تغذیه با شیر مادر، فرصت سالم زیستن را از فرزندان خود نگیرید

به گزارش ایرنا، شیر مادر كاملترین غذا برای نوزادان و كودكان است، طوریكه تركیبات و مواد لازم بدن نوزاد را به طور كامل تامین و استفاده از آن از بروز بیماریهای مختلف جلوگیری می كند، همیشه پزشكان بر این موضوع كه به كودك خود به جای شیر خشك شیر مادر بدهید تاكید ویژه ای دارند.
تركیبات شیر مادر برای نوزاد بسیار سودمند است و حاوی پروتئین، مواد قندی، چربی و انواع ویتامین های مورد نیاز كودك است و در برابر بیماری ها از بدن طفل دفاع می كند و او را از ابتلا به بیماری ها مصون نگاه می دارد.
شیر مادر را نمی توان با هیچ شیر دیگری مشابه كرد زیرا در برابر بیماریهایی چون عفونتهای گوارشی، اسهال، آلرژی ها، سرفه ها، عفونتهای ریه و مننژیت از بدن نوزاد محافظت می كند.
همچنین از مزایای تغذیه با شیر مادر می توان به مواردی چون آسان بودن هضم برای طفل، بی نیازی به آماده كردن، نداشتن هزینه برای خانواده وهمیشه در دسترس بودن شیر اشاره كرد.
تغذیه با شیر مادر به افزایش رابطه عاطفی بین كودك و مادر می افزاید و برای رشد روحی و عاطفی كودك بسیار ضروری است.
نقطه شروع طلایی برای سالم زیستن، هزار روز اول زندگی است (از شروع بارداری تا پایان 2 سالگی ) دوره ای كه كودكان بیش ترین تاثیر پذیری را از محرك های محیط اطراف خود دارند آنها را در بزرگسالی در معرض بیماری های مربوط به چاقی مفرط ، دیابت یا فشارخون بالا قرار می دهد.
تغذیه هزار روز اول سرنوشت ساز است زیرا بطور مستقیم روی سلامتی در بزرگسالی و پیری تاثیر دارد و برای پیشگیری از مشكلات آینده ضروری است.
اما با وجود این همه محاسن و مزایای تغذیه با شیر مادر برای نوزادان و كودكان، در دهه های اخیر میزان سرمایه گذاری در هزار روز طلایی نسبت به نوجوانی و خردسالی كمتر است و مورد غفلت واقع شده است و تلاش می شود نقطه آغاز بسیج همگانی برای افزایش آگاهی ها، ارتقای كیفیت مراقبت های مادر و كودك در این دوره و سرمایه گذاری در این زمینه باشد.
شیرمادر مائده پروردگار عالم به انسان و مزایای بی نظیر و بدون جانشینی دارد، به همین دلیل دركاهش مرگ و میر كودكان و افزایش سلامت آنها نقشی بسیار مهم دارد.
اگر تمام نوزادان بلافاصله پس از تولد در تماس پوست با پوست با مادران قرار گیرند، حداقل به مدت شش ماه فقط از شیر مادر تغذیه شوند و تا دو سالگی در كنار شیر مادر غذاهای كمكی سالم و مناسب استفاده كنند در سطح جهان 13 تا 20 درصد مرگ و میر كودكان زیر پنج سال كاهش پیدا می كند.
زیر بنای زندگی و اساس رشد جسمی و روانی هر كودك وابسته به وقایعی است كه در دو سال اول عمر رخ می دهد زیرا در این دوره تاخیر رشد و بیماریهای شایع كودكی می تواند اثراتی پایدار و غیرقابل جبران در سال های بعد برجا گذارد.
شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول تولد، تغذیه انحصاری با شیرمادر در شش ماه اول و تداوم شیردهی به مدت دو سال یا بیشتر، به عنوان روش بی نظیر تغذیه و پرورش شیرخواران در هر موقعیت و منطقه از جهان است.
