بافت فرسوده، زخمي عميق بر پيكر ديار كهن

به گزارش ايرنا، فرسودگي شهري يكي از مشكلات جدي و پديده هاي غير قابل اجتناب است كه مديريت شهري در تمام كشورهاي جهان با آن روبروست.
ظهور پديده بافت ‌هاي مساله ‌دار و فرسوده شهري كه ناشي از استهلاك تدريجي بافت ‌ها و سكونتگاه ‌هاي قديمي است مختص به كشور خاص يا شهر مشخصي نمي باشد بلكه تمام شهرها و روستاهاي دنيا با شدت و ضعف متفاوت با آن درگير هستند.
از آنجا كه اين بافتها محدوده هاي آسيب پذير شهر در برابر مخاطرات طبيعي به شمار مي روند، نيازمند برنامه ريزي و مداخله هماهنگ براي سامان يابي هستند.
هم‌اكنون حدود 76 هزار هكتار بافت فرسوده در كشور شناسايي شده كه چهار هزار و 884 هكتار آن مربوط به استان خراسان رضوي است.

* شناسايي 29 شهر داراي بافت فرسوده در خراسان رضوي
مدير كل راه و شهرسازي خراسان رضوي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: بافت ‌هاي فرسوده، مناطق حاشيه و سكونتگاه ‌هاي غيررسمي در هر شهر از پهنه ‌هاي خاص آسيب‌ پذير هستند كه در زمان بحران هاي طبيعي و عوامل تهديد كننده، پتانسيل بسيار براي ايجاد شرايط بحراني دارند.
محمد رضا اخوان عبداللهيان افزود: بر اساس ماده 30 قانون برنامه چهارم توسعه و ماده 171 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه وزارت راه و شهرسازي، شهرداري ها به منظور هويت بخشي به شهرها ، دستيابي به توسعه پايدار و بهبود محيط زندگي موظفند بافتهاي فرسوده شهري را احيا و بازسازي كنند.
وي اظهار كرد: در اين راستا تاكنون بافتهاي فرسوده 29 شهر استان خراسان رضوي به مساحت چهار هزار و 884 هكتار شناسايي شده كه از اين ميان مشهد با دو هزار و 292 هكتار بافت فرسوده سومين رتبه كشور از اين نظر را دارا مي باشد.
وي گفت: مشهد، نيشابور، سبزوار، تربت حيدريه، تربت جام، درگز، گناباد، رشتخوار، بيدخت، بجستان، سرخس، كاشمر، كدكن، تايباد و خواف از شهرهاي داراي بافت فرسوده در اين استان هستند.
مدير كل راه و شهرسازي خراسان رضوي ادامه داد: بردسكن، قوچان، فريمان، چناران، يونسي، قدمگاه، خرو، خليل آباد، جغتاي، كلات، زاوين، طرقبه، شانديز و فيض آباد نيز از ديگر شهرهاي داراي بافت فرسوده مصوب در خراسان رضوي مي باشند.
وي افزود: شهرهاي نيشابور، سبزوار، تربت حيدريه، كاشمر و قوچان بيشترين بافت فرسوده پس از مشهد را دارند.
وي اظهار كرد: طرحهاي بهسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده براي شهرهاي مشهد، سبزوار، نيشابور، تربت حيدريه، تربت جام، كاشمر، گناباد، بيدخت، درگز و كدكن تهيه و در دست اجراست.
اخوان عبداللهيان گفت: مابقي شهرهاي داراي بافت فرسوده در اين استان نيز بر اساس طرح تفصيلي مصوب امكان نوسازي و بازسازي در قالب ضوابط را دارند.

