رسالت مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی حمایت از تشكل های مردمی است

پیروزی انقلاب اسلامی آغاز دوره تازه ای در تاریخ ایران بود و جنبه های مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی كشور را تحت تاثیر قرار داد. جمهوری اسلامی كه نظامی برآمده از رای مردم است با یاری ملت توانست استقلال و آزادی را برای این دیار كهن به ارمغان بیاورد.

با توجه به فضای باز سیاسی بعد از 1357 خورشیدی، گروه های مختلف به سرعت شكل گرفتند اما برخی از آن شرایط موجود سوء استفاده كردند و به تبلیغات گسترده علیه نظام نوپای كشور در عرصه های گوناگون پرداختند. دانشگاه نیز به عنوان یك مركز فرهنگی و مولد متخصص، جولانگاه فعالیت این گروه ها شد و بدین گونه فضای نامناسبی شكل گرفت و مبانی ارزشی و اسلامی انقلاب به خطر افتاد. از این رو نیروهای انقلابی با صف آرایی در برابر اندیشه های این گروه ها كوشیدند تا نظامی را كه با جانفشانی هزاران تن به ثمر نشسته بود، حفظ كنند. همچنین فرهنگ باقی مانده از حكومت پهلوی در دانشگاه های بایستی تغییر می كرد و شعار استقلال از غرب و شرق به حقیقت می پیوست.

همین عوامل و آینده نگری امام خمینی(ع) باعث شد تا ایشان در پیام نوروزی فروردین 1359خورشیدی، دانشگاه ها را به عنوان نقطه آغاز تغییر و تحول در عرصه فرهنگ كشور انتخاب كنند. از این رو دانشگاه ها تعطیل شد و اعضای شورای انقلاب به دیدار بنیانگذار انقلاب رفتند و در بیانیه 29 فروردین 1359 خورشیدی خود اعلام كردند كه دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروه‏ های گوناگون خارج شود.

پس از تعطیل رسمی دانشگاه ها امام خمینی در 23 خرداد همان سال فرمانی را مبنی بر تشكیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر كردند و در آن به تعدادی از استادان حوزه ها و دانشگاه ها مأموریت دادند تا ستادی تشكیل دهند و از افراد صاحب نظر، متعهد و مؤمن دعوت كنند تا به برنامه ریزی در رشته های مختلف و خط مشی فرهنگی آینده دانشگاه ها برپایه فرهنگ اسلامی اقدام كنند. بدین ترتیب با بازگشایی دانشگاه ها و توسعه مراكز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد و امام در 19 آذر 1363 خورشیدی برای دومین بار ستاد انقلاب فرهنگی را ترمیم كردند و شورای عالی انقلاب فرهنگی با تركیبی تازه تشكیل شد.

تقویت و گسترش روح تفكر، علم آموزی، تحقیق و استفاده از دستاوردها و تجربه های مفید دانش بشری برای رسیدن به استقلال علمی و فرهنگی، ایجاد و مستحكم كردن روابط فرهنگی با كشورهای دیگر به ویژه با ملت های اسلامی از آرمان های این نهاد انقلابی به شمار می رود.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز تشكیل شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان امام خمینی(ره)، با «مهدی انتظاری» معاون خانه ملی گفتگوی آزاد دبیرخانه هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی به گفت و گو پرداخت.

**ایرنا: وضعیت فرهنگی جامعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی چگونه بود و چه عواملی باعث تشكیل شورای عالی انقلاب فرهنگی شد؟
انتظاری با اشاره به پیروزی انقلاب اسلامی گفت: بعد از بهمن 1357 خورشیدی، تمام ساختارهای اداری، اجرایی، نهادها و ... در كشور تغییر كردند و نهادهای جدیدی مانند سپاه پاسداران، كمیته امداد امام خمینی(ره) و ... شكل گرفت و همراه با این تحول ها بسیاری از افراد نیز بركنار شدند و افرادی با دغدغه های اسلامی بر سر كار آمدند و در این میان نیاز به تحول در مولفه فرهنگی كه تغییر در آن به آسانی صورت نمی گیرد، احساس شد. در واقع فرهنگ در بدنه جامعه رسوخ پیدا كرده و امكان تغییر و تحول ناگهانی در آن میسر نبود از این رو باید به مرور زمان این مهم صورت می پذیرفت. هرچند در همان سال های نخست انقلاب اسلامی در مدت زمان كوتاهی، فرهنگ كمك به هم نوع، برابری و برادری در جامعه گسترش پیدا كرد اما در مكان هایی همچون دانشگاه گروهك های سیاسی همچنان فعالیت داشتند و گاهی درگیری هایی نیز در دانشگاه ها به وجود می آمد. همین امر سبب شد تا امام خمینی(ره) بر ضرورت ایجاد انقلاب اساسی در دانشگاه‏ های كشور و تبدیل آنها به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی تأكید كنند تا اینكه این نهادها به جای پرداختن صرف به كارهای سیاسی به مكانی برای علم آموزی تبدیل شود. همان امری كه اینك آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری نیز بر آن تاكید دارند؛ یعنی این تولید علم است كه باعث ایجاد قدرت در جامعه می شود. به این ترتیب باید گفت، جامعه نیاز داشت علاوه بر تغییر مولفه هایی كه با پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شده بود در زمینه های فرهنگی نیز با تحول همراه شود. بدین شكل دانشگاه ها برای مدتی تعطیل شد تا با گزینش مجدد استادان و فصل بندی های جدید درس ها، زمینه های لازم برای ایجاد فرهنگ اسلامی در جامعه مهیا شود.

