پس از نخستین گشایش ها و آشكار شدن بارقه های امید در روند گفت وگوهای هسته ای، نگاه دنیا به ایران تغییر كرد. مردم جهان لبخند دیپلماتیك «حسن روحانی» رییس جمهوری كشورمان در سازمان ملل را دیدند و پس از تغییر رویكرد ایران در روابط بین الملل، تب سفر به كشورمان بین گردشگران خارجی بالا رفت، به طوری كه كارشناسان صنعت گردشگری از كمبود امكانات و زیرساخت های موجود در حوزه ابراز نگرانی می كنند.
هر چند مزایای توسعه صنعت گردشگری بارها از سوی كارشناسان اقتصادی و بسیاری از مسوولان اجرایی طی سال های گذشته گوشزد شده است اما شاید برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، طی سه سال گذشته جاذبه های گردشگری ایران به لطف تغییر رویكرد سیاست های خارجی مورد توجه ویژه گردشگران خارجی قرار گرفته و ورودشان به ایران سیری جهش وار به خود دیده است. به عبارتی، در ادامه روند تعامل سازنده ایران با جهان و هم افزایی اعتماد، تبلیغ های سیاه علیه كشورمان رنگ باخت و پای مسافران خارجی به شهرهای گردشگری ایران باز شد.
افزایش حضور مسافران خارجی در ایران افزون بر اینكه نگاه مردم جهان به واقعیت های سیاسی و اجتماعی كشورمان را تغییر داده، موجب افزایش درآمدزایی محلی و ملی شده است.
** شكستن سد انباشت تقاضا پشت مرزهای ایران
هر چند در دولت قبل فرصت های بسیاری خوبی برای گردشگران خارجی برای ورود به ایران پیش آمد اما خارجی ها از این فرصت ها استقبال نكردند. در سال 1391 نرخ ارز سه برابر شد و با كاهش شدید ارزش پول ملی برای خارجی ها فرصت خوبی فراهم آمد تا بلیط تورهای ارزان ایران را بخرند اما به دلیل شرایط سیاسی آن دوره، گردشگران خارجی از این فرصت ها صرف نظر كردند.
همان طور كه اشاره شد پس از تغییر دولتمردان كشورمان، در دولت یازدهم تنش زدایی از روابط خارجی و بهبود مناسبات با جهان در دستور كار قرار گرفت. همین تغییر رویكرد، افزایش تعامل های اقتصادی را به همراه داشت. بنابراین، شركت های مادر تخصصی در زمینه گردشگری (هلدینگ های توریستی) كشورمان فرصت رایزنی با بنگاه های خارجی برای فروش تورهای ایران را پیدا كردند. از طرفی، گردشگران انفرادی علاقمند سفر به ایران با ایجاد این فضای مثبت، بار سفر به كشورمان را بستند.
در نتیجه، پس از توافق های اولیه در گفت وگوهای هسته ای در آذر ماه سال 1392 شاهد افزایش گردشگر به ایران بودیم، به طوری كه براساس گفته های «ولی الله افخمی راد» رییس سازمان توسعه تجارت، تنها طی چهار ماهه نخست امسال 2 میلیارد و 850 میلیون دلار ارز از ورود گردشگران خارجی به كشور به دست آمده كه این رقم گویای درآمد متوسط روزانه 23 میلیون دلار برای صنعت گردشگری كشورمان است.
«رضا اباذری» رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران در گفت وگو با گروه پژوهش وتحلیل خبری ایرنا در این باره گفت: خوشبختانه در این چند ساله گذشته شاهد افزایش ورود گردشگران خارجی به كشورمان بودیم . به دلیل انباشت تقاضاهایی كه در دولت های گذشته پشت مرزهای ایران ایجاد شده بود، این روند رو به رشد امروز صورت گرفته است.
وی ادامه داد: سیاست های دولت نهم و دهم در خصوص روابط خارجی و اعمال تحریم های ناعادلانه علیه كشورمان باعث شد تا میزان ورود مسافران خارجی كاهش پیدا كند. هر چند كه هنوز میل سفر به ایران وجود داشت اما تبلیغ های منفی از ایران، خارجی ها را از سفر به كشورمان منصرف می كرد.
به گفته اباذری لبخند رییس جمهوری در سازمان ملل جواب داد و نگاه مردم دنیا به ایران تغییر كرد. در این میان میزان ورود گردشگران خارجی به ایران هم افزایش یافت.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافری یادآور شد: در خارج از كشور بسیاری علاقمند به جاذبه های تاریخی و طبیعی ایران هستند. فضای مثبت پس از برجام این فرصت را فراهم كرد كه آنان این جاذبه ها را ببینند و تورهای ایران را در بنگاه های گردشگری سراسر دنیا خریداری كنند.