* هشت درصد از مساحت مشهد بافت فرسوده است
مشهد با داشتن دو هزار و 292 هكتار بافت فرسوده و 600 هزار نفر ساكن در اين بافت، بعد از شهرهاي تهران و تبريز در رده سوم از نظر وسعت بافت هاي فرسوده كشور قرار دارد.
معاون شهرسازي و معماري شهرداري مشهد نيز در اين باره به خبرنگا ايرنا گفت: مساحت مشهد 30 هزار هكتار است كه هشت درصد آن را بافت‎ هاي فرسوده تشكيل مي‎ دهد و حدود 20 درصد جمعيت سه و نيم ميليون نفري اين كلانشهر در بافتهاي فرسوده ساكن هستند.
محمدرضا حسين نژاد افزود: اين ميزان بافت فرسوده رقم تكان‎ دهنده ‎اي است لذا بايد برنامه ريزي دقيق براي احياي اين بافت ‏ها صورت گيرد.
وي اظهار كرد: بافت فرسوده مشهد شامل محدوده هاي اطراف حرم مطهر حضرت امام رضا (ع)، ميدان شهدا، آبكوه و قلعه وكيل آباد است.
وي با بيان اينكه مشاركت مردم در بهسازي بافت هاي فرسوده بسيار مهم است گفت: سياست اصلي شهرداري در نوسازي بافت هاي فرسوده حداقل مداخله و تخريب و حداكثر ماندگاري جمعيت در مناطق است.
حسين نژاد ادامه داد: شهرداري مشهد براي بهسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده برنامه بلند مدت تدوين كرده و بر اين اساس براي هر بافت فرسوده مدير اجرايي تعيين شده است.

* پيشرفت 20 درصدي پروژه نوسازي بافت فرسوده مشهد
مدير ساماندهي بافت فرسوده و سكونتگاه هاي غيررسمي شهرداري مشهد هم در خصوص وضعيت بافت هاي فرسوده مشهد به خبرنگار ايرنا گفت: پروژه نوسازي بافت فرسوده مشهد با 20 درصد پيشرفت فيزيكي در دست انجام است.
مسعود رضا مشرقي با تاكيد بر مشاركت مردم و حفظ جمعيت در بافتهاي فرسوده افزود: بر اساس ماده 16 قانون ساماندهي و حمايت از توليد مسكن در سال 1387 تخفيفاتي براي مشاركت در نوسازي اين بافت درنظر گرفته شد.
وي اظهار كرد: طبق اين قانون مقرر شد براي صدور پروانه در بافتهاي فرسوده تخفيفات 50 درصدي ارائه شود كه در اين راستا از سال 1387 تا پايان سال گذشته براي پنج هزار و 760 واحد مسكوني پروانه صادر شد.
وي ادامه داد: اين پروانه ها در 478 هزار و 734 متر مربع مساحت عرصه صادر شد و در مجموع 69 ميليارد و 452 ميليون ريال بابت تخفيف 50 درصدي پروانه پلاكهاي محدوده بافت فرسوده از طرف شهرداري تخفيف داده شد كه وزارت راه و شهرسازي بايد اين مبلغ را به شهرداري برگرداند.

* 30 درصد اراضي بافت فرسوده مشهد قولنامه اي است
بافت قديمي و فرسوده به رغم برخورداري از ارزشهاي هويتي به خاطر فرسودگي كالبدي و فقدان استاندارد هاي ايمني، استحكام و زيرساختهاي شهري از منزلت مكاني و سكونتي نازلتري برخوردار است و وجود اراضي قولنامه اي از معضلات حاشيه شهر و بافت فرسوده است.
مدير ساماندهي بافت فرسوده و سكونتگاه هاي غيررسمي شهرداري مشهد در اين خصوص نيز گفت : هم اكنون 30 درصد از اراضي بافت فرسوده مشهد قولنامه اي است.
مشرقي با بيان اينكه قولنامه اي بودن اين املاك مانعي براي ساخت و ساز است، افزود: اراضي قولنامه اي موجود در اين بافت قابليت سند دار شدن دارند ولي اراضي حاشيه شهر به علت تغيير كاربري سنددار نمي شود.
وي با بيان اينكه آمار اراضي قولنامه اي در حاشيه شهر به 70 درصد مي رسد، گفت: به دليل تصرفات غير قانوني و ساخت و ساز در كاربري هاي زراعي امكان سنددار شدن اين اراضي وجود ندارد و ساكنان اين مناطق بايد تغيير مكان بدهند.