متخصص گوارش اطفال در باره تغذیه با شیر مادر گفت: تغذیه انحصاری یعنی اینكه شیرخواراز آغازتولد تا پایان شش ماهگی فقط با شیر مادر تغذیه شود و هیچ نوع ماده غذایی و آشامیدنی دیگری حتی آب به كودك داده نشود.
دكتر مژگان شمس افزود: مكمل‌هایی مثل قطره ویتامین آ+ د و مولتی ویتامین بلامانع است و حتی از گول ‌زنك ( پستانك) استفاده نشود.
وی اضافه كرد: این روش باعث موفقیت و تداوم شیر دهی تا دو سالگی می شود و نوزادانی كه تا شش ماهگی فقط شیر مادر می خورند، دیگر تمایلی به بطری و شیر مصنوعی نشان نمی دهند و رشد و تكامل این شیرخوران نیز سریعتر و بهتر از شیرمصنوعی خواران است.
شمس گفت: تغذیه با شیر مادر باعث كاهش بیماریهای عفونی و آلرژیك در كودك می شود.
وی مزایای تغذیه انحصاری با شیر مادر برای خود مادر را كاهش خونریزی بعد از زایمان، كاهش شانس حاملگی بعدی، برگشت وزن مادر به قبل از بارداری با سرعت بیشتر، تقویت رابطه عاطفی بین مادر و كودك عنوان كرد.
شمس گفت: تغذیه با شیر مادر در سراسر جهان می تواند از مرگ بیش از 800 هزار كودك زیرپنج سال جلوگیری كند و در كشورهای فقیر شیر مادر باعث كاهش هشت برابری مرگ و میر كودكان می شود.
وی اظهار كرد: عفونتها مهمترین علت مرگ قابل پیشگیری در نوزادان و كودكان هستند و كلستروم یا آغوز كه دردو تا سه روز اول بعد از زایمان از پستان مادر ترشح می شود حاوی مقدار زیادی سلول های سفید (سلول هایی كه با عفونت ها مقابله می كنند) است كه باعث از بین بردن باكتری‌های بیماری زا می شود.
این متخصص گوارش اطفال بیان كرد: مواد ایمنی بخش در تمام طول شیر دهی در شیر وجود دارد و كودك را در برابر بیماری‌ ها محافظت می كند.
شمس با بیان اینكه این مواد ایمنی موجود در شیر تاثیر بسیار مهم در كاهش مرگ كودكان زیر پنج سال دارد افزود: شیر مادر باعث تكامل بهتر ارگانهای بدن بویژه مغز، سیستم ایمنی و سیستم گوارشی و رشد بهتر باكتری‌های خوب در دستگاه گوارش می شود و تاثیر زیادی در سلامت نوزادان، كودكان و بزرگسالان دارد.
وی گفت: تماس پوست با پوست نوزاد را گرم و مانع سرد شدن بدنش می شود، مایه آرامش روانی مادر و نوزاد، تقویت پیوند عاطفی بین مادر و كودك وتعادل روانی در سالهای بعدی زندگی كودك را به وجود می آورد.
این پزشك متخصص تاكید كرد: تماس پوست با پوست باعث تداوم شیردهی وتنفس می شود و ضربان قلب نوزاد را تنظیم می كند.
شمس افزود: به خاطرانتقال باكتری‌ های مفید بدن مادر به نوزاد از راه شیردهی باعث افزایش ایمنی و كاهش آلرژی می شود و به نوزاد اجازه می دهد به دنبال پستان مادر بگردد و خودش شروع به تغذیه كند.
شمس گفت: یكی از شگفتی های شیر مادر متناسب بودن آن با وزن و سن نوزاد است برهمین اساس شیر مادر نوزاد نارس حاوی قند، پروتئین و كلیسم بیشتری نسبت به سایر مادران است.
