حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا نورالهیان روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا افزود: نسخه نویافته صحیفه تقی الدین ابراهیم كفعمی در سال 867 هجری قمری كتابت شده و یكی از كهن ترین نسخه های شیعی از كتاب صحیفه سجادیه است.
وی با بیان اینكه این نسخه گنجی است كه همواره بدنبال آن بوده اند، ادامه داد: حدود 400 سال پیش این نسخه به هند رفت و طی این مدت، تاریخی بر آن گذشته است، بزرگان شیعه نظیر ممتاز العلما و صاحب عبقات، حاشیه های فارسی بر آن نوشته اند.
این پژوهشگر با بیان اینكه بسیاری از علما و صاحبنظران از جمله شیخ بهایی و پدر مرحوم مجلسی، آرزوی داشتن سند خطی صحیفه خط كفعمی را داشتند، افزود: آنها معتقد بودند صحیفه سجادیه به منزله مجتهد(مرجع) آن زمان بود و مشكلات را حل می كرد.
نورالهیان گفت: پس از درگذشت صاحب عبقات، این صحیفه دوباره سالیان زیادی مفقود می شود تا اینكه حدود سه سال پیش متوجه شدیم این كتاب در اختیار یك مجموعه دار ایرانی است.
به گفته این صحیفه پژوه، پس از در اختیار گرفتن نسخه كفعمی، مقدمه ای بسیار عالی و 180 صفحه ای توسط سید محمد حكیم بر آن نوشته می شود، بستر پیدایش و سیر تطورات، تحولات، ترجمه‌ها، بی‌توجهی‌ها، گم شدن نسخه و مسائل مختلفی كه در طول 12 قرن بر این كتاب صحیفه (نه این نسخه صحیفه كفعمی بلكه صحیفه كامله سجادیه) گذشته، در این مقدمه ذكر شده است.
** وجود بیش از یكهزار نسخه خطی صحیفه در جهان
مشاور رئیس سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی توضیح داد: در كتابخانه‌های بزرگ جهان بیش از یكهزار نسخه خطی از صحیفه سجادیه وجود دارد و به علاقه مندان ارائه شده است، حتی در كتابخانه ملی نیز چند 10 نسخه بسیار با ارزش از این كتاب موجود است كه همگی خطی هستند.
وی افزود: این اثر از اهمیت زیادی در جهان تشیع برخوردار است، یكی آنكه كفعمی با خط خود این صحیفه را استنساخ كرده و آن هم در قرن نهم، درست مانند این است كه سندی را پیدا كنیم و بگوییم این نامه توسط سید جمال‌الدین اسدآبادی نوشته شده و به خط خود وی است.
رئیس سابق سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از كشور خاطر نشان كرد: تخصص كفعمی در بین دیگر بزرگان قرون گذشته و سلف صالح، دعا بوده و كتاب‌های مشهور وی از جمله «بلد الامین» و «كتاب مصباح» نشان می‌دهد، او چه تتبعی در امر ادعیه معصومین انجام داده است.
** كفعمی صحیفه پژوه قابل و متخصص
به گفته وی، كفعمی صحیفه پژوه قابلی بوده و برخورد او با صحیفه، به صورت كاملا حرفه‌ای، تخصصی، موشكافانه، ادیبانه، عالمانه از نظر متن و واژه شناسانه از نظر صرف و نحو عربی است.
نورالهیان یادآور شد: كفعمی عرب اصیل بوده و زبان عربی را به صورت تخصصی مورد مداقه خویش قرار داده بود.
این مدرس حوزه و دانشگاه درباره ویژگی های نسخه یادشده، گفت: تا امروز نسخه‌ای كه مصحح سایر نسخ باشد و بدانیم نسخه استاندارد بوده و سایر نسخ را با آن تصحیح كنیم، در دست نبوده و از قرن اول تاكنون هیچ نسخه‌ای این جایگاه را پیدا نكرده، هرچند نسخه شهید اول و ثانی به دست محمد تقی مجلسی رسیده و در قرن بعد هم دیده شده اما هیچیك در دسترس نیست.