* انتشار 13 هزار ميليارد ريال اوراق مشاركت
كمبود اعتبار در عمليات نوسازي از مهمترين مشكلات پيش رو در طرح نوسازي است.
معاون اقتصادي شهردار مشهد در زمينه تامين اعتبار براي اجراي پروژه هاي بافت فرسوده مشهد گفت: تا پايان ماه جاري چهار هزار ميليارد ريال اوراق مشاركت براي بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوي و دو هزار ميليارد ريال نيز براي بافت فرسوده آبكوه منتشر مي شود.
محمد رضا مزجي افزود: همچنين تا پايان سال هزار ميليارد ريال اوراق براي بافت فرسوده ميدان شهدا، دو هزار ميليارد ريال براي بافت فرسوده وكيل آباد، دو هزار ميليارد ريال ويژه بافت فرسوده عامل و دو هزار ميليارد ريال ديگر نيز براي بافت فرسوده ميدان امام حسين (ع) منتشر خواهد شد.
وي ادامه داد: بازسازي بافت فرسوده از مهمترين دغدغه هاي مديريت شهري است و در اين راستا از سال 1384 تاكنون 22 هزار ميليار ريال اوراق مشاركت براي نوسازي بافت هاي فرسوده مشهد منتشر شده است.
وي گفت: همچنين شرايط براي ورود سرمايه گذاران خارجي به عرصه نوسازي بافت هاي فرسوده مهيا شده و به زودي راهبردهاي اجرايي براي تحقق اين مهم ابلاغ مي شود.

* پيشرفت فيزيكي 70 درصدي بافت فرسوده ميدان شهدا
اجراي طرح ميدان شهدا نيز به عنوان يكي از بزرگترين برنامه‌ هاي نوسازي و بهسازي بافت فرسوده مشهد از سال 1383 آغاز شده است.
به گفته مدير اجرايي طرح ميدان شهداي مشهد، 70 پروژه با كاربريهاي مختلف تجاري، اداري، فرهنگي و مذهبي به مساحت 35 هكتار در محدوده اين ميدان در دست اجراست.
وحيد برجسته نژاد در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: تاكنون 9 هزار و 500 ميليارد ريال در حوزه اجرا و تملك زمين براي اين پروژه هزينه شده است.
وي با بيان اينكه پنج هزار و 500 ميليارد ريال براي تكميل پروژه بزرگ ميدان شهدا در اين شهر مورد نياز است، گفت: اين پروژه از 70 درصد پيشرفت فيزيكي برخوردار است و تملك اراضي در اين زمينه انجام و سرمايه گذار نيز براي اجراي پروژه تجاري، اداري به مساحت سه هزار و 200 متر جذب شده است.

* حركت كند نوسازي بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوي
اجراي طرح بهسازي بافت فرسوده پيرامون حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) نيز از سال 1371 تاكنون 50 درصد پيشرفت داشته است.
اين طرح در محدوده اي به وسعت 310 هكتار به چهار قطاع بزرگ تقسيم مي شود.
شهردار منطقه ثامن در اين باره گفت: بافت پيراموني حرم مطهر رضوي به واسطه نزديك بودن به حرم مطهر از جايگاه ويژه ‌اي برخوردار است كه با اين ويژگي‌ در نوسازي بافت فرسوده بايد تمام نهادهاي استاني و ملي بسيج شوند.
حميد رضا ضميري ضمن تاكيد بر حفظ ماندگاري ساكنان در بافت پيرامون حرم مطهر رضوي افزود: جمعيت ساكن بافت فرسوده اين منطقه از 50 هزار نفر در سال 1272 به 16 هزار نفر در سال جاري كاهش يافته لذا بايد با سياستگزاري مناسب تعداد جمعيت ساكن اين بافت افزايش يابد.
شهردار مشهد نيز چندي پيش در در جمع خبرنگاران اعتبار مورد نياز براي تكميل طرح نوسازي بافت فرسوده محدوده حرم مطهر رضوي را حدود يكصد هزار ميليارد ريال اعلام كرد و خواستار تخصيص 10 تا 15 هزار ميليارد ريال تسهيلات از محل منابع داخلي با بازپرداخت سه ساله به شهرداري شد.
سيد صولت مرتضوي افزود : اگر اين ميزان اعتبار در اختيار شهرداري قرار گيرد تمام طرح ‌هاي نيمه تمام بافت فرسوده اطراف حرم مطهر رضوي به پايان مي ‌رسد.