** توسعه گردشگری با هدف رفع وابستگی به درآمدهای نفتی
هر چند پایان پذیری منابع نفتی و دردسرهای وابستگی به درآمدهای آن برای همه روشن است اما هنوز هم نتوانسته ایم به طور جدی درآمد صنعت دیگری را جایگزین استخراج و فروش نفت كنیم. اقتصاد تك محصولی كشورمان باعث ایجاد تنگناهای مالی شدید در مقاطعی شده كه قیمت نفت افت كرده یا به دلیل تحریم، فروش آن با مانع هایی روبرو بوده است. حال آنكه برخی از كشورها با جاذبه های گردشگری غیرقابل همسنجی با ایران از طریق توسعه و گسترش صنعت گردشگری بیش از میزان فروش نفت ما درآمدزایی می كنند؛ صنعتی كه آمار اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم آن قابل مقایسه با دیگر صنایع نیست و باعث پویایی اقتصاد محلی و در گام بعدی رشد و توسعه اقتصاد ملی می شود.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران در این باره معتقد است: در دهه های 1970 و 1980 كشورهای توسعه یافته به این نتیجه رسیدند كه گردشگری یكی از مهم ترین عوامل برونرفت از وضعیت اقتصاد تك محصولی است و می تواند كشورها را از خام فروشی و وابستگی به منابع تجدید ناپذیر مانند نفت نجات دهد.
اباذری با بیان اینكه می توانیم از تجربه این كشورها در گسترش صنعت گردشگری كشورمان استفاده كنیم، ادامه داد: اگر درآمد سایر كشورها را از ورود گردشگر با درآمدهای نفتی كشورمان مقایسه كنیم درمی یابیم كه گردشگری می تواند در ردیف صنایعی مانند نفت قرار بگیرد و حتی درآمدزایی بیشتری نسبت به صنایع تولیدی داشته باشد.
چند روز پیش، پایگاه تحلیلی آمریكایی «المانیتور» زیر عنوان «صنعت گردشگری ایران رونق یافت، اما این رشد كافی است؟» نوشت: آمارها می گوید 4.8 میلیون گردشگر خارجی در سال 2013 وارد ایران شدند كه 25 درصد بالاتر از سال 2012 بود. این آمار در سال 2014 به پنج میلیون تَن رسید و 7.5 میلیارد دلار ارز وارد ایران كرد. در سال 2015 بیش از 5.2 میلیون گردشگر خارجی از ایران بازدید كردند و هشت میلیارد دلار ارز به همراه آوردند.
**افزایش درآمدهای گردشگری به شرط توسعه پایدار
حدود 9 سال به پایان دوره سند چشم انداز بیست ساله و موعد جذب 20 میلیون گردشگر خارجی باقی مانده است. تحولات سه ساله اخیر نشان می دهد كه در صورت ادامه روند كنونی و تامین زیرساخت ها می توانیم به رقم تعیین شده نزدیك شویم.
طبق گفته های «مسعود سلطانی فر» رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشورمان، آمارها گویای آن است كه میزان رشد جذب گردشگر در ایران طی 2 سالِ نخست فعالیت دولت یازدهم حدود 12 درصد یعنی حدود سه برابر میانگین جهانی (4.6 درصد) بوده است.
سلطانی فر همچنین در حاشیه رونمایی از طرح جامع فرهنگی، ورزشی و گردشگری قشم در اوایل تیرماه امسال از برنامه های دولت برای ایجاد 140 هزار فرصت شغلی طی سال های 1395 و 1396 در صنعت گردشگری سخن گفت.
در این شرایط، سرمایه گذارانی كه تا چندی پیش به فضای اقتصادی و سیاسی ایران به دیده تردید می نگریستند، امروز با اشتیاق آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در طرح های گردشگری كشورمان اعلام می كنند.
هر چند كه فضای سرمایه گذاری در حوزه گردشگری مساعد و مطلوب است و افزایش ورود گردشگران به سرمایه گذاران امید می دهد اما كارشناسان معتقدند زمانی می توان بر صنعت گردشگری تكیه كرد كه این روند تداوم داشته باشد.
اباذری با بیان اینكه افزایش ورود گردشگر در بلندمدت اتفاق می افتد و نمی توان ظرف مدت یك سال انتظار چند برابر شدن گردشگران را داشت، گفت: باید این روند رو به رشد ورود گردشگران خارجی به ایران را استمرار دهیم.
وی با تاكید بر اینكه توسعه پایدار شرط استمرار ورود گردشگران است، ادامه داد: راهكار افزایش درآمدهای حاصل از ورود گردشگر این است كه بتوانیم به نیازهای زیربنایی و زیرساختی گردشگران را پاسخ دهیم، نه اینكه تنها به فكر افزایش مقطعی مسافران باشیم.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9345**1969**9279
تهران- ایرنا- تعامل سازنده با جهان كه از زمان آغاز به كار دولت یازدهم كلید خورد، بسیاری از گردشگران خارجی را به ایران كشاند و بسترساز رونق صنعت گردشگری كشورمان شد؛ روندی كه تا نقطه توسعه یافتگی این صنعت، باید از طریق تداوم رویكرد تعاملی و تامین زیرساخت های مورد نیاز ادامه یابد و گریزگاهی را برای رهایی از اقتصاد نفتی ایجاد كند.