به رغم گذشت 21 سال از فاجعه سربرنیستا، هنوز گورهای جمعی یافت می شود

پرست تاش روز دوشنبه در روز مراسم خاكسپاری 125 جسد جدید از كشته شدگان منطقه سربرنیتسا در بوسنی و هرزگوین در گفت و گو اختصاصی به خبرنگار ایرنا به این فاجعه بزرگ و مراحل تشكیل دادگاه لاهه پس از جنگ های خونین بالكان در دهه نود میلادی اشاره كرد.
پرستاش با اشاره به تاریخچه تشكیل دادگاه بین المللی جنایات جنگی سازمان ملل در لاهه گفت: در سال 1991 جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی دچار تجزیه شد. در ابتدا كرواسی و اسلوونی استقلال خود را اعلام كردند و سپس مردم بوسنی و هرزگوین نیز تصمیم گرفتند چنین اقدامی را انجام دهند كه این امر با وقوع جنگ های منطقه ای و داخلی در كشورهای منطقه بالكان انجامید كه مهم ترین و خونین ترین آنها، جنگ داخلی در بوسنی و هرزگوین بود.
وی اضافه كرد: شورای امنیت سازمان ملل متحد به دنبال اثبات گستردگی جنایات و نسل كشی صورت گرفته در خلال جنگ های بالكان و خصوصاً جنگ داخلی بوسنی (1992-1995)، به استناد فصل هفتم منشور ملل متحد با صدور قطعنامه 808 تصمیم به تشكیل دادگاهی بین المللی در مقر لاهه (هلند) برای رسیدگی و مجازات عاملان این جنایت ها كرد.
پرست تاش گفت: اساسنامه این دادگاه توسط حقوقدانان برجسته ای از كشورهای ایتالیا، برزیل، مكزیك، آمریكا، هلند، روسیه و سازمان كنفرانس اسلامی تنظیم شد و سرانجام در 25 می 1933 در قالب قطعنامه 827 شواری امنیت، دادگاه تاسیس و مكلف شد تا به موضوعات چهارگانه نقض فاحش كنوانسیون های ژنو، نقض قوانین جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل كشی در خلال جنگ داخلی بوسنی رسیدگی كند و تمامی افرادی را كه در جنایات رخ داده در جنگ نقش برنامه ریزی، محرك و اجرا داشته اند بدون توجه به مصونیت سیاسی رهبران و مقامات دولتی، تحت پیگرد قضایی قرار دهد.
نویسنده و پژوهشگر ارشد روابط بین الملل اضافه كرد: اولین جلسه رسمی دادگاه در هشتم نوامبر 1994 در لاهه برگزار و نخستین حكم دادگاه نیز در 29 نوامبر 1996 صادر شد و تا امروز بیش از شش هزار نفر با عناوین متهم، شاهد، قربانی و جنایتكار و غیره در دادگاه حاضر شدند و 161 پرونده از مقامات نظامی و دولتی منطقه بالكان بدون در نظر گرفتن مصونیت های سیاسی در دادگاه مورد بررسی قرار گرفته كه در این میان چند پروند از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند.
نویسنده كتاب سرنوشت كوزوو افزود: پرونده های اسلوبودان میلوشویچ رئیس جمهوری متوفای صربستان، رادوان كاراجیج رئیس جمهوری سابق جمهوری صرب نشین در بوسنی و راتكو ملادیچ فرمانده ارتش نیروهای صرب مهمترین پرونده های قضایی این دادگاه محسوب می شوند كه پرونده اول با مرگ میلوشویچ پیش از صدور رای دادگاه مختومه شد، كاراجیج بعد از پانزده سال فرار با همكاری دولت صربستان دستگیر به و لاهه استرداد شد و در اسفند ماه سال گذشته با صدور حكم 40 سال زندان روبرو گردید و پرونده ملادیچ كه اصلی ترین عامل نسل كشی سربنیتسا محسوب می شود، هنوز ادامه دارد.
