در اين گفت و گو كه در شماره چهارشنبه 25 فروردين 1395 هجري خورشيدي با جامعه‌شناس منتشر شد، آمده است: يكي از معضلات هميشگي جوامع، مخلوط شدن حقايق و باورها با خرافات و كج فهمي‌هاست. چه بسا باورهايي كه پشتوانه مشخص و صحيحي نداشته، اما به مرور زمان تا مرز يك هنجار پيش برده شده است. دنياي امروز چنان در گرداب خرافات گرفتار شده كه بخش بزرگي از فضاي فرهنگ جهاني را اوهامي بي‌اساس فرا گرفته است.
به عبارت ديگر هر نوع انديشه باطل و خلاف واقعيت خرافه قلمداد مي‌شود. به طور معمول در خرافه، رويدادها و حوادثي كه با هم ارتباط منطقي ندارند، به يكديگر ربط داده مي شوند و يا علت و معلول يكديگر دانسته مي شوند. دهخدا و دكتر معين در معناي خرافه اين چنين نوشته‌اند كه خرافه در عرف لغوي، سخنان پريشان و نامربوط، اما خوشايند يا عادت و عقيده‌اي بيرون از مبناي عقل و ناسازگار با آموزه‌ها و موازين شرع و عرف است. امروزه با پيشرفت بشري در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي، سياسي و ... باز شاهد رسوخ خرافات از طريق اين ابزار و القاي آن به مردم هستيم. هم اكنون در شبكه‌هاي اجتماعي كم نيستند كانال‌هايي كه به نام عرفان‌هاي نوظهور، فال قهوه و ... به بازاريابي و كسب مشتري مي‌پردازند. بايد توجه داشت كه داستان خرافه‌پرستي در ميان ملل و اقوام مختلف امروزي همچنان ادامه دارد. آنچه مي‌خوانيد نظرات اميرمحمود حريرچي جامعه‌شناس درباره باور به خرافات در جامعه ايران است.
**با پيشرفت جوامع باز هم خرافات در قالب‌هاي جديد به وجود مي‌آيد و ابزارهاي جديد در خدمت ترويج اين خرافات قرار مي‌گيرند. در اين زمينه توضيح دهيد؟
اغلب در جوامع امروزي توجه به خرافه به دليل بيماري هاي روحي و رواني و سرگرمي بروز مي‌كند. براي مثال برخي افراد در محافل و مهماني ها براي سرگرمي مبادرت به فالگيري مي كنند و اين اقدام برايشان فقط جنبه سرگرمي و گذران وقت دارد. اما بخشي از افراد اميدها و آرزوهاي خود را در فال و فالگيري مي‌جويند. امروزه با توجه به شناخت بشر از محيط پيرامون خود باز هم برخي افراد به دنبال تحقق اميدها و آرزوهايشان در فال و اين‌طور خرافات هستند.
در ضمن اين مقوله به هيچ عنوان در سطح كشور ايران محدود نيست، بلكه در هر يك از كشورها به فراخور شرايطشان شاهد انواع خرافه پرستي هستيم. براي مثال در برخي كشورهاي پيشرفته مشاهده مي‌شود كه افراد به خود تيغ آويزان مي كنند و باور دارند كه اين وسيله برايشان شانس مي آورد. برخي افراد بر اين باورهستند كه خرافات مي تواند به حل و فصل مشكلاتشان منتهي شود، اما واقعيت اين است كه توجه به خرافات بيشتر منشا سرگرمي و گذران اوقات فراغت را در شرايط كنوني دارد.
**منشا بروز خرافه‌هاي مدرن چيست؟
در گذشته بين افراد برخي خرافات متداول بود، اما هم اكنون به دليل ورود خرافه ها به دنياي مدرن اعتقادات به دنياي ماورائي در دنياي امروز رشد داشته است. اغلب افراد درگير احساس تنهايي، مسائل مادي و روزمرگي هستند و به نسبت توجه به هستي و جهان ماورائي مي‌تواند كمك كننده باشد. در اين شرايط عده اي از اين قضيه سوء استفاده مي‌كنند و آن را در قالب باورهاي مدرن به مردم القا مي‌كنند كه اين باورهاي ماورائي رنگ و بوي دنيايي به خود گرفته است.
