مسئولان چهارمحال و بختياري، درباره روند بياباني شدن مراتع در اين استان هشدار دادند

به گزارش ايرنا، استان چهارمحال وبختياري با دارا بودن يك ميليون و 90 هكتار مراتع، در مناطق نيمه خشك كشور قرار دارد كه هم اكنون يك سوم مراتع استان به دليل تغيير اقليم و همچنين كاهش بارش، برداشت بي رويه آب، فرسايش خاك، جزء مناطق فقير شده و اين استان به سمت بياباني شدن پيش مي رود.
از مجموع يك ميليون و 653 هزار و 300 هكتار وسعت چهارمحال و بختياري، يك ميليون و 371 هزار و 400 هكتار در حوزه آبخيز رودخانه كارون، 143 هزار و 900 هكتار در حوزه آبخيز رودخانه زاينده رود، 67 هزار و 700 هكتار در حوزه آبخيز رودخانه دز و 70 هزار و 300 هكتار در حوزه آبخيز داخلي قرار دارد.
ميانگين بارندگي در سال زراعي 94-95 به ميزان 492 ميليمتر گزارش شده كه نسبت به ميانگين سال زراعي گذشته كه 590 ميليمتر بوده، با كاهش 17 درصدي مواجه است.
كاهش نزولات آسماني در چهارمحال و بختياري سبب شده تا امسال اين استان وارد نهمين سال پياپي خشكسالي شود و چهارمحال و بختياري كه منشا رودخانه هاي زاينده رود و كارون است، با بحران تامين آب روبرو شود.
هم اكنون چهارمحال و بختياري يكي از استان خشك كشور اعلام شده و از آنجا كه در ماه هاي آينده، بارندگي قابل توجهي براي اين استان پيش بيني نمي شود، تامين آب براي مردم روستاها و شهرهاي استان با سختي انجام مي گيرد.
مديركل منابع طبيي و آبخيزداري چهارمحال وبختياري گفت: هم اكنون استان در مناطق نيمه خشك كشور است و بيابان زايي در اين استان در حال پيشرفت است.
علي محمدي مقدم روز جمعه به مناسبت روز جهاني بيان زدائي در گفت وگو با ايرنا افزود: وقتي در منطقه اي تخريب آب، خاك و منابع آبي، پوشش گياهي رخ دهد، توان توليد سرزمين كاهش يافته و آن منطقه به سمت بيابان زايي مي رود.
به گفته وي، استان چهارمحال وبختياري به دليل اينكه در اقليم نيمه خشك واقع شده و فرسايش خاك 20تن در هكتار است و سطح افت سطح آب هاي زير زميني در برخي دشت ها از جمله دشت خانميرزا تا 70 متر رسيده است، در اين استان پديده بيابان زائي در حال شكل گرفتن است.
وي اظهار داشت: تخريب و از بين رفتن مراتع و جنگل ها و پوشش گياهي به خاطر چراي بي رويه دام، شخم و زراعت ديم در عرصه هاي ملي و همچنين قطع درختان، از ديگر عوامل تشكيل پديده بيابان زايي در استان است.
محمدي مقدم افزود: هم اكنون در برخي از دشت هاي استان چهارمحال و بختياري، از جمله دشت خانميرزا و دشت شهركرد ،پديده بيابان زايي اتفاق افتاده و اين 2 دشت به عنوان دشت هاي ممنوعه و همچنين كانون توليد گرد و خاك در استان تبديل شده است.
به گفته وي ، در استان چهارمحال وبختياري علاوه بر ورود ريزگردها با منشا خارجي كه از غرب كشور وارد مي شود، از درون هم منشا توليد گرد و غبار داخلي شده است.
وي با اشاره به اينكه اگر تخريب منابع آب، خاك و پوشش گياهي در استان ادامه داشته باشد درچند سال آينده چهارمحال و بختياري كه يكي از كانون هاي انتقال آب بوده، شاهد رشد پديده بيابان زايي خواهد بود، افزود: تنها راه برون رفت استان از بياباني شدن، توجه به اقدامات و عمليات هاي آبخيزداري است.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال و بختياري گفت: كشت و توسعه گياهان دارويي در مراتع، كشت و توسعه جنگل كاري اقتصادي در مناطق جنگلي ، تغيير الگوي كشت با ارقامي با نياز آبي كم و بدون نياز آبي و كاهش و حذف ارقام زراعي پرمصرف آب مثل برنج، لوبيا و گندم در اراضي زراعي، از مهمترين عوامل و راه هاي مقابله با پديده بيان زايي است كه از فرسايش خاك ، بهره برداري بي رويه از منابع آبهاي زيرزميني و همچنين كاهش عوامل تخريب جنگل ها و مراتع جلوگيري مي كند.
به گفته وي، پيش بيني مي شود سال 95 با مشاركت مردم 2 هزار هكتار از عرصه هاي منابع طبيعي چهارمحال و بختياري زير كشت گياهان دارويي، جنگل كاري اقتصادي و كاشت گل محمدي برده شود.
محمدي مقدم افزود: سال 94 نيز يكهزار هكتار از عرصه هاي منابع طبيعي اين استان به اين امر اختصاص داده شده است.
