به گفته مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رشتخوار این شهرستان با بیش از 280 اثر تاریخی و تفرجگاه طبیعی دارای 21 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی است.
كاظم كامیاب افزود: با توجه به مطالعات، پژوهش ها و بررسی های باستان شناسی آثاری مبنی بر سكونت انسان از اواسط دوره نوسنگی (هزاره ششم و پنجم قبل از میلاد) در این شهرستان به دست آمده است.
وی اظهار كرد: جاذبه های این شهرستان منحصر به آثار تاریخی نمی باشد و با توجه به اینكه رشتخوار از شمال و شرق به ارتفاعات گرمو، سرچل، سربیشه و كوهسنگ محدود است می توان آبشارها، تنگل ها و تفرجگاههای بسیار زیبا و بكری را در این منطقه مشاهده نمود كه در فصل بهار با توجه به رودخانه های فصلی، فضای بسیار زیبا و متنوعی را برای گردشگران مهیا می كند.
* مسجد جامع
این مسجد از جمله جاذبه های تاریخی رشتخوار است كه در جنوب شرقی شهر قرار دارد و با توجه به نوع معماری (تزئینات آجركاری) و شواهد باستان شناسی، مسجد دو ایوانی مربوط به دوره خوارزمشاهیان است.
هم اكنون بقایای باقیمانده از مسجد جامع شامل گنبدخانه های بزرگ، ایوان وسیع، شبستان و صحن می باشد.
آجرچینی پوشش بنا و طاق نماهای پاكار آن به صورت خفته راسته و زیگزاگ اجرا شده است و در زیر این طاق نماها، كتیبه ای قرآنی و كمربندی به خط كوفی، گچبری شده است.
* خانه تاریخی قرائی
خانه حاج سلطان علی خان قرائی در داخل شهر یكی از خانه های زیبای برجا مانده از معماری دوران قاجار است و با توجه به كتیبه های موجود در 20 شعبان 1344 هجری قمری ساخته شده است.
این خانه مشتمل بر ایوانی شمالی با 6 ستون، فضای تابستانی و بادگیر، اطاقهایی برای سكونت، مطبخ و انباری است.
* شهر تاریخی جیزد
این شهر تاریخی در 16 كیلومتری جنوب شرق رشتخوار و جنوب غرب روستای اكبرآباد واقع شده است.
بقایای این شهر به قلعه كهنه جیج مشهور بوده و بنا بر نوشته فصیحی خوافی در كتاب مجمل التواریخ در سال 737 هجری قمری بر اثر زلزله تخریب شد.
این محوطه تاریخی با وسعت 60 هكتار مربوط به قرون پنجم تا هشتم هجری قمری می باشد.
* مقبره امامزاده میرقوام الدین موسوی نوق
مقبره امامزاده سید میرقوام الدین از نوادگان حضرت امام موسی بن جعفر (ع) در 18 كیلومتری شمال رشتخوار و در 500 متری شمال روستای نوق واقع شده است.
سبك معماری این مقبره حاكی از آن است كه این بنا در قرن نهم هجری (820 هجری قمری) بنیان گردیده و در دوره های پس از آن مرمت و بازسازی شده است.
این مقبره دارای حرم باشكوه و میعادگاه بهار و تابستان برای مسافران و زائران است.
* قلعه تاریخی كریم آباد
این اثر تاریخی از یادگاران دوره قاجار است كه در پنج كیلومتری شهر رشتخوار و در روستای كریم آباد واقع شده است.
پلان قلعه مستطیلی و دارای 4 برج نیم دایره ای در چهار جهت اصلی است كه حدود 10 متر ارتفاع دارند.
فضاهای داخلی قلعه توسط چهار حیاط و اتاقهای پیرامون آن محدود و تعدادی از اتاق ها آراسته به تزئینات رسمی بندی، اندود گچ و نقاشی روی گچ می باشد.
* آسیاب برج
این بنا در یك كیلومتری شمال شهر رشتخوار و از بناهای دوره صفوی است.