**براي مثال هم اكنون در شبكه‌هاي مجازي تبليغات گسترده‌اي در قالب فال و فالگيري و عرفان‌هاي نو ظهور انجام مي‌شود. با توجه به وجود زمينه‌هاي خرافات در بين برخي ايراني‌ها بروز چنين تبليغاتي چه تاثيري دارد؟
در اصل نبايد همه مسائل و باورها را به خرافات مربوط كرد. در ضمن اگر انرژي درماني نيز توسط افراد متخصص با گذراندن دوره‌هاي متنوع انجام شود مي‌توان به درمان‌ها در اين زمينه اميدوار بود. اما هم اكنون در جامعه ما برخي افراد فرصت‌طلب و سودجو از باورهاي مردم سوءاستفاده كرده و باعث فريب آنها مي شوند. اين مسائل در سال‌هاي اخير براي سودجويان كسب سودهاي كلان و انواع اخاذي ها را به دنبال داشته است. از سوي ديگر، با بررسي گزارش‌هاي موجود در نيروي انتظامي و قوه قضائيه ميزان وقوع جرم و بزه به وضوح مشاهده مي‌شود. در ضمن با آگاهي عمومي به افراد بايد از بروز رفتارهاي سوء و سوءاستفاده هاي جنسي جلوگيري كرد. متاسفانه بعضا برخي از هر فرصتي براي كلاهبرداري و سوءاستفاده از حسن نيت مردم استفاده مي كنند.
**راه‌حل براي نجات از پيامدهاي ناخوشايند در اين قضيه چيست؟
متخصصان امر بايد با ارائه تعريف‌هاي مناسب و صحيح به بازيابي باورهاي مردم بپردازند. اينكه خرافه چيست و چگونه بايد با آن برخورد كرد، نيز بايد مورد بازبيني قرار گيرد. به هيچ عنوان نمي‌توان مسائل بي‌پايه و اساس اخلاقي و علمي را مبناي اعتقاد و باور در بين افراد برشمرد.متاسفانه با ترويج خرافات در جامعه در وهله اول شعور فرد زير سوال رفته و مورد سوءاستفاده قرار مي‌گيرد. بايد براي مردم مرز بين خرافات و باورها مشخص شود. متاسفانه برخي افراد با باور خرافات به ترويج اين نارسايي در جامعه دامن مي زنند. همچنين بايد به جوانان گوشزد كرد كه به هيچ عنوان به افراد سودجو اجازه سوءاستفاده از حسن نيت‌شان را ندهند.
**با توجه به وسعت و فراواني مسائل خرافي در جامعه به چه نوعي بايد با اين قضيه برخورد كرد؟
اين مساله بايد در ابعاد گوناگون مورد بررسي قرار گيرد. وقتي افراد شيوه زندگي مناسب، سالم و شاد زندگي را نياموخته باشند، بي‌شك در گرايش به خرافات به دنبال آرامش مي‌گردند. هم اكنون بايد نسل جوان در اين قضيه با هوشياري مسائل پيرامون خود را مورد بررسي قرار دهد، هم اكنون ترويج خرافات در جامعه به نوعي به پركردن خلا هاي رواني مربوط مي شود و اين راه كار باعث بروز افكار خاص در جامعه مي‌شود. نسل جوان بايد بدانند كه بدشانسي و بدبياري در زندگي هر شخصي رخ مي دهد و افراد بايد اين برهه از زندگي را به شكل كاملا واقع بينانه و منطقي بگذرانند. خلأهاي شناختي و رفتاري را مي توان از طريق آموزش بر طرف كرد و به اين ترتيب افراد در مواجهه با نارسايي‌هاي موجود در زندگي به جاي توجه به خرافات به شكل كاملا منطقي آن را حل و فصل مي كنند.
اين در حالي است كه بسياري از افراد با سوءاستفاده از خلاهاي موجود در زندگي ديگران به دنبال سوء استفاده هستند. بايد توجه داشت كه تكرار مسائل مثبت يا منفي باعث ترويج و باورپذيري در بين افراد مي شود وهمين تكرار مسائل خرافي مي تواند عاملي براي ترويج خرافات در جامعه باشد. پس با اين تفاسير نبايد از هر فردي هر مطلبي را پذيرفت و قبل از قبول هر مطلبي بايد از صحت و سقم آن از سوي مراكز و كارشناسان مورد اعتماد و ماهر بهره جست .
*منبع: روزنامه آرمان
**گروه اطلاع رساني**9368**9131
تهران-ايرنا- روزنامه آرمان در صفحه گزارش اجتماعي به گفت و گو با اميرمحمود حريرچي درباره معضل مخلوط شدن حقايق و باورها با خرافات و همچنين باور به خرافات در جامعه ايران پرداخت.
