«سلیم موذن زاده اردبیلی»؛ الگوی فراموش ناشدنی مداحی خاندان پیامبر- رحمت مهدوی*

عروج روح ملكوتی استاد سلیم موذن زاده اردبیلی در ایام اربعین را می توان پاداش بیش از شش دهه مجاهدت وی در ترویج فرهنگ شیعی عزاداری دانست. برای خیلی ها به ویژه آذربایجانی ها، اربعین عجین شده با نام سلیم موذن زاده اردبیلی و اثر معروف او «زینب، زینب».
آری سخت است كه در این ایام در خیابان ها و كوچه و پس كوچه های آذربایجان نوایی از این اثر به یاد ماندنی استاد موذن زاده اردبیلی با صدای خود او به گوش نرسد.
شاید اغراق نباشد كه گفته شود نوحه «زینب زینب» او با روح و جان مردم آذربایجان عجین شده است؛ روضه ای كه در ایام اربعین شاید صدها بار به گوش آذربایجانی ها برسد.
هرچه از زیبایی و دلنشینی صدای استاد بگوییم زبان قاصرتر و هرچه از متانت و افتادگی اش بنویسیم قلم خمیده تر می شود.
در صدای استاد فقط یك چیز بود و آن اخلاص بود. همین خلوص بود كه صدایش را فراتر از مرزهای آذربایجان برد و نامش را زبانزد كل ایران و فراتر از آن كرد. سلیم موذن زاده اردبیلی و خاندان او خلق شده بودند برای خواندن بهترین اثرها برای برترین خاندان ها؛ خاندان عصمت و طهارت.
خاندان موذن زاده به حق لایق خدومی بود، از پدرشان شیخ «عبدالكریم موذن ‌زاده اردبیلی» كه نخستین موذن رادیوی ایران بود گرفته تا فرزندش مرحوم «رحیم موذن‌ زاده اردبیلی» كه اعظم موذنان نامی جهان اسلام بود. سلیم موذن زاده اردبیلی نیز با ثبت بیش از دو هزار عنوان كاست مربوط به مداحی اهل بیتِ عصمت و طهارت، نگین بی همتا و درخشان این خاندان بود.
اگر صدای اذان شیخ «فرج موذن زاده اردبیلی» پدربزرگ عزیز خاندان را در روستاهای واقع در حاشیه سه فرسنگی شهر اردبیل سحرگاهان از بام مسجد «زینال» در مركز شهر می شنیدند، با عزت بخشوده خدا بر خاندان موذن زاده اردبیلی صدای فرزندان این خاندان را كل ایران و فراتر از آن شنیدند و سوز زینب زینب آنان را با جان احساس كردند.
از سلیم موذن زاده صدها مدح دیگر چون زینب به زینب به یادگار مانده است؛ نوحه هایی كه ای كاش در ترویج و تبلیغ آنها آنطور كه شایسته و بایسته است تلاش شود.
باید سخن صادقانه استاد سلیم مبنی بر اینكه «حنجره من یك موهبت الهی و وقف سیدالشهدا (ع ) است و استفاده از آن در زمینه‌ های غیر از این صحیح نیست» را مهر تایید زد. زیرا اگر غیر این بود این همه عشاق بر گرد صدایش مدهوش نبودند. هجرت جسمی او هیچگاه سبب فراموشی اش نخواهد شد.
از این پس فراموش كردن استاد در ذكر مصیبت خاندان اهل و بیتِ عصمت و طهارت، سخت است.
در زمان حیات و حضور سلیم موذن زاده خیلی از مداحان بی آنكه «مقصود» را بشناسند وارد عرصه مداحی شدند و به انحراف رفتند و سبك های غیرمعمول آفریدند. حال در غیاب استادانی چون او بی شك عرصه برای جولان چنین جریان هایی بیشتر مهیا شده و بر نگرانی ها از به یغما رفتن فرهنگ غنی نوحه خوانی افزوده خواهد شد؛ امری كه خود استاد نیز آن را پیش بینی كرده بود:
«نمی ‏دانم چرا این نوارها را نگه داشته ‏اند و پخش نمی كنند، احتمالا می‏ خواهند بعد از فوتم، منتشر كنند! بارها بهشان گفتم، این نوارها را پخش كنید كه مردم استفاده كنند، چرا این ها را نگه می ‏دارید. البته گاهی در اعیاد و عزاداری‏ ها، صدای من را پخش می‏ كنند، ولی نه آنقدری كه خوانده ‏ام. بیشتر مداحان قدیمی اكنون به رحمت خدا رفته ‏اند و تعداد اندكی از آنان باقی مانده ‏اند، ولی از ما هم استفاده نمی‏ كنند، شاید در صدا و سیما پارتی‏ بازی است كه صدای ما را پخش نمی‏ كنند!»
استاد سلیم موذن زاده اردبیلی در جایی دیگر نیز گفته است:«الان مداحی‏ ها در شان ائمه اطهار (ع) نیست. معلوم نیست دارند عزاداری می‏كنند یا شادی! این چه شكل از مداحی است، باید مداحی‏ ها اصلاح شود. واقعه كربلا، فقط برای گریه نیست، بلكه درسی بزرگ برای مبارزه با ظلم است، امروز از این اهداف خبری نیست.»
در غیاب مداحانی چون سلیم موذن زاده اردبیلی، امید است با رویكردی جدی به مقوله مداحی به عنوان یك مقوله فرهنگی در مذهب تشیع نگریسته شود و شاهد رویش سلیم النفس های دیگری به حد و قامت استاد باشیم.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشگر سیاسی** 9282**