آبان بی آب

از این رو در دوره های تاریخی، ایرانیان در آبان جشن پر آبی می گرفتند تا شكر نعمتی بر بارش های این ماه باشد.
اما این روزها انگار آبان مانند مرداد، ماه گرم سال می ماند كه به جای تابستان در پاییز رخ می نماید كه خبری از نم نم بارش های باران نیست، یا حداقل برفی نمی آید كه بچه ها از تعطیلی مدارس به دلیل بارش برف خوشحالی كنند.
نزدیك به 40 روز از پاییز 95 در چهارمحال و بختیاری گذشته و در این مدت هیچ بارندگی در بلندترین نقطه سكونتگاهی ایران رخ ننموده است.
این روزها، تب زمین و گرم شدن آب و هوا، شرایط نیمه كره زمین را به گونه ای رقم زده است كه بیشتر كشورها بشدت درگیر خشكسالی و تغییر اقلیم هستند.
سایت http://www.fewresources.org كه به مسائل اقلیم آب و هوایی می پردازد، مخاطرات جدید خشكسالی و گرم شدن آب و هوا به مخاطبان گوشزد شده است.
در مطلبی به این آدرس http://www.fewresources.org/water- scarcity-issues-were-running-out-of-water.html به تغییرات عرضه و تقاضا در بحث آب به عنوان یك چالش های آینده جهان اشاره شده و این گزاره 'Water is the new oil' (آب نفت جدید است) را به عنوان واقعیت جهانی عنوان كرده است.
تغییر بارش ها و برداشت های آب در سطح جهان بدون شك به دلیل تغییرات اقلیمی و آب و هوایی یك قرن اخیر است كه این تغییرات موجب گرمی زمین و كاهش منابع آبی و بارش ها شده ه است.
تغییرات اقلیمی یك دغدغه جهانی است كه نیازمند آینده نگری و آینده پژوهی است، از این رو 24اكتبر از سوی مجامع بین المللی به عنوان مقابله با تغییرات اقلیمی آب و هوایی نامگذاری شده است.
این تغییرات اقلیمی بدون شك در پدید آمدن خشكسالی های اخیر در ایران به ویژه در خطه چهارمحال و بختیاری نیز بی اثر نبوده است.
از نظر مركز ملی پایش و هشدار خشكسالی ایران، خشكسالی یكی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در كشورهای واقع در عرض‌ های جنب حاره‌ ای مانند ایران است.
در این مناطق كه بیشتر بیابان های جهان قرار دارد، خشكسالی ها ممكن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد.
ویژگی‌ها و اثرات خشكسالی از قبیل شدت، مدت و بزرگی آن از محلی به محل دیگر متفاوت است و در مناطق خشك و نیمه خشك، اثرات كمبود بارندگی بر روی منابع آب به سرعت آشكار می‌شود.
طبق آمار پژوهشكده اقلیم شناسی مركز اقلیم شناسی، براساس آمار ثبت شده سازمان هواشناسی كشور، بارش سال زراعی ۹۵-۹۴ نسبت به سال گذشته حدود ۱۷ درصد افزایش داشته، این درحالی است كه این رقم نسبت به دوره بلند مدت حدود 2 درصد كاهش را نشان می‌ دهد.
بیشترین افزایش بارش در استان های غربی كشور به ترتیب به مقدار ۶۳، ۴۶ و ۴۳ درصد در استان‌های ایلام، كرمانشاه و لرستان ثبت شده، همچنین بیشترین كاهش بارش سالانه در استان های یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به ترتیب به مقدار ۴۴-، ۳۸- و ۳۴- درصد رخ داده است.
علاوه بر این براساس نمایه خشكسالی SPEI در سال زراعی ۹۵-۹۴ به استثنای مناطق عمدتا غربی سایر بخش های كشور درگیر درجات مختلف خشكسالی بوده است.
براساس اعلام این پژوهشكده، انتظار می‌رود میانگین بارش فصل پاییز سال جاری كمتر از میانگین بلند مدت باشد.
یك كارشناس اقلیم شناسی درباره تغییرات آب و هوایی می گوید: پارامترهای مختلفی در تغییرات آب و هوایی در سطح جهان اثرگذار است كه بیشتر این تغییرات به دلیل حركت كشورها به سمت صنعتی شدن بوده است.
مهتاب زاهد پور در گفت وگو با ایرنا افزود: بررسی محققان بین المللی كه بیست و هشتم سپتامبر 2016 در گاردین منتشر شده است، نشان می دهد غلظت گاز C02 در جو زمین از مرز ppm ۴۰۰ گذشته است.
به گفته وی، تغییر اقلیم (Climate change) بدون شك بر گرمایش زمین و خشكسالی و پدیده كم بارشی های اخیر در ایران اثرگذار بوده است و دلیل كمی بارشی های اخیر در چهارمحال و بختیاری نیز مربوط به همین تغییرات اقلیمی است.