پرست تاش درباره واقعه قتل عام سربرنیتسا گفت: 'در یازدهم ژوییه 1995 (21 تیر 74) یكی از اردوگاه های حمایت از آوارگان بوسنایی كه یگان پاسداری از صلح ارتش هلند ماموریت حفاظت از آن را به نمایندگی از سازمان ملل در منطقه سربرنیتسا برعهده داشت، با محاصره نیروهای تندرو و خودسر صرب روبرو شد.
'نیروهای ارتش هلند با فشار ملادیچ به مردم شهر سربرنیتسا اطمینان می دهند در صورتی كه شهر را تسلیم كنند، آنها را به نقاط امن منتقل خواهند كرد و مردم شهر به ناچار به آنها اعتماد كردند. اما پس از سقوط شهر اردوگاهی كه نظامیان هلندی مسئولیت نگه داری آن را داشتند به نیروهای افراطی تحویل داده شد.'
وی افزود: پس از خروج نیروهای هلندی حافظ صلح، اتوبوس هایی برای بردن زنان و كودكان وارد سربرنیتسا شدند، صرب های تند رو، زنان و كودكان را با ماشین هایی از مردان جدا كردند. پس از آن بیش از 10 هزار بازمانده ارودگاه با پای پیاده متواری شدند، اما این فرار بی نتیجه بود چون صرب های تندرو در تمامی مسیر ها در كمین بودند. كمتر كسی از سربرنیتسا جان سالم بدر برد و عموماً در مسیر و در داخل جنگل به قتل رسیدند و در گورهای دسته جمعی دفن شدند. گورهایی كه هنوز نیز هر از چندی كشف می شوند و داغ جنایات صورت گرفته را تازه می كنند.
این كارشناس ارشد مسائل بالكان تصریح كرد: جنایت دهشتناك سربرنیتسا برای همیشه به عنوان برگی سیاه در كارنامه سازمان ملل متحد و نیروهای حافظ صلح اروپایی ثبت شده و در تاریخ معاصر نیز بعنوان لكه ننگی بر دامن اروپا باقی خواهد ماند. هر ساله برنامه ویژه ای در منطقه سربرنیتسا برای یادبود بیش از هشت هزار قربانی این جنایت برگزار می شود تا جامعه بین الملل كوتاهی خود در وقوع چنین جنایتی را فراموش نكند.
پژوهشگر ارشد مسائل بالكان اضافه كرد: این دادگاه در سال 2007 طی حكمی واقعه سربرنیتسا را نسل كشی قلمداد كرد و پارلمان صربستان نیز در سال 2010 جنایات در سربرنیتسا را محكوم كرد ولی با این وجود تلاش ها برای غیرقابل انكار خوانده شدن سربرنیتسا به مثابه نسل كشی در شورای امنیت سازمان ملل هنوز ناكام مانده است.
پرست تاش در پایان با اشاره به فرجام دادگاه بین المللی جنایات جنگی در رسیدگی به پرونده سربرنیتسا افزود: شورای امنیت تا كنون چند ضرب العجل برای پایان فعالیت های این دادگاه تعیین كرده كه هربار به علتی تمدید شده است. بر اساس آخرین ضرب العجل، دادگاه موظف است در ژانویه 2017 و پس از صدور حكم راتكو ملادیچ و گوران حاجیج به فعالیت های خود پایان دهد و سایر پرونده ها را به دادگاه های ملی كشورهای منطقه بالكان ارجاع دهد.
نیروهای صرب بوسنی به رهبری ژنرال راتكو ملادیچ، كه هم اكنون محاكمه وی به جرم جنایات جنگی در دیوان كیفر لاهه در جریان است، در ژوییه 1995 در جریان جنگ داخلی این جمهوری یوگسلاوی سابق سربرنیتسا را تصرف كردند.
حدود 25 هزار نفر كه در این شهر باقی مانده بودند، درصدد دریافت كمك از صلح‍بانان هلندی سازمان ملل بودند، اما تعداد نیروهای سازمان ملل كمتر از سربازان صرب بود، واكنشی نشان ندادند و نیروهای صرب بلافاصله حدود دوهزار مرد و پسر را به قتل رساندند و سپس حدود شش هزار نفر دیگر را كه به جنگل‌ها پناه برده بودند تعقیب كرده و از پادرآوردند.
اروپام**436**1479