به گزارش ایرنا، هر نقطه از دیار ترشیز از كوه های كوهسرخ، تا قلعه چهل دختر و مدرسه علمیه حاج سلطان همه و همه یادگاران تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین است كه دیدن آنها در بهار هزار رنگ همراه با استشمام هوای پاك و مرطوب لذت دیگری دارد.
شهرستان كاشمر به عنوان دومین شهرزیارتی استان خراسان رضوی پس از مشهد مقدس و چهارمین شهر زیارتی كشور با حافظه تاریخی طولانی و دهها اثر تاریخی و میراث فرهنگی در حكم نمادی از این حافطه بلند، در دل سرزمین پهناور و تاریخی خراسان رضوی به عنوان یكی از شهرهای هدف گردشگران استان شناخته میشود.
فراوانی جاذبه های طبیعی، گردشگری و تاریخی و فرهنگی در این سرزمین تا به جایی است كه موجب شده كاشمر پس از دو شهرستان نیشابور و سبزوار رتبه سوم را در میان هفت شهر هدف گردشگری استان خراسان رضوی به خود اختصاص دهد.
سرسبزی این سرزمین، آب و هوای مطبوع و لطف خوش مردمان آن در كنار دیگر جاذبه های تاریخی و گردشگری و تفریحی این شهرستان، می تواند آن را به یكی از مقاصد سفر تبدیل نماید.
شهرستان كاشمر با دو بخش مركزی و كوهسرخ و به مركزیت شهر كاشمر مساحتی در حدود سه و هزار 390 كیلومتر مربع از استان خراسان رضوی را به خود اختصاص داده است؛ این شهرستان از غرب با خلیل آباد، از شمال و شمال غربی با نیشابور، سبزوار و بردسكن، از شرق و شمال شرقی با تربت حیدریه و از جنوب و جنوب غربی با گناباد همجوار است.
كاشمر دارای دو منطقه كوهستانی كوهسرخ در شمال و ارتفاعات فغان بجستان در جنوب و منطقهای كویری و خشك در غرب و جنوب و جلگهای حاصلخیز در محدوده حومه شهر و قصبات آن می باشد.
آب و هوای شهرستان كاشمر خشك و نیمه خشك محسوب می شود.
*پیشینه تاریخی
منطقه كاشمر كه در متون و منابع كهن از آن به عنوان ترثیب یا 'ترشیز' یاد شده به استناد كاوش های باستان شناسی از گذشته های دور تا اواخر هزاره دوم و اوایل پیش از میلاد مسكونی بوده است.
این شهرستان به واسطه حضور اقوام مختلف از تاریخ و میراث فرهنگی غنی ، متنوع و متعدد برخوردار است كه در این نوشتار كوتاه سعی می شود مهمترین جاذبه ها و آثار تاریخی این شهر تاریخی معرفی گردد.
*مسجد جامع كاشمر
این بنا در مركز شهر واقع شده و به استناد كتیبه آن حدود سال 1213 هجری قمری روزگار حكمرانی عبدالعلی خان و مصطفی قلی خان میش مست همزمان با سلطنت فتحعلی شاه قاجار بنا گردیده است.
مسجد جامع دارای بنایی ساده و با شكوه، صحن، ایوان، شبستان ستون دار و غرفه های پیرامون صحن می باشد؛ در اطراف صحن مسجد چندین غرفه آجری ساده و در ضلع جنوبی آن ایوانی با تزئینات مقرنس و دو شبستان ستون دار واقع شده است. محراب و ایوان مسجد با كاشی معرق مزین گشته است.
*باغ مزار
بقعه و بارگاهی كه با زیربنای دو هزار متر مربع مشتمل بر گنبدخانه، گلدسته ها، رواق ها و ... در محل باغمزار بنا شده منسوب به مدفن سید حمزه بن موسی بن جعفر (ع) است.
براساس شواهد این مكان در دوران صفویه بنیان گردیده و در دوره های مختلف از جمله در سال های اخیر مرمت و كاشی كاری و بناهایی نیز به آن افزوده شده است. ساختمان و بارگاه امامزاده مشتمل بر تزیینات آن از جمله كاشیكاری ها، آیینه كاری ها و ... می باشد كه در سال 1399 هجری قمری به این مجموعه الحاق شده است.