وی می گوید: باید كارشناسان امور اجتماعی در تحقیقات بلند مدت خود به تغییرات شاخص های ' هواشناسی زیستی' نیز توجه كنند، چرا كه ممكن است تغییر یك شاخص به طور مثال میزان شار هوا، بر سیستم فشار خون افراد نیز تاثیرگذار باشد.
رئیس مركز ملی خشكسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی كشور چندی پیش در سفر به شهركرد اعلام كرد: براساس نقشه های هواشناسی به طور میانگین افزایش 1.5 درجه ای دما و كاهش 20 درصدی بارش ها در پاییز امسال برای استان های كشور پیش بینی می شود.
شاهرخ فاتح افزود: با توجه به روند تغییر اقلیمی در كشور و تشدید آن در سال های اخیر، گرمتر شدن دمای هوا و كاهش بارندگی ها در سطح كشور رخ داده است، كه این روند در پاییز امسال منجر به افزایش 1 تا 1.5 درجه ای دمای هوا و كاهش 10 تا 20 درصدی بارش ها می شود.
وی پدیده خشكسالی را از مهمترین تبعات تغییر اقلیم عنوان كرد و گفت: روند خشكسالی كشور در سال های اخیر شدت گرفته و اهمیت موضوع به حدی است كه اگر این روند مدیریت نشود خسارت های بسیاری را به بارخواهد آورد.
رئیس مركز ملی خشكسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی كشور اظهار كرد: درحالی كه سال زراعی 94 - 95سال پرآبی بوده است، اما در مقایسه با میانگین بلند مدت، كشور با كاهش 1.5 درصدی بارش ها مواجه است، بنحوی كه میانگین بارندگی10 استان كشور در همسنجی با سال آبی گذشته نشانگر كاهش بارندگی هاست.
وی با مقایسه روند خشكسالی در كشور طی 30 سال گذشته افزود: در این سالها روند بارشی كشور با آهنگ 1.2 میلیمتر در سال منفی بوده و میانگین دمای كشور با آهنگ 3 دهم درجه سلسیوس در سال روند افزایشی داشته است.
فاتح همچنین پیش بینی كرد؛ تا سال 2039 هر سال نیم درجه دمای هوای كشور افزایش یابد.
رئیس مركز ملی خشكسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی كشور در ادامه با بیان اینكه چهارمحال وبختیاری یكی از 10 استان خشك در سال آبی 94-95 است، افزود: هم اكنون 59 درصد مساحت این استان درگیر پدیده خشكسالی است.
فاتح تصریح كرد: این استان همچنین در زمستان 94 در مقایسه با مدت مشابه سال های گذشته گرمتر از حد معمول بوده و ذخایر برف این استان در اسفندماه به طور كامل آب شده است.
مدیركل هواشناسی چهارمحال و بختیاری نیز در این باره به خبرنگار ایرنا تاكید كرد: گرم شدن هوا یك پدیده جهانی است و عامل اصلی آن نیز تولید گازهای گلخانه و سوخت های فسیلی است.
مهرداد قطره سامانی ادامه می دهد: بررسی ها نشان می دهد از سال 1347تا سال 1395 میزان تبخیر و تعریق آب 10میلیمتر افزایش یافته و در این مدت میزان تبخیر از یكهزار و 181میلیمتر به یكهزار و 800 میلیمتر در سال رسیده است.
به گفته وی در این میزان، دمای هوا از 17درجه سیلسویس به 18.6درصد افزایش یافته است.
وی از كاهش 93 درصدی بارش ها در سال زراعی جاری خبر داد و پیش بینی كرد: مجموع بارش های پاییزی با كاهش 35 درصدی همراه باشد.
قطره سامانی افزود: این كاهش از یك سو به كاهش منابع آبی و از سوی دیگر به فعال شدن چشمه های گرد و خاك منجر شده است.
به گفته وی، یكی دیگر از تغییرات اقلیمی در چهارمحال و بختیاری تغییر نوع بارش هاست كه بارش های این استان از برف به باران تبدیل شده و این تغییر میزان ماندگاری بارش در استان را به دلیل وجود اراضی شیب دار كم رنگ می كند.
قطره سامانی اظهار كرد: اداره كل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در اطلاعیه شهریورماه خود اعلام كرد كه بارش های پاییزی در استان كم است و این بارش ها از نیمه دوم آبانماه آغاز می شود.
وی گفت: باید با ایجاد طرح های آبخیزداری و آبخوان داری همین میزان بارش ها را در لایه های زیرین زمین به صورت طبیعی نگه داشت تا از تبخیر و هدر رفت آن جلوگیری شود.
به گفته وی، در مصرف آب شرب و كشاورزی نباید منتظر سال های تر آبی بود، بلكه باید الگوهای مصرف را با شرایط موجود همراه كرد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال وبختیاری سرچشمه 2 رودخانه كارون و زاینده رود و سرچشمه بخشی از رودخانه دز است و كاهش نزولات جوی در این استان باعث می شود بخشی از فلات مركزی ایران از استان های اصفهان و خوزستان نیز دچار خشكسالی شود.
گزارش از محمود رئیسی**انتشاردهنده: جهانبخش صفری دهكردی
2097/6021