وی اظهاركرد: نوزادانی كه در سن حاملگی34 هفته یا بالاتربه دنیا می آیند می توانند مستقیم از پستان مادر تغذیه كنند و در سن حاملگی كمتر بسته به وضعیت نوزاد می‌توان از پستان مادر، از لوله معده، ازفنجان یا سرنگ استفاده كرد وشیر مادر را به نوزاد خوراند.
این پزشك متخصص اطفال گفت: در نوزادانی كه با مشكلات تنفسی یا عفونی كه نیاز به مراقبت طولانی در بخش نوزادان دارند هم می توان با مقدار كم، شیر مادر را شروع كرد.
وی یادآور شد: در نوزادان با وزن كمتر ازدو هزار گرم می توان شیر مادر را با غنی كننده‌های شیر كه به صورت پودر یا مایع وجود دارند مخلوط كرد و به نوزاد داد، بنابراین نارس بودن نوزاد هیچ دلیلی برای شروع شیر مصنوعی نیست.
شمس با تاكید براینكه شیرهای مصنوعی برای شیرخواران عوارض دارد، گفت: برجسته ترین خطر شیر مصنوعی نداشتن عوامل ایمنی بخش است و شانس ابتلا به بیمارهای تنفسی و گوارشی، كولیك نوزادی، عفونت گوش، عفونت های ادراری و بیماریهای آلرژیك (آسم و اگزما) بیشتر می شود.
وی اضافه كرد: این شیرخوران دفعه های بیشتری در بیمارستان بستری می شوند و شانس ابتلا به چاقی، بیماری های قلبی عروقی و دیابت در بزرگسالی آنها نیز بیشتر است.
شمس یادآور شد: یكی از بیماری های تهدید كننده حیات در نوزادان نارس التهاب حاد نكروز دهنده است كه شانس آن با تغذیه با شیر مادر به مراتب كمتر از تغدیه با شیر مصنوعی است.
وی گفت: شیر مادر بسته به سن حاملگی و وزن نوزاد در طول روز و شب و در ماه‌های بعدی شیر دهی تركیب یكسانی ندارد و بر حسب نیاز كودك تغییر می كند.
شمس افزود: ابتدای شیر مادر آبكی ‌تر و تشنگی كودك را برطرف می كند و انتهای شیر با چربی بیشتر باعث سیر شدن كودك می ‌شود این درحالی است كه نوزادانی كه شیر مصنوعی می خورند تماس عاطفی بین مادر و كودك كمتر و بهره هوشی این كودكان بطور میانگین كمتر از تغذیه كنندگان با شیرمادر است.
وی تاكید كرد: درزمان آماده كردن شیرمصنوعی احتمال آلودگی زیاد است زیرا آب مورد استفاده، دست مادر، سرشیشه و شیشه، همگی به آسانی آلوده می شوند و شیر تهیه شده باید سریع مصرف و قابلیت نگهداری ندارد.
شمس یادآور شد: گاهی مادران به علت فقر یا از روی آگاهی نداشتن، شیر را رقیق‌تر درست می‌كنند كه این نیز باعث سوء تغذیه در كودك می شود.
این متخصص گفت: تماس پوست با پوست مادر و نوزاد در زایمان طبیعی بلافاصله بعد از تولد امكان پذیر است ولی در روش سزارین چند ساعت به تاخیر می افتد از طرفی داروهای بیهوشی و مسكن های استفاده شده برای مادر باعث كاهش ارتباط جسمی و عاطفی بین مادر و نوزاد می شود از طرفی درد در محل جراحی تا حدود یك هفته ادامه دارد و باعث كاهش تمایل مادر به شیر دهی می شود.
وی تاكید كرد: بنابراین روش زایمان طبیعی هم برای مادر و هم برای نوزاد مطلوب تر است.