وي گفت: در اين طرح، گونه هاي جنگلي بومي مثل انجير ديم، مو ديم، انار و كشت گياهان دارويي مثل كلوس، موسير، آنغوزه و گل محمدي كشت مي شود.
وي با تاكيد بر اجراي عمليات هاي آبخيزداري در چهارمحال و بختياري به منظور مقابله با پديده بيان زايي اظهار داشت: تاكنون در 50درصد مساحت آبخيزداري استان مطالعات آبخيزداري انجام شده كه با احداث بند خاكي ومهار آب از فرسايش خاك جلوگيري شود.
وي با اشاره به اينكه آبخيزداري سبب بيشتر شدن و حفظ آب در بخش كشاورزي مي‌شود، افزود:540 هزار هكتار طرح مطالعات حوزه آبخيزداري در چهارمحال و بختياري اجرا شد.
مديركل منابع طبيعي وآبخيزداري چهارمحال و بختياري افزود: هم اكنون شور شدن اراضي در استان به دليل برداشت بي رويه آب به خصوص در دشت خانميرزا در حال شكل گيري است كه اين امر نيز به بياباني شدن مناطق كمك مي كند.
محمدي مقدم بدون اعلام سطح شوره زايي استان افزود: استفاده بي رويه از منابع آبي منجر به شوره زار شدن مناطق شده است.
وي افزود: هم اكنون يكي ديگر از مشكلات چهارمحال و بختياري افزايش ميزان تبخير آب است كه اين پديده با احداث سدهاي بزرگ و با توجه به شدت گرما، افزايش پيدا كرده است.
وي افزود: اجراي عمليات آبخيزداري در مقابل احداث سدهاي بزرگ هم كم هزينه و هم كمترين ميزان تخريب اراضي و تبخير منابع آبي را دارد.
وي گفت: در استان توصيه مي شود كه براي برون رفت از چالش بحران آب و فرسايش خاك، به موضوع آبخيزداري توجه بيشتري شود.
وي با بيان اينكه هم اكنون رويكرد برنامه هاي منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال و بختياري حفاظت مشاركتي است و مشاركت مردم منجر به حفظ احيا و توسعه منابع طبيعي مي شود.
محمدي مقدم افزود: كشت گياهان دارويي و جنگل كاري اقتصادي، بهترين زمينه مشاركت مردم را در حفاظت از منابع طبيعي فراهم مي كند و همچنين جنگل نشينان از اين طريق، درآمد بيشتري را از كشت گياهان دارويي و جنگل كاري اقتصادي در برابر زراعت ديم كسب مي كنند وانگيزه مشاركت آنان بيشتر فراهم مي شود.
وي با بيان اينكه ميانگين بارش استان چهارمحال وبختياري در بلند مدت 590ميليمتر و مساخت كل استان 16هزار و 500كيلومتر مربع است افزود: حجم كل بارش در استان 9ميليارد و 358ميليون متر مكعب است كه به دليل شيب زياد 80 درصد اين بارش به صورت روان آب از استان خارج مي شود.
به گفته وي ،در هر هكتار 2 هزار و 600متر مكعب روان آب توليد مي شود كه اگر نرخ هر متر آب 2500 ريال باشد، ميانگين ارزش روان آب حاصل از هر هكتار در استان چهارمحال و بختياري، 6 ميليون و 600هزار ريال است كه اگر 50 درصد مساحت استان را زير عمليات آبخيزداري ببريم 50درصد روان آب هاي استان يعني معادل يكهزار و300مترمكعب آب ذخيره مي شود كه كه ارزش اين آب ذخيره شده، سه ميليون و 250هزار ريال در هكتار است.
وي گفت: هم اكنون نرخ هزينه هر هكتار عمليات آبخيزداري سازه اي، بيولوژيك و مديريتي، در استان چهارمحال و بختياري 10 ميليون ريال است كه اين ميزان در مقابل هزينه هاي احداث سدهاي بزرگ بسيار ناچيز است.
محمدي مقدم افزود: ميزان مصرف آب شرب ، صنعت و كشاورزي در استان چهارمحال وبختياري در سال 90 معادل يك ميليارد و 210ميليون متر مكعب است كه اگر در نيمي از مساحت استان عمليات آبخيزداري انجام شود، اين ميزان آب مصرفي استحصال مي شود.
وي به برنامه 10 ساله اين اداره كل براي اجراي عمليات آبخيزداري در 900هزار هكتار مساحت چهارمحال و بختياري اشاره كرد و گفت: اجراي اين برنامه نيازمند تخصيص اعتبارات لازم است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي وآبخيزداري استان چهارمحال وبختياري نيز با اشاره به گسترش پديده بيابان زايي در استان افزود: بر اساس تعريف سازمان ملل، بيابان‌زايي عبارت است از كاهش توان توليد اراضي كه در اثر تغيير اقليم و يا فعاليت‌هاي انساني ايجاد مي‌شود، بنابراين بايد توجه داشت كه بيابان و بيابان‌زايي 2 مقوله متفاوت هستند.