*بنای امامزاده سید مرتضی (ع)
مجموعه ابنیه جدید الاحداث واقع در پنج كیلومتری شمال كاشمر به مزار و بقعه سید مرتضی (ع) برادر امامزاده سید حمزه (ع) و حضرت امام رضا (ع) منسوب است.
به استناد تواریخ كهن، وی در سده دوم هجری توسط امویان در همین مكان شهید و به خاك سپرده شد.
امروزه این آستان مقدس با زیربنای تقریبی 1800 متر مربع دارای بنای اصلی شامل یك ایوان ورودی كاشیكاری شده با دو ماذنه در طرفین ایوان و گنبدی فیروزه ای رنگ بر فراز آن می باشد.
بنای فعلی در سال 1399 هجری قمری توسط واقف خیر مرحوم مهندس فتحی ساخته شده و همه روزه پذیرای خیل زائرین سید مرتضی (ع) است.
*یخچال طبیعی بند قرا
در حدود هفت كیلومتری روستای بند قرا از توابع بخش كوهسرخ این شهرستان، یخچال طبیعی و بی نظیری قرار دارد كه در تمام فصول سال پر یخ است؛ تا همین چند سال پیش هنوز اهالی روستاهای مجاور كه از نعمت برق برخوردار نبودند، یخ مورد نیاز خود را از آن تامین می كردند.
*آرامگاه شهید سیدحسن مدرس
بنای باشكوهی كه پیكر شهید مدرس را در میان گرفته در سال 1363 هجری شمسی به جای مقبره كوچك قبلی و در میان باغ وسیع و محصوری ساخته شده است.
سید حسن مدرس از سادات طباطبایی قمشه اصفهان و از رجال روحانی و سیاسی دوره مشروطیت بود.
وی در سال 1287 هجری شمسی در یكی از روستاهای اردستان به دنیا آمد و بعدها به دوره دوم مجلس شورای ملی راه یافت؛ در سال 1307 هجری شمسی به خواف و سپس به كاشمر تبعید گردید.
این عالم ربانی سرانجام در سال 1316 شمسی در این شهر به شهادت رسید.
بنای آرامگاه وی از یك گنبد فیروزه ای گنبد خانه مركزی و چهار ایوان و به اسلوب معماری عصر صفوی بنیان گردیده است.
*مدرسه علمیه حاج سلطان العلما
از جمله مدارس علمیه شهر كاشمر، بنایی است موسوم به مدرسه حاج سلطان العلما واقع در ابتدای خیابان امام این شهركه در سال 1330 هجری قمری ساخته شده است.
بنای مدرسه دارای صحن مركزی است و از چهار طرف توسط حجره های دو طبقه و دو ایوان شمالی و جنوبی محصور شده است؛ فضای معماری مدرسه در مجموع با ایجاد 40 اتاق مخصوص اقامت طلاب، مطبخ، ایوان شمالی و جنوبی، بادگیر، مدرس و ... به عنوان یكی از مدارس علمیه معروف و مطرح كاشمر شناخته می شود.
*كاروانسرای حاج كاظم مدرس
این كاروانسرا در خیابان مدرس واقع شده و بنای آن متعلق به اوایل دوران پهلوی است؛ مساحت این مكان در حدود 3000متر مربع و دارای 12 حجره برای استفاده تجاری می باشد.
در منظر رو به خیابان این كاروانسرا فضاهایی به صورت انبار و حجره ایجاد شده است.
* آبشار و آبگرم معدنی كریز
این پدیده طبیعی در حاشیه جاده آسفالته كریز به ریوش در فاصله 15 كیلومتری شهر ریوش و به فاصله سه كیلومتری روستای كریز از توتبع بخش كوهسرخ واقع گردیده و دارای آبگرم معدنی با خاصیت های درمانی است.
در حاشیه این مكان نیز دره بسیار با رودخانه ای پر آب، چشمه سارهای آب سرد شیرین و گوارا وجود دارد.
به اعتقاد كارشناسان، این آبگرم معدنی از نظر وجود مواد شیمیایی در رتبه بالاتری از آبگرم فردوس قرار دارد.