ساختمان داخلی آسیاب دارای چند اتاق به منظور استراحت آسیابان و انبار گندم است. كه اینك تنها برج، بخش هایی از تنوره و دیوار آن باقی مانده است.
پلان برج دایره ای شكل با قطر 7 متر و در دو طبقه ساخته شده كه طبقه دوم آن مسدود و ارتفاع آن حدود 7/5 متر است.
ورودی آسیاب برج در ضلع جنوبی و آب آن از قنات كلپوك تأمین می شده است و مصالح بكار رفته در آن سنگ، آجر و ملاط ساروج می باشد.
آرامگاه شاه سنجان
آرامگاه شاه سنجان در 23 كیلومتری شمال غرب رشتخوار و 170 متری شرق روستای سنگان واقع شده كه متعلق به مولانا ركن الدین محمود سنجانی از اولیا و رهبران مسلم عرفان قرن ششم هجری می باشد.
بر اساس شواهد معماری قدمت آرامگاه به دوره تیموری باز می گردد.
مجموعه معماری شاه سنجان مشتمل بر دو بناست كه در ضلع شرقی مسجد و در ضلع غربی مزار شاه سنجان قرار دارد.
ساختمان مزار دارای سقف گنبدی با آجرهای خفته - راسته شكل گرفته و بر ساقه ای هشت ضلعی استوار بوده است.
* تپه های پیش از تاریخ كوده
این تپه ها كه در 106 كیلومتری جنوب غرب رشتخوار و حدود 6 كیلومتری غرب جنگل و در اطراف روستای كوده واقع شده اند، شامل 8 تپه می باشند كه با توجه به داده های سطحی تپه ها كه شامل سفالهای چرخساز و برخی دست ساز نخودی هستند، می توان سكونت در این تپه ها را مربوط به 5000 سال پیش دانست.
* آرامگاه امان قلی
آرامگاه امان قلی در 24 كیلومتری شمال غرب رشتخوار و 100 متری شرق روستای سنگان واقع شده است.
شیخ امان قلی یكی از عرفای زمان خویش بوده و از آنجا كه پیروزی نادرشاه را در حمله به هرات پیش بینی می كند، نادر پس از بازگشت و مطلع شدن از مرگ وی دستور ساخت مزاری برای آن شیخ را صادر می كند.
بر این اساس این بنا در دوره افشاریه ساخته شده است و معماری آرامگاه 8 ضلعی با نمای داخلی 4 ضلعی است كه گنبد آن فرو ریخته است.
* آب انبار مركزی جنگل
این سازه آبی در 96 كیلومتری شمال غرب رشتخوار و در مركز شهر جنگل واقع است. این بنا دارای پوشش مخروطی شكل به قطر 12 و ارتفاع 15 متر می باشد و دارای مخزن استوانه ای شكل بزرگ در زیر قاعده مخروطی است.
آب انبار عاری از تزئینات و تنها ویژگی خاص آن مخروط پلكانی زیبای آن می باشد كه شامل برشهایی از مخروط های متحدالمركز با اختلاف ابعاد یكسان قاعده ها می باشد.
* موزه مردم شناسی
موزه مردم شناسی رشتخوار در ضلع شرقی خانه تاریخی قرائی كه خود یكی از آثار و یادگاران معماری دوره قاجار است در خرداد 1391 تأسیس و در قالب پنج غرفه سعی در معرفی آداب و رسوم و گوشه ای كوچك از شیوه زندگی و مشاغل رایج گذشته این شهرستان دارد.
مهمترین بخش های موزه عبارتند از غرفه حساب و كتاب، غرفه آئین و مراسم سنتی همچون شب چله و سفره هفت سین، غرفه هنرها و صنایع دستی كه بیانگر صنایع دستی و هنرهای سنتی شهرستان همچون فرت بافی، گلیم بافی، گلدوزی و معرق و غرفه مطبخ بوده و معرفی شهرستان از دیگر بخش های موزه است.
* پل سالار
این پل در 27 كیلومتری جاده تربت حیدریه - رشتخوار بر روی رودخانه سالار یا كال سالار احداث گردیده و حدود 75 متر طول و 5/6 متر پهنا دارد و دارای 7 دهانه به ارتفاع 7متر است كه ابعاد آنها از دهانه مركزی به طرفین كاهش می یابد.