* تملك 35 درصد از بافت فرسوده آبكوه
بافت آبكوه نيز يكي از مهمترين بافتهاي فرسوده مشهد با مساحت حدود 33 هكتار و جمعيت حدود هشت هزار و 350 نفر در منطقه يك شهرداري و در مجاورت پهنه هاي برخوردار و توسعه يافته اين كلانشهر قرار گرفته است.
مدير اجرايي بافت فرسوده آبكوه به خبرنگار ايرنا گفت: طرح نوسازي بافت فرسوده آبكوه، دي ماه 1389 از سوي معاونت شهرسازي و معماري شهرداري به پيمانكار ابلاغ و عمليات اجرايي آن از سال 1391 آغاز شد.
عليرضا قربانيان با اشاره به تملك حدود 35 درصد از اين بافت، افزود: تاكنون حدود 76 هزار و 16 مترمربع عرصه در بافت فرسوده آبكوه تملك شده است.
وي ادامه داد: تاكنون دو هزار و 500 ميليارد ريال براي تملك اراضي اين بافت هزينه شده كه 200 ميليارد ريال از اين مبلغ توسط شهرداري و مابقي از محل انتشار اوراق مشاركت تامين شده است.
مدير اجرايي بافت فرسوده آبكوه رويكرد اصلي در بازسازي بافت فرسوده را استفاده از مشاركت مردم اعلام و بيان كرد: تاكنون 12 قطعه مسكوني بين 200 تا 400 مترمربع براي صدور پروانه ساخت و جذب مشاركت ساكنان بافت آماده سازي شده است.

* طرح نوسازي قلعه وكيل آباد معطل تصويب در شوراي شهر
محدوده 18 هكتاري در بلوار وكيل آباد نيز ازبافتهاي فرسوده اي است كه اجراي طرح نوسازي آن از سال 1370 در دستور كار قرار گرفته و تاكنون هيچ اقدامي در اين بافت انجام نشده است.
مدير ساماندهي بافت فرسوده و سكونتگاه هاي غيررسمي شهرداري مشهد گفت: اين بافت فرسوده داخل پهنه 100 هكتاري واقع شده كه قرار بود در آن پروژه هاي سرمايه گذاري و گردشگري اجرا شود.
مسعود رضا مشرقي افزود : از آنجا كه اجراي اين پروژه با مشكلاتي همراه است در سال جاري با مصوبه شوراي شهر مشهد اين 18 هكتار از پروژه يكصد هكتاري جدا و قرار شد طي يك ماه طرح نوسازي آن تهيه و براي تصويب به شوراي شهر مشهد ارائه شود.
وي ادامه داد: اين طرح توسط مشاور تهيه و حدود يك ماه است كه به شوراي شهر ارائه شده اما هنوز براي تصويب در صحن علني شوراي شهر در دستور قرار نگرفته است.
مشرقي گفت : تعلل در تصويب و اجراي اين طرح به نفع شهر و ساكنان اين بافت نيست.
در مجموع نوسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده بدون مشاركت مردم ميسر نيست و تا زماني كه دراحياي بافتهاي فرسوده ، منافع ساكنان در نظر گرفته نشود نمي توان توقع سرعت بخشيدن به روند نوسازي و احياي اين بافتها داشت.
7505 / 6053