مسئول زایشگاه ودبیركمیته شیرمادر ومربی مشاوره مادران شیرده استان بوشهر گفت: یكی از شاخص های مهم بهداشت جهانی حفظ ایمنی، سلامت، كاهش مرگ ومیر نوزادان است در همین ارتباط اجرای قوانین بیمارستانهای دوستداركودك قدم بزرگی در ارتقای كیفیت وبهبود وضعیت نوزادان دارد.
نوشین امیرعضدی افزود: محور اصلی این قوانین فراهم كردن شرایط مناسب برای تغذیه نوزاد با شیر مادر است.
وی اضافه كرد: از اقدامات حیاتی بیمارستانهای دوستدار كودك تماس پوستی مادر ونوزاد بلافاصله پس از تولد، شروع شیر دهی درساعت اول تولد، تداوم تغذیه باشیر مادر به طور مكرر و انحصاری، هم اتاقی 24 ساعته مادر وشیر خوار، استفاده نكردن از بطری وگول زنك و آموزش وحمایت مادران است.
امیرعضدی افزود: بیمارستان شهدای خلیج فارس كه دارای لوح، بیمارستان 'دوستداركودك ' است برای اجرای این قوانین و دستورالعمل ها برنامه های متعددی را به اجرا گذاشته است.
وی بیان كرد: یكی از مهمترین اقداماتی كه از حساسیت ویژه ای برای حفظ بقا، سلامت شیرخوار وموفقیت شیردهی برخورداراست وباعث ادامه حیات یك میلیون نوزاد در سال می شود، تماس پوست با پوست نوزاد با مادر بلافاصله پس اززایمان وشروع تغذیه باشیر مادر درساعت اول تولد است.
امیر عضدی گفت: دراین ارتباط در بیمارستان شهدای خلیج فارس باتلاش مستمر ماماهای مستقر در بخش زایمان این حمایتها انجام شده وضمن برقراری تماس پوستی اولیه وشروع شیر دهی در همان ابتدا، سعی بر تحكیم ارتباط مادر ونوزاد، ایجاد اطمینان خاطر واعتماد به نفس در مادر برای تداوم شیردهی ودرنتیجه حفظ بقا وسلامت نوزادان شده است.
وی یادآور شد: از دیگر اقداماتی كه باعث تداوم وموفقیت در شیردهی مادران می شود هم اتاقی مادر ونوزاد است و هنگامی كه مادر نوزادش را دركنارخود ببیند باخیالی آسوده برفعالیتها وتغذیه نوزادش نظارت دارد و با آموزشهای شفاهی و عملی می تواند شیردهی موفقی راتجربه كرده وآمادگی تداوم آن پس از ترخیص راكسب كند.
امیرعضدی گفت: دراین بیمارستان از سوی كمیته ترویج زایمان طبیعی وتغذیه با شیرمادر با برگزاری كلاسهای آمادگی برای زایمان، ضمن تاكید برانجام زایمان طبیعی ونقش آن در شروع شیر دهی موفق در جلسه های متعددی مادران را قبل از زایمان با فوائد وخواص شیر مادر، نحوه صحیح شیردهی، مشكلات احتمالی وچگونگی رفع آنها، تغذیه دوران شیردهی ومراقبتها آشنا كرده و پاسخگوی سئوالات وحل مشكلات مادران هستند.
وی گفت: همچنین با برگزاری كلاسهای آموزشی و بازآموزی برای كاركنان، اهمیت توجه به شیرمادر، مهارت برقراری ارتباط با مادران وشناسایی مشكلات وایجاد توانایی برای رفع آنها به كاركنانی كه با مادر ونوزاد ارتباط دارند آموزش داده می شود.
امیرعضدی افزود: برای آسایش حال مادرانی كه نوزادانشان به دلایل مختلف در بخشهای نوزادان وآی سی یو نوزادان بستری می شوند فضایی با امكانات وتجهیزات مناسب با عنوان هتل مادر ایجاد شده كه مادران می توانند با نزدیك بودن به فرزند خود وانجام شیردهی در زمان لازم از استراحت نسبی نیز برخوردار باشند.