این پل از معماری بسیار زیبا و متناسب برخوردار است و در سال 1298 هجری شمسی به دستور كاظم خان قرائی، توسط آفرنده معمار آستان قدس رضوی ساخته شده است.
* آبشار و چشمه آب گرم گرماب
منطقه گردشگری گرماب با وسعت حدود 5 هكتار در 33 كیلومتری شمال شرق شهر رشتخوار و در ارتفاعات روستای سعادت آباد واقع شده است.
وجود كوههای بلند گرمو و بارش برف در زمستان و آب حاصل از جاری شدن برف ها باعث ایجاد آبشاری زیبا در میان كوههای گرماب شده كه در فصول گرم سال با آب و هوای معتدل و خنك، همراه با درختان پسته كوهی، زرشك، چنار كوهستان، بلوط و گذرگاههای پر پیچ و خم در دل نهرهای زلال و گوارا قرار دارد.
وجود چشمه آب گرم در محدوده تفرجگاه گرماب فرصت مناسبی برای گردشگران بوجود آورده تا از خواص درمانی این چشمه به صورت مناسب بهره ببرند.
چشمه آب گرم به یك حوض كوچك سر پوشیده هدایت می شود كه به دلیل اعتقاد داشتن به خاصیت درمانی آب گرم آن، مراجعین خاص خود را دارد.
* تنگل علی آباد دامن
این تنگل زیبا در 19 كیلومتری شمال غرب رشتخوار و در 2 كیلومتری شمال روستای علی آباد دامن قرار دارد.
نهرهای زلال و جاری، زیبایی در ساختار كوهها، تپه ماهورهای اطراف، پوشش گیاهی چشم نواز در ارتفاعات، درختان بلند سرو و گذرگاههای پرپیچ و خم از ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فرد این مكان به شمار می رود.
كوههای اطراف این رودخانه دارای قله های زیبایی است كه برای علاقه مندان به گردشگری ورزشی و كوهنوردی مناسب است.
* تنگل كوهسنگ
در 30 كیلومتری شمال غرب رشتخوار و در 5/6 كیلومتری شمال شرق سنگان تنگل زیبای كوهسنگ با طبیعتی بسیار متبوع و بكر قرار گرفته كه دارای كوهستان های سرسبز، رودخانه ای فصلی و درختان و گیاهان دارویی متنوع است.
این فضای كوهستانی باعث شده حیوانات وحشی نظیر گرگ، كفتار، روباه، كل، قوچ وحشی، بزكوهی، كبك و تیهو در این منطقه دیده شوند.
* سد شهید یعقوبی
این سد بر روی رودخانه كال سالار و در 30 كیلومتری شمال غرب رشتخوار واقع شده و هدف از اجرای آن توسعه و بهبود كشاورزی در اراضی پائین دست سد و همچنین مهار سیلاب رودخانه كال سالار بوده است.
وجود این سازه و دریاچه آبی پشت سد و فراوانی آب سبب پراكنش درختان، درختچه ها و گیاهان مختلف شده و یكی از مراكز عمده مهاجرت پرندگان مهاجر به شمار می رود.
* تفرجگاه درریز
دره ییلاقی درریز در 22 كیلومتری شمال شرق شهر رشتخوار و نزدیك روستای درریز با وضعیتی كوهستانی و كوهپایه ای دارای آب و هوایی مطلوب و مفرحی است كه رودخانه ای فصلی در فصول گرم سال باعث طراوت هوای آن و پراكندگی درختان و گیاهان مختلف در آن منطقه شده است.
مركز شهرستان 65 هزار نفری رشتخوار در 199 كیلومتری جنوب مشهد واقع است.
7493 / 6053
مشهد- ایرنا- شهرستان رشتخوار با برخورداری از آثار تاریخی و تفرجگاههای طبیعی به عنوان یكی از مقاصد سفر در استان خراسان رضوی آماده پذیرایی از مسافران نوروزی است.