حسين بهرامي افزود: فرسايش خاك، شور شدن خاك، كاهش مواد آلي خاك، افت كمي و كيفي آب‌هاي سطحي و زيرزميني و تخريب پوشش گياهي هر كدام مي‌تواند سبب بيابان ‌زايي شود.
وي گفت: بيابان‌زايي در حالت كلي سبب تخريب خاك، تخريب آب و تخريب پوشش گياهي مي‌شود و نتيجه نهايي بيابان‌زايي، از بين رفتن توان توليد، كاهش درآمد جوامع و صدمه ديدن توسعه و تمدن است.
به گفته وي ،استان چهارمحال و بختياري از نظر اقليمي فاقد مناطق بياباني است و اقليم استان از نيمه خشك تا مرطوب و سرد متغير است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي وآبخيزداري استان گفت: با وجود اينكه چهارمحال و بختياري فاقد اقليم خشك و بيابان است، اما فرآيند بيابان‌زايي در استان وجود دارد و اين پديده روندي تدريجي و كند است كه در صورت تداوم، روند بيابان‌زايي فعلي به طور واضح قابل پيش‌بيني است و در چند دهه آينده، شاهد نشانه‌هاي بيابان و رخساره‌هاي خاص بيابان در استان به ويژه در نيمه شرقي هستيم.
بهرامي با اشاره به دلايل بيابان‌زايي گفت: فرسايش بيش از 20 تن خاك در حوزه آبخيز كارون، از بين رفتن تنوع زيستي و گونه‌هاي گياهي بومي استان، تخريب جنگل‌ها و مراتع و تغيير كاربري‌ اراضي و كشاورزي‌هاي غيراصولي و بهره‌برداري بيش از حد از منابع آب كه سبب اُفت شديد سطح آب‌هاي زيرزميني شده و همچنين خشكسالي و تغيير اقليم كه از چند سال اخير شاهد آن هستيم، روند بيابان‌زايي را تشديد مي‌كند.
وي با بيان اينكه استان چهارمحال و بختياري فاقد بيابان خشك است، خاطرنشان كرد: به همين دليل از محل اعتبارات دفتر مقابله با بيابان اعتباري به استان اختصاص نمي‌يابد، اما تمام فعاليت‌هاي آبخيزداري در استان در راستاي مقابله با تخريب سرزمين و بيابان‌زايي انجام مي‌شود.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري با بيان اينكه اُفت سطح آب‌هاي زيرزميني به ويژه در استان از بارزترين علائم بيابان‌زايي است، تصريح كرد: دشت‌هاي مسطح در نقاطي تبديل به كانون‌هاي گرد و غبار شده و اين در حالي است كه اين دشت‌ها در گذشته مرغزار و تالاب بوده‌اند.
مديركل جهاد كشاورزي چهارمحال و بختياري نيز گفت: از 847 رشته قنات استان 452 رشته به طور كامل خشك و بقيه با كاهش 70 درصدي آبدهي مواجه شده اند.
ذبيح الله غريب ، به وجود سه هزار و 12 حلقه چاه كشاورزي و يك هزار و 439 دهانه چشمه در چهارمحال و بختياري اشاره كرد و گفت: تاكنون 234 حلقه چاه و يك هزار و 100 رشته چشمه به طور كامل خشك و بقيه بين 40 تا 70 درصد كاهش آبدهي دارند.
وي گفت: با توجه به اين كه 88 درصد تأمين آب كشاورزي چهارمحال و بختياري از منابع زيرزميني است، ميزان افت سطح آب هاي زيرزميني در 10 دشت استان افزون بر 25 متر است.
مديركل هواشناسي چهارمحال وبختياري نيز افزود: افزايش دما، سرعت باد، تبخير و خشكسالي باعث تشديد پيامدهاي خشكسالي آبشناسي در چهارمحال و بختياري مي شود.
به گفته مهرداد قطره ساماني ، براساس آخرين پيش بيني فصلي، ميزان بارش چهارمحال و بختياري تا مرداد 95 در حد ميانگين بلند مدت است.
به گفته وي، همچنين ضمن تأخير در آغاز بارش هاي فصل پاييز استان، از نظر مقدار نيز بارش ها كمتر از ميانگين بلند مدت پيش بيني شده است.
وي بيان كرد: طبق همين پيش بيني ها، ميانگين دما در بخش هاي جنوبي و جنوب شرقي چهارمحال و بختياري مانند لردگان و بروجن، نسبت به ميانگين بلند مدت، تا يك و نيم درجه سانتيگراد افزايش خواهد داشت.
وي اظهار كرد: كمبود بارش سال زراعي جاري به همراه سر جمع كمبود بارش هاي هشت سال گذشته، پيامدهاي خشكسالي آبشناسي در چهارمحال و بختياري را تشديد مي كند و تحقق پيش بيني فصلي و افزايش دما در مناطق جنوبي استان، اثرات خشكسالي را در اين مناطق افزايش مي دهد.
17 ژوئن مصادف با 28خرداد 95 به عنوان روز جهاني مقابله با بيان زايي نامگذاري شده است.
7360/2097/6103