ايام انتخابات نزديك مي شويم، بحث‌هاي گوناگوني درباره اخلاق انتخاباتي مطرح مي شود، اينكه پس از گذشت 37سال از انقلاب و تجربه بيش از 30 انتخابات كه در كمتر كشوري اين گونه آمار را مي شود ديد، بايد نگران برخي از بد اخلاقي ها بود، خود جاي تامل دارد.
آيا برابر سنتي كه ايجاد شده، همچنان لازم است در آستانه هر انتخاباتي باز هم از اخلاق انتخاباتي سخن به ميان آيد؟ در اين نكته شكي نيست كه برگزاري انتخابات پرشور نيازمند حضور و مشاركت اقشار مختلف مردم و رعايت اخلاق و احترام به سليقه هاي متفاوت است. همچنين ناگفته پيداست جوامع انساني عرصه بروز بداخلاقي هايي همچون تخريب، تحقير، توهين و تهمت و هتك حرمت و بهتان نسبت به يكديگر نمي تواند باشد.
با اين حال، چيزي كه امروزه در فضاي كنوني ديده مي شود، اين است كه شمار اندكي از فعالان انتخاباتي به جاي معرفي و ارائه برنامه ها و اهداف خود و گذاشتن آن در معرض گزينش مردم، بيشتر در انديشه تخريب رقيبانند و سياه نمايي و متهم كردن را بيشتر از معرفي ايده ها و داشته هاي واقعي خود مي پسندند.
ذيلا مواردي اشاره مي شود كه توجه به آنها مي تواند در ايجاد فضاي اخلاقي در روزهاي انتخاباتي پيش رو سازنده باشد؛
قانون و رعايت آن محور اصلي انتخابات است چراكه هم برگزار كنندگان و هم راي دهندگان و هم انتخاب شوندگان آن را بايد فصل الخطاب قرار دهند، احترام به اجراي قانون و تمكين به آن يك عمل اخلاقي نيز محسوب مي شود، پس بايد همگان خود را هم قانوناً و هم اخلاقاً موظف به رعايت قانون دانسته و آن را در فرهنگ جامعه نهادينه نمايند.
از موارد ديگري كه در تبليغات هاي انتخاباتي خود را نشان مي دهد، جايگزيني تخريب به جاي انتقاد است بي شك تخريب به عنوان يك اقدام غيراخلاقي و مذموم در جامعه است چراكه تخريب درانتخابات در عين جرم بودن، تخطي از يك عمل اخلاقي نيز به حساب مي‌آيد و در وجدان و افكار عمومي‌ مذموم و ناپسند است.
يك عمل اخلاقي ديگر در انتخابات بي شك رعايت حقوق رقيب سياسي و حدود آزادي بوده و از فاكتورهايي است كه در قانون انتخابات نيز به شكلي هم در مورد نامزد انتخابي و هم راي دهنده، مورد توجه قرار گرفته است اما به هر شكل، رعايت اين حقوق از سوي هر يك از نامزدهاي انتخاباتي و هواداران آنان نيز در جاي خود يك عمل كاملاً اخلاقي است.
از اعمال اخلاقي ديگر كه جامعه به شدت آن را دنبال كرده و رصد مي نمايد، پرهيز از دروغ مي باشد و همچنين پرهيز از هرگونه تخريب، شايعه‌سازي نسبت به رقيب انتخاباتي، ترور شخصيت، ايجاد انحراف در اذهان و افكار عمومي، ندادن وعده‌هاي غيرعملي كه به نوعي توهين به شعور مردم است، عملي صددرصد اخلاقي است كه جاي توجه از سوي كانديداهاي دارد.
از سويي بايستي هرچه بيشتر رعايت صداقت، راستگويي، فهيم دانستن مردم را مورد توجه جدي قرار داده و بر نهادينه شدن آن در جامعه تاكيد كرد و همچنين از هرگونه رفتاري كه دين، فطرت انساني و وجدان عمومي ‌جامعه آن را غيراخلاقي مي‌خواند، پرهيز كرد و خصلت‌هاي اخلاقي و جوانمردانه و الهي را جايگزين آن نمود حتي اگر هزينه آن، شكست در انتخابات و دوري از قدرت باشد.