معاون خانه ملی گفتگوی آزاد دبیرخانه هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: در فروردین 1359 خورشیدی اعضای شورای انقلاب به دیدار امام خمینی رفتند و در بیانیه ای اعلام كردند كه دانشگاه ها باید از حالت ستاد عملیاتی گروه های گوناگون خارج شوند. به این ترتیب زمینه های شكل گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی مهیا شد تا اینكه در 19 فروردین 1363 خورشیدی بنیانگذار انقلاب، فرمان تشكیل این نهاد را ابلاغ كردند. امام(ره) در این فرمان در ارتباط با نفوذ فرهنگ غرب فرمودند: «خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها در سطح كشور آن چنان محتاج تلاش و كوشش است كه برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت كشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه كرد».

**ایرنا: پس از فرمان امام خمینی مبنی بر تشكیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، این نهاد چه تغییرهایی در فضای علمی و فرهنگی جامعه ایجاد كرد؟
وی در ادامه افزود: این نهاد در دوره های مختلف عملكردهای متفاوتی از خود نشان داده است به این صورت كه در سال های نخست شكل گیری تا 1370 خورشیدی به نهاد سازی دست زد؛ یعنی سازمان هایی همچون جهاد دانشگاهی، تعدادی از دانشگاه ها، شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سازمان سمت و ... در آن سال ها شكل گرفت. بدین ترتیب یكی از هدف های نخست شورای عالی انقلاب فرهنگی نهادسازی محسوب می شد.

انتظاری در ارتباط با دهه دوم عمر شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان كرد: این نهاد از 1370 تا 1380 خورشیدی با دو مقوله روبرو بود؛ نخست باید به مسایل فرهنگی جامعه پاسخ می داد و دیگری اینكه بایستی آیین نامه هایی برای نهادهای تازه تاسیس تدوین می كرد. به همین منظور آیین نامه های مدیریت دانشگاه ها، تاسیس انجمن های علمی، اساسنامه شهرك های علمی و تحقیقاتی و ... در این این دوره نوشته شد.

این نهاد از 1380 خورشیدی به بعد با رویكرد نقشه ها و سیاستگذاری های كلان روبرو بود كه این عوامل در هدف های شورای عالی نیز به خوبی آمده است. در این دهه مرحله سند نویسی یعنی نقشه جامعه علمی و نقشه مهندسی فرهنگی كشور تدوین شد.

**ایرنا: ارزیابی شما از جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی در كشور چیست؟
وی در ارتباط با جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی یادآور شد: این شورا می كوشد تا با تشكیل قرارگاهی تمام فعالیت های فرهنگی در كشور جهت واحدی داشته باشند كه اگر بتواند این نقش خود را به خوبی ایفا كند خواهد توانست در جامعه اثرگذاری خوبی داشته باشد. برای مثال مقام معظم رهبری در آخرین پیام خود حمایت از تشكل های خودجوش مردمی را از وظایف اعضای این نهاد دانسته اند، بنابراین این شورا نمی تواند به مدیریت بپردازد بلكه باید از تشكل های خودجوش پشتیبانی كند و اینكه تا چه اندازه در این وظیفه خود موفق بوده باید كارشناسان و صاحب نظران از بیرون به این نهاد نگاهی دقیق و عالمانه داشته باشند اما روندی كه از دهه چهارم شكل گرفته در حمایت از تشكل ها موفق بوده كه یكی از نمونه های آن هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره است.

**ایرنا: هدف سیاست های هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره چیست؟
انتظاری درباره تشكیل هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره اظهار كرد: این هیات كار خود را بر پایه مصوبه جلسه های 1382 خورشیدی شروع كرد كه با توجه به این مصوبه ها فعالیت آن در زمینه تدوین برنامه ها، سیاست های اجرایی، آیین نامه ها، دستورالعمل ها و فراهم كردن زمینه لازم برای تحقق اهداف كرسی های علمی نظریه پردازی، نقد و مناظره در جهت تولید علم و ترویج آزاد اندیشی در حوزه ی علوم انسانی و معارف دینی است.

معاون خانه ملی گفتگوی آزاد در پایان از ارتباط با هدف ها و سیاست های هیأت حمایت از كرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره گفت: این هیات به حمایت از مباحث روشمند و قابل داوری و تبدیل آن به تجربه انباشته و جمع بندی شده، نهادینه سازی اندیشه، بیان و امكان تبادل آرای علمی با رعایت اخلاق و منطق گفت و گو و قانون اساسی می پردازد. همچنین كاستن از تنش ها و بحران های فرهنگی، عوام زدگی و عوام فریبی در مباحث فرهنگی و دینی در سطح دانشگاه، تشویق نخبگان و مركزهای علمی كشور به ارایه نظریه های پژوهشی و تولید نظریه در علوم انسانی با اتكا به مبانی اسلامی، پاسخگویی به نیازهای فكری و معرفتی، اطلاع رسانی در مسایل علمی و فرهنگی مهم دانشگاهیان، شفاف سازی محل نزاع و ابهام در جبهه بندی فكری و فرهنگی، جمع بندی علمی مباحث مهم به منظور رشد فرهنگی جامعه از دیگر فعالیت های این نهاد است.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**9370**2002**9131
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها - پژوهشكده ها - دانشكده ها - مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران وجهان*
Irnaarticle@