وی گفت: دراجرای اقدامات بیمارستانهای دوستداركودك، كمیته ترویج تغذیه باشیر مادرسالانه دوبار بیمارستان را مورد پایش قرارداده تا به مشكلات وكمبودهای موجود پی برده ونسبت به رفع آنها اقدام كند.
كارشناس مسئول برنامه كودكان و شیرمادر مركز بهداشت استان بوشهر نیزدر باره وضعیت كنونی برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر در ایران گفت: پس از گذشت دو دهه از شروع برنامه با تلاش دوستداران وعلاقمندان ترویج تغذیه با شیرمادر و كاركنان بهداشتی درمانی زحمتكش در همه رده ها برای ارائه رهنمودها به مادران و رفع مشكلات شیردهی آنان دستاوردهای چشمگیری حاصل شده است اما هنوز تا رسیدن كامل به برخورداری كودكان از شیرمادر راهی دراز در پیش است.
میترا سادات شجاعی افزود: در زمان حاضر شاخص تغذیه انحصاری با شیرمادر یكی از 52 شاخص عدالت در سلامت است كه طبق آخرین تحقیقات (سال 89 ) در كل كشور 53.1 و در استان بوشهر 45.5 است.
وی اضافه كرد: با توجه به فرهنگ اسلامی جامعه انتظار می رود مادران در این مورد بیشتر احساس وظیفه و مسئولیت و از شروع تولد تا پایان دو سالگی دلبندان خود را با شیر مادر تغذیه كنند.
شجاعی در باره مزایای شیردهی برای مادر و شیرخوار افزود: شیر روزهای اول آغوز (ماك ) بسیار مغذی و دارای مواد مفیدی است كه كودك را در مقابل بیماریها حفاظت می كند.
وی یادآور شد: شیرمادربه دلیل سهل الهضمی شیرخوار زود به زود گرسنه می شود، ضریب هوشی بالا در كودكانی كه با شیرمادرتغذیه می شوند، شیرمادر تمیز، گرم همیشه در دسترس است و تماس پوستی مادر و نوزاد در گرم نگه داشتن و بهبود رشد و تكامل نوزادان نارس و بیمار نقش حیاتی دارد
وی همچنین برقرای رابطه عاطفی مستحكم و دوطرفه بین مادر و فرزند، مصرف شدن تدریجی چربی های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری، كاهش احتمال ابتلای مادران شیرده به سرطانهای پستان، تخمدان و دهانه رحم از جمله دیگر فواید تغذیه كودك با شیر مادر است.
شجاعی در باره خطرهای استفاده از تغذیه مصنوعی گفت: این شیرخواران بیشتر به بیماری های تنفسی و گوارشی(اسهال و استفراغ،دل دردهای قولنجی و جمع شدن گاز)، عفونت گوش و ادرار مبتلا می شوند، شیرمصنوعی در هنگام تهیه به سادگی آلوده و زود فاسد می شود و هزینه خرید شیرمصنوعی چند برابر هزینه برای تغذیه صحیح با شیر مادر است.
وی افزود: در زمان حاضر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی بوشهر در همه مراكز بهداشتی و درمانی در شهرها و روستاهای سطح استان امكاناتی فراهم كرده تا مادران باردار و مادرانی كه به تازگی زایمان كرده اند هرگونه خدمات مرتبط با ترویج تغذیه با شیرمادر شامل كلاس های آموزشی ، مشاوره ی خصوصی را با كمك كاركنان آموزش دیده دریافت كنند.
وی یادآور شد: همچنین مركز مشاوره شیردهی واقع در مركز بهداشتی درمانی هفتم تیر بوشهر نیز آماده پاسخگویی به سوالات و رفع مشكلات مادران در دوران شیردهی است.
6047/6043