* منطقه نمونه گردشگری كوهسرخ
كوهسرخ به دلیل تنوع آب و هوایی و تفاوت ارتفاع این منطقه دارای پوشش گیاهی گوناگون و نسبتا مطلوبی از جمله طاق و گز در نواحی بیابانی، زرشك وحشی در نواحی كوهستانی و گیاهان دارویی مانند گون، ریواس، خارشتری (ترنجبین)، آویشن، گل زنیا، بومادران، گل گاوزبان و ... است.
همچنین این محدوده دارای روستاهای زیبا با بافت قدیمی و كوهپایه ای و پلكانی شكل نیز می باشد كه نظر هر بیننده ای را به خود جلب می كند.
*یخدان فروتقه
از جمله یادمان های تاریخی كاشمر یخدانی است به نام 'فروتقه' كه در ابتدای راه روستایی به همین نام قرار دارد؛ این اثر به عنوان عظیم ترین یخدان كاشمر، در دوره قاجار ساخته شده است.
*پارك جنگلی سید مرتضی
در جوار آستان مقدسه سید مرتضی (ع) پارك جنگلی زیبایی به همین نام احداث گردیده كه از سالها پیش و بویژه از یكی دو دهه گذشته كه طرح توسعه مجموعه سیاحتی - زیارتی سید مرتضی (ع) با امكانات مختلف از قبیل زائر سرا، آشپزخانه، پارك، امكانات سرگرم كننده و بازار به مرحله اجرا درآمده است.
*خرابه های ارگ قدیم
در قرون و سده های پیش، ترشیز به شكل قلعه ای مستحكم با حصار و بارویی نفوذ ناپذیر، ساكنان خود را از گزند یاغیان و مهاجمان مصون می داشت.
اگر چه امروزه از آن دژ و ارگ حصین اثر برجای نمانده است اما خرابه های برجای مانده یادآور عظمت این شهر در دوره قاجار است.
این بقایا با بادگیری كه پس از ده ها سال همچنان بر فراز آن خودنمایی می كند در ضلع شمال غربی میدان مركزی شهر كاشمر قرار دارد.
*قلعه گبر حصار
ویرانه های موسوم به قلعه گبر حصار در شمال شرق روستای خضر بیك بخش كوهسرخ در حدود 27 كیلومتری شمال غرب ریوش واقع شده و از جمله مناطقی است كه از دیرباز مسكن و ماوای اسلاف اهالی كاشمر بوده است.
بنابر شواهد، این قلعه از سده دوم تا پنجم هجری مورد استفاده قرار گرفته است.
*هنرهای سنتی و صنایع دستی
در مناطق مختلف شهرستان كاشمر مشاغل سنتی و هنرهای دستی هنوز تا حدودی رواج دارد اما در میان آنها بافت قالی به ویژه در روستاها از اهمیت به سزایی برخوردار است.
قالی كاشمر به واسطه مرغوبیت در بافت، نقشه و رنگ یكی از قالی های به نام منطقه خراسان رضوی می باشد.
از جمله مشاغل سنتی در شهرستان كاشمر می توان به مسگری، نجاری و آهنگری اشاره كرد همچنین گلیم بافی، حصیربافی، گیوه دوزی و بافت قالیچه نیز از سایر صنایع دستی و هنرهای سنتی این شهرستان به شمار می رود.
*سوغات و ره آورد سفر
در شهرستان كاشمر نیز بخشی از فرآورده های صنایع دستی می توانند جزو سوغات این شهرستان محسوب شوند كه از میان آنها می توان به گیوه های كاشمری، انواع حصیرها و گلیم های الوان اشاره نمود.
مهمترین فرآورده و سوغات كاشمر با توجه به فراوانی باغات انگور در این منطقه كشمش است كه به سراسر ایران صادر شده و پس از آن زعفران نیز كه كاشت آن در سالیان اخیر متداول گشته جزو سوغات این شهر به شمار می روند.
شهرستان 195 هزار نفری كاشمر در 228 كیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.
7497 / 6053
مشهد- ایرنا- نوروز كاشمر، مجموعه ای از بهاری ترین رنگها و نغمه هاست كه هر بیننده ای را به شگفتی وا می دارد و تابلوی زیبایی از مواهب بی نظیر خدادادی را در برابر دیدگان گردشگران به تصویر می كشد.