وی افزود: تا امروز نسخه اصیلی كه معیار و مبدا كار باشد، نداشتیم از این رو این كتاب می‌تواند و بحق نیز توانایی آن را دارد كه این خلاء را پر كند، البته این كتاب مطلوب و مورد علاقه بزرگانی بوده كه به آن نرسیده‌اند.
نورالهیان ادامه داد: این صحیفه نسبت به چیزی كه امروز در اختیار داریم، جامع و كامل است، از ابتدا و بسم الله اول تا دعای پایانی كه در صحیفه‌های جامع وجود دارد در این صحیفه موجود است، البته نكته مهم آن است كه در بیشتر صحیفه‌ها 54 دعا ذكر شده، اما این نسخه جدید چهار دعا اضافه دارد.
به گفته این محقق، بی‌شك این صحیفه با این شرایط تحفه‌ای است كه در جهان اسلام و اسلام‌شناسی می‌تواند نقش بسیار ارزنده‌ای داشته باشد.
** نزدیكترین نسخه نزدیك به حیات امام سجاد(ع)
نورالهیان توضیح داد: نزدیكترین صحیفه به زمان حیات امام سجاد(ع) به سال 420 هجری قمری باز می‌گردد كه قدیمی‌ترین نسخه از صحیفه بوده، داستان آن جالب است، زمانی كه می‌خواستند گنبد حرم امام رضا(ع) را وسعت دهند، قصد آن بود بدون آسیب زدن به گنبد عملیات بزرگ سازی رخ دهد.
وی ادامه داد: زمان فعالیت كارگران، كتابی مكشوف شد كه در جرز گنبد قرار داشت، پس از بررسی معلوم شد كه صحیفه سجادیه است و آن كتاب اكنون قدیمی‌ترین نسخه‌ای است كه به دست ما رسیده است.
مشاور رئیس سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی با بیان اینكه قرار است، این صحیفه سنگ محكی برای سایر صحیفه‌ها باشد، اضافه كرد: این كتاب به شخصیت‌های رجالی حوزه مانند آیت‌الله شبیری زنجانی ارائه شده، زمانی كه مستندات آن را ارائه كردیم و مشخص شد كه واقعا از كفعمی است، این افراد بسیار مسرور شدند.
وی ادامه داد: سند تاریخی با این صحت و صلابت و درستی می‌تواند یك اعتبار برجسته‌ای برای هر كس و هر جایی كه كتاب را به این نقطه رسانده باشد، كتابخانه ملی و بنیاد محقق طباطبایی در این زمینه فعال بوده‌اند كه بسیار جای قدردانی دارد.
صحیفه سجادیه كامله، مجموعه‌ای از 75 دعا و نیایش نقل شده كه امام سجاد(ع) املا كرده و امام محمد باقر(ع) و برادرش زید بن علی آن را در دو نسخه نوشته‌اند.
زید بن علی نسخه‌ای كه در اختیار داشته برای حفاظت از آن به متوكل بن هارون می‌دهد، متوكل بن هارون نیز كه از اصحاب امام جعفر صادق(ع) است، می‌گوید: از من 11 دعا ساقط شده و من 64 دعا را روایت می‌كنم.
متوكل مجموعه‌ای را كه در اختیار داشته به امام جعفر صادق(ع) عرضه كرده و با نوشته امام محمدباقر(ع) مقابله می‌كند و هیچ تفاوتی بین آنها نمی‌یابد، او از مجموعه 75 دعای صحیفه، 64 دعا را می‌نویسد كه در مجموعه حاضر تنها 54 دعای آن موجود است.
فراهنگ ** 1880 ** 1071
تهران - ایرنا - صحیفه پژوه و مدرس حوزه و دانشگاه، نسخه اصلی و نویافته از صحیفه سجادیه را نسخه ای مصحح دانست و گفت: این نسخه سنگ محك سایر صحیفه ها است.
