ترانزيت كالا از چابهار تا هلسينكي تحقق مي يابد

روزنامه ايران در گزارشي كه روز چهارشنبه(امروز) انتشار يافته به نتايج نشست باكو و سرعت بخشي به ايجاد كريدور شمال - جنوب پرداخته است كه مشروح آن را در ادامه مي خوانيم:
اين كريدور كه از سال ها پيش در خصوص راه اندازي آن مذاكرات و توافق هاي زيادي صورت گرفته بود، بر اثراعمال تحريم هاي شديد بين المللي عليه ايران، چندان مورد توجه قرار نگرفت و اكنون با كلنگ زني طرح پل مشترك ريلي ميان آستاراي ايران و آستاراي آذربايجان و همچنين توافق هاي صورت گرفته در خصوص سرمايه گذاري آذربايجان در قطعه رشت – آستاراي ايران، مرحله جديدي را تجربه مي كند.
پس از آغاز رسمي روند ساخت اين پل مشترك كه بر اساس گفته هاي مديرعامل راه آهن پنج ماه تا افتتاح آن باقي مانده است، باكو اعلام كرد آمادگي آن را دارد كه در قطعه رشت – آستاراي ايران كه تنها بخش باقي مانده از كريدور جنوب به شمال ريلي است،سرمايه گذاري كند و حتي خط اعتباري 500 ميليون دلاري براي آن باز كند.
از سوي ديگر خط ريلي قزوين – رشت هم با سرمايه گذاري هاي انجام شده تا پايان سال به بهره برداري خواهد رسيد و تنها گسستگي مسير كريدور شمال – جنوب كه قزوين – رشت - آستارا محسوب مي شود بر طرف خواهد شد. محوري كه عملياتي شدن آن، فاصله هند تا هلسينكي را 2000 كيلومتر كاهش خواهد داد و ترانزيت كالا ميان اروپا، اسكانديناوي و روسيه به حوزه خليج فارس، اقيانوس هند و جنوب شرقي آسيا برقرار خواهد كرد.
يك بعد ديگر اين مسير نيز به ظرفيت هاي اسكله اي و بارگيري بنادر جنوب ايران بر مي گردد كه اخيراً با سفر نخست وزير هند به ايران و توافق براي سرمايه گذاري هند در بندر چابهار روند آن تسريع شده است. همچنين هند از طريق چابهار مي تواند به خط ترانزيتي ديگري در شرق ايران كه به سمت افغانستان و كشورهاي آسياي مركزي مي رود دسترسي داشته باشد.
تهران و باكو در جريان سفر رئيس جمهوري كشورمان شش سند همكاري امضا كردند كه در سرفصل يكي از آنها به طور خاص به اين خط ريلي اشاره شده است. دكتر روحاني با تأكيد بر اينكه موضوع ترانزيت و كريدور شمال- جنوب از موضوع هاي اساسي ميان دو كشور وكشورهاي منطقه است، گفت: نخستين بخش اين كريدور با افتتاح و اتصال راه آهن آستارا – آستارا و پايانه اي كه در ايران ساخته مي شود، آغاز خواهد شد و گام دوم، اتصال راه آهن آستارا به رشت خواهد بود كه دو كشور با مشاركت هم در اين راستا سرمايه گذاري خواهند كرد.
اين كريدور ارتباط ترانزيتي كشورهاي شمال اروپا، اسكانديناوي و روسيه را از طريق ايران با كشورهاي حوزه خليج فارس، حوزه اقيانوس هند و جنوب شرقي آسيا برقرار مي سازد. اين كريدور حمل و نقل كه بخش مهمي از آن از خاك ايران مي گذرد در حال حاضر كوتاه ترين، كم هزينه ترين و سريع ترين مسير ترانزيت كالا بين آسيا و اروپا به شمار مي رود. كريدور ياد شده در حال حاضر از بندر بمبئي در حوزه اقيانوس هند آغاز و از طريق دريا به بندرعباس در جنوب ايران متصل مي شود.
در داخل خاك ايران كالاهاي ترانزيتي از طريق حمل و نقل جاده اي يا ريلي به بنادر شمالي كشور انتقال يافته و از مسير درياي خزر به بنادر آستراخان و لاگان روسيه حمل مي شوند. هزينه حمل كالاهاي ترانزيتي از طريق كريدور شمال- جنوب تا 30درصد نسبت به ساير مسيرهاي سنتي ارزان تر است. به علاوه آنكه اين كريدور تقاطع هاي متعددي با كريدورهاي موجود ميان كشورهاي آسياي ميانه و اروپا از جمله «تراسكا» و «آلتيد» دارد كه اين تقاطع ها به توزيع متوازن بار در سطح منطقه كمك زيادي مي كند.
از طرف ديگر عملياتي شدن تمام ظرفيت هاي ترانزيتي اين مسير موجب خواهد شد كه در آمد ايران از اين ترانزيت سالانه به 10 ميليارد دلار برسد ضمن اينكه دسترسي ايران به بازار اروپا را از طريق اتصال راه آهن به هلسينكي تسريع خواهد بخشيد.
درعين حال توافق هاي سه كشور ايران، روسيه و آذربايجان در خصوص تسريع خط ترانزيت ريلي بين سه كشور كه مهم ترين بخش كريدور شمال – جنوب محسوب مي شود، توجه رسانه هاي بين المللي را نيز به خود جلب كرده است.
در اين زمينه بلومبرگ گزارش داد كه ماكسيم سوكولوف، وزير حمل و نقل روسيه در مصاحبه اي اظهار كرد: اگر خط راه آهن به ايران ساخته شود، مي تواند سهمي از باري كه از طريق كانال سوئز حمل مي شود را تصرف كند. وي در ادامه افزود: برنامه ها براي ساخت راه آهن ممكن است تا سال آينده تكميل شوند.
الهام علي اف، رئيس جمهوري جمهوري آذربايجان پيشنهاد كرده است به فاينانس كريدور حمل و نقل شمال-جنوب كه يكي از مهم ترين طرح هاي متصل كننده اروپا و آسيا توصيف شده است، كمك كند. روحاني پيش از اين اظهار كرده بود جمهوري آذربايجان براي فراهم كردن نيمي از فاينانس مورد نياز براي گسترش شبكه ريلي ايران به اين كشور موافقت كرده است.
جمهوري آذربايجان كه با ايران و روسيه مرز مشترك دارد، در تلاش است در موقعيت يك كانون حمل و نقل بزرگ قرار بگيرد. سومين توليدكننده بزرگ نفت اتحادجماهير شوروي سابق از درآمد نفتي خود براي ساخت بزرگترين بندر درياي خزر استفاده مي كند و همچنين در فاينانس ساخت يك خط راه آهن كه از طريق آذربايجان، گرجستان و تركيه، آسياي مركزي را به اروپا متصل مي كند، مشاركت دارد.
به گفته يوري يوشاكوف، دستيار رئيس جمهوري روسيه، كريدور شمال-جنوب نسبت به مسيرهاي كنوني از جمله مسيري كه تا كانال سوئز ادامه دارد، مزيت هايي دارد. انتظار مي رود پيگيري اين طرح كه از سال 2008 تحت مذاكره بوده است پس از مذاكرات رؤساي جمهوري سه كشور، شتاب بيشتري پيدا كند.
*منبع: روزنامه ايران/20مرداد 95
** اول ** 1337