موضوع ديگري كه بايد در مناطق قوميتي و مذاهب دوگانه به آن توجه داشت، حساسيت هاي ويژه در اين مناطق است، بي شك احساسي كردن و هزينه كردن از مقدسات و اعتقادات ديني و معنوي مردم شايد منافع محدود و كوتاه مدتي هم داشته باشد اما در بلندمدت، لطمات آن غيرقابل جبران خواهد بود لذا اخلاق انتخاباتي و سياسي حكم مي‌كند كه اجازه دهيم آداب و رسوم و سنت هاي بومي و قومي و اعتقادات معنوي و مقدسات مذهبي مردم براي خود آنان بماند و آن را وسيله‌اي براي تحريك احساسات پاك مردم به‌منظور بالا رفتن از پلكان قدرت نكنيم چراكه عواقب اين گونه رويكردها، بنيان هاي اجتماعي يك جامعه را نشانه رفته و در درازمدت با خطر مواجه خواهد ساخت.
آنچه كه در زير مي آيد بياناتي از بنيانگذار فقيد انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) و مقام معظم رهبري در خصوص رعايت اخلاق انتخاباتي است؛
* از آقايان كانديداها و دوستان آنان انتظار دارم كه اخلاق اسلامي - انساني را در تبليغ براي كانديداي خود مراعات و از هر گونه انتقاد از طرف مقابل كه موجب اختلاف و هتك حرمت باشد خودداري نمايند، كه براي پيشبرد مقصود و لو اسلامي باشد، ارتكاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگيزه هاي غير اسلامي است. من از همه قشرها، از همه ملت مي خواهم كه آداب اسلامي خودشان را نسبت به همه امور، خصوصاً در انتخابات حفظ كنند و مبادا خيال كنند كه مبارزات انتخاباتي عبارت از اين است كه به ديگران بد بگويند و كارشكني بكنند.( پيام راديو - تلويزيوني به ملت ايران، صحيفه امام، ج 12، ص 151-152)
* ... نصيحتي است از پدري پير به تمامي نامزدهاي مجلس شوراي اسلامي كه سعي كنيد تبليغات انتخاباتي شما در چهارچوب تعاليم و اخلاق عاليه اسلام انجام شود و از كارهايي كه با شئون اسلام منافات دارد، جلوگيري گردد. بايد توجه داشت كه هدف از انتخابات در نهايت، حفظ اسلام است. اگر در تبليغات حريم مسائل اسلامي رعايت نشود، چگونه منتخب، حافظ اسلام مي شود. بايد سعي شود تا خداي ناكرده به كسي توهين نگردد و در صورتي كه رقيب انتخاباتي به مجلس راه يافت، به دوستي و برادري، كه چيزي شيرين تر از آن نيست، لطمه اي نخورد. ( پيام به ملت ايران، صحيفه امام، ج 21، ص 11)
آنچه در انتخابات لازم است، رقابت سالم است؛ رقابتِ بدون تهمت‌زني و بدگوئي به يكديگر است. (مقام معظم رهبري 14 / 11 / 1390 )
داوطلبان محترم بايد رعايت كنند. كار را با حماسه، با شور، با غيرتمندي، اما بدون چالش، بدون منافرت پيش ببرند.( مقام معظم رهبري 6 / 3 / 1392 )
انتخابات بايد سالم و رقابتي باشد، رقابت غير از خصومت و تهمت‌زنيِ متقابل است؛ اينها را بايد همه مواظب باشيم. (مقام معظم رهبري 19 / 10 / 1390 )
در انتخابات با كرامت رفتار كنند، همه چه آنهائي كه نامزد مي شوند، چه آنهائي كه طرفدار آنهايند، چه آنهائي كه مخالف با بعضي از نامزدها هستند. جناح هاي مختلف كشور، بداخلاقي و بدگوئي و اهانت و تهمت و اين حرفها را مطلقاً راه ندهند. اين از آن چيزهائي است كه اگر پيش بيايد، دشمن از او خوشحال ميشود. ( مقام معظم رهبري 19 / 10 / 1386 )
كارشكني نسبت به ديگران، لجن‌پراكني عليه اين نامزد يا آن نامزد، بدگويي كردن و افشاگري هاي بي‌پايه و اساس نسبت به اشخاص، همه‌ اينها كارهاي ممنوع و ضد ارزش و خلاف مشي جمهوري اسلامي و خلاف حق است، از اين كارها اجتناب كنند. ( مقام معظم رهبري 11 / 2 / 1380 )
7105/2007