جهانی شدن فرایندهای تولید و مصرف كالاهای فرهنگی نقشی تعیین كننده در این زمینه داشته ا ند ومشاهدة عناصر فرهنگ جهانی در میان فرهنگ های جوانان ایرانی یكی از دغدغه های بحث بر ا نگیز در حوزة فرهنگ ایران است .
یكی از راه های شناختن این سبك های زندگی مطالعة پاتوق های خاصی است كه در ایران پس از جنگ شكل گرفته ا ند. این پاتوق ها نقش مهمی در ایجاد این فرهنگ ها و همچنین شكل گیری روابط اجتماعی و سبك های زندگی خاص دارند.
مطالعة پاتوق های جوانان هم در بررسی چگونگی شكل گیری فرهنگ و هم برای درك چگونگی دگرگونی و تنوع پذیری فرهنگ بسیار مهم است . مطالعةپاتوق ها همچنین برای سیاستگذاران فرهنگی نیز اطلاعات سودمندی فراهم می كند
كافی شاپ نشینی از نمودهای جوانان ایرانی پس از جنگ است. كافی شاپ بر خلاف برخی تصورات كه آن را ادامة پدیده قهوه خانه نشینی می دانند، امری جدید در ایران محسوب می شود.
هدف از گفت وگویی كه در ادامه مطالعه خواهید كرد بررسی سبك زندگی جوانانی است كه كافی شاپ ها ، پاتوق تعامل آنان بایكدیگر است و این فضا در شكل گیری روابط اجتماعی و سبك های زندگی خاص جوانان بسیار اثرگذار است . دكتر محمد حیدر پور ، جامعه شناس در این گفت وگو به سؤالاتی با رویكرد هنجارهای مصرف جوانان پاسخ داده است .
**س: كافی شاپ نشینی از نمودهای جوانان ایرانی پس از جنگ است . با بررسی نظام ارزشی و هنجارهای مصرف این فضا ، سبك زندگی جوانان ایرانی را چگونه تحلیل می كنید ؟
- سبك زندگی یك پدیده اجتماعی و فرهنگی است و با توجه به عصر جهانی شدن ، این پدیده با تغییرات زیادی مواجه شده است .
در گذشته سبك زندگی پدران با پدربزرگان به هم شباهت داشت و چندان با هم تفاوتی نداشتند اما پدیده جهانی شدن ارتباطات و اطلاعات سبب شده است این شكاف نسلی بیشتر شود. زیرا این انقلاب ارتباطات ، تغییراتی كه در جوامع صنعتی و پیشرفته صورت می گیرد به سرعت در دسترس جوامع دیگر قرار می دهد و همه به ویژه جوانان نظاره گر این تغییرات می شوند .
جوانان خود را با تغییرات به سرعت وفق می دهند و این امر بسیار طبیعی است زیرا تغییرات سبب تكامل شخصیتی جوانان می شود . در این فرایند تغییرات ، والدین علاقمند به مطالعه در زمینه فرهنگ دیگر جوامع ، خود را با تغییرات وفق می دهند و با فرزندان خود با سیاست مدارا رفتارمی كنند .
متأسفانه برخی كارگزاران فرهنگی با این تغییر به دید منفی برخورد می كنند كه این رویكرد یقینا اشتباه است همه باید به استقبال این تغییرات رفته و نسبت به آن تغییرات شناخت پیدا كنند .
با كارشناسی و آسیب شناسی این تغییرات از سوی جامعه شناسان فرهنگی و ارتباطات ، می توان این تغییرات را برای تمام اقشار جامعه به ویژه جوانان با دیدگاه بسیط و عمیق ، شناساند.
**س : هنجارهای مصرف در این سبك زندگی چیست ؟
- با شكل گیری نظام سرمایه داری ، مصرف گرایی پدیدارشده است و بقا ء این نظام در مصرف است
این مصرف گرایی درصورت تعادل ، چرخش نظام صنعتی را در پی دارد اما درصورت افراط ، زندگی مردم در دایره مصرف گرایی قرار می گیرد و در این حالت زندگی ، معنا وجهت خود را ازدست می دهد.
در حوزه جامعه شناسی هنجارهای مصرف در جوانانی كه در حال رفت و آمد به كافی شاپ ها هستند باید گفت اگر هدف جوانان با حضور در این فضاها رفع خستگی روزانه یا بودن در كنار دوستان یا همسر و خانواده باشد و بخواهند ساعاتی را با هم سپری و با یكدیگر تبادل نظر كنند بسیار مفید و ارزشمند است ، اما متأسفانه امروزه كافی‌شاپ به محلی برای اتلاف وقت و كشیدن قلیان توسط دختران و پسران تبدیل شده است .
بنابر این با واكاوی نظام ارزشی و هنجارهای مـصرف ایـن فضا می‌توان دریچه‌ای به بخشی از فرهنگ جـوانان كـشور گشود ؛ بخشی كه بـه‌رغم بـرخی حـساسیت‌ها كمتر بدان توجه عـلمی شده است.
**س : جامعه به موضوع فراغت وتفریح جوانان چطور برخورد می كند؟
- پدیده فراغت وتفریح لازمه زندگی است اما متأسفانه كارگزاران سیاسی، فرهنگی و اجتماعی با این پدیده جهت دار برخورد كرده و آن را محدود می كنند . این محدودیت ها سبب می شود كه جوانان آسیب های اجتماعی بیشتری ببینند.
ضروری است بستر و فضای تفریحی مناسبی برای جوانان فراهم شود و باید با تساهل ومدارا با آنان رفتار شود . برای ایجاد چنین فضاهای مناسب نیاز به نظرات كارشناسی، جامعه شناسان و مدیران فرهنگی است كه به صورت علمی و با در نظر گرفتن مؤلفه های پویایی فرهنگی ، تكثرگرایی اجتماعی ... راهكار ارائه دهند .
ویژگی انسان و جامعه انسانی در تنوع است اگر این مؤلفه تنوع به رسمیت شناخته نشود و سیاست ها بر اساس یكسویه نگری باشد ، آسیب های اجتماعی بسیاری را شاهد خواهیم بود.
م . خ **1601**
تهران - ایرنا - فرهنگ جوانان در ایران متأثر از تحولات عمدة اجتماعی و سیاسی كشور شكل گرفته است. در دهه های اخیر در میان عوامل مؤثر بر شكل گیری فرهنگ جوانان نقش فرایندهای فرهنگیِ فراملی پررنگتر شده است.