تندوره در سال 1347 به عنوان منطقه حفاظت شده، قرق شد و در سال بعد از آن به پارك وحش تندوره تغيير نام يافت؛ از سال 1353 مساحت اين پارك تقليل يافت و طي مصوبه شماره 101 شوراي عالي محيط زيست مورخ 21 شهريور ماه 1361 به عنوان پارك ملي تندوره معرفي شد.
مساحت كنوني پارك ملي تندوره 35 هزار و 540 هكتار و مساحت منطقه حفاظت شده تندوره 9 هزار و 50 هكتار است.
پارك ملي و منطقه حفاظت شده تندوره در محدوده شهرستان درگز واقع در شمال استان خراسان رضوي نزديك مرز تركمنستان در منطقه اي كوهستاني با صخره ها و تپه ماهورهاي متعدد و دره هاي ژرف و پرشيب پوشيده از گياهان مختلف قرار دارد و يكي از بهترين زيستگاههاي جانوران وحشي به ويژه قوچ و ميش اوريال نيز هست.
پلنگ، در ليست گونه هاي در حال انقراض
گونه پلنگ در كنار سه گونه اردك سر سفيد، بالابان و كركس مصري جزو چهار گونه در حال انقراض خراسان رضوي و بخشي از 29 گونه فهرست شده اين استان در ليست قرمز حفاظتي اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت(IUCN) به عنوان معتبرترين مرجع اعلام نظر در باره وضعيت حفاظتي گونه هاي جانوري و گياهي قرار دارد.
چندي پيش نتايج حاصل از يك پژوهش علمي در خراسان رضوي نشان داد، پارك ملي تندوره اين استان ميزبان بيشترين جمعيت پلنگ در خاورميانه است؛ اعلام اين نتايج بار مسئوليت براي در حفاظت و صيانت هر چه بيشتر از اين گونه ارزشمند را افزون تر از گذشته كرد.
وجود 35 قلاده پلنگ در تندوره قطعي است
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي گفت: بر اساس اين پژوهش ميداني كه سه سال به طول انجاميد حضور حداقل 35 قلاده پلنگ در پارك تندوره مستندسازي شده است.
حميد صالحي اظهار كرد: اين مستند سازي از طريق يك هزار قطعه عكس از اين گونه ارزشمند در طول سه سال اجراي اين پروژه تحقيقاتي انجام شده است.
وي بيان كرد: حضور سازمان هاي مردم نهاد در زمينه حمايت و حفاظت از محيط زيست و نيز حضور خيرين محيط زيست در اين عرصه در طول دولت يازدهم رشد قابل توجهي به خود ديده است.
خراسان رضوي منطقه اي داراي ارزش بين المللي در زيست پلنگ
يك پژوهشگر كه دانشجوي دانشگاه آكسفورد انگليس است، اظهار كرد: بر اساس دستاوردهاي يك پژوهش، پارك ملي تندوره خراسان رضوي به عنوان زيستگاهي امن براي بزرگترين جمعيت پلنگ نه تنها در خاورميانه بلكه در گستره وسيعي از تركيه تا هند مطرح است.
دكتر محمدصادق فرهادي نيا افزود: به همين دليل استان خراسان رضوي و منطقه پارك تندوره نقش مهمي در حفظ پويايي جمعيت پلنگ ايراني در مناطق مرزي ايران و تركمنستان دارد.
دانشجوي مقطع دكتراي جانورشناسي دانشگاه آكسفورد همزمان با پروژه اين دانشگاه براي بوم شناسي و حفاظت از پلنگ ايراني در شمال شرق ايران، پروژه به كارگيري ابزار انگشت نگاري ژنتيكي بررسي ساختار پلنگ ايراني را نيز در دانشگاه تهران دنبال مي كند.
وي در اين خصوص گفت: حسن انجام اين دو پژوهش ارائه تصويري كامل از وضعيت پلنگ در شمال شرقي ايران است كه نتايج قابل توجهي را نشان داده است.
وي با بيان اينكه محدوده شمالي استان خراسان رضوي كه متصل به تركمنسان است يكي از مهمترين محل هاي زيست پلنگ در كشور است، بيان كرد: مناطق حفاظت شده و پارك هاي ملي متعددي در اين حوزه در شهرستان هاي كلات، درگز و قوچان سالهاست كه از سوي سازمان حفاظت محيط زيست درحال حفاظت است و اين حفاظت توانسته تاحد زيادي شرايط مناسبي را براي زندگي پلنگ و طعمه هايش فراهم آورد.
وي گفت:كسب اطلاعات و دانش فني درخصوص وضعيت و جمعيت پلنگ و طعمه هايش، ارتقاء حفاظت و تقويت امكانات و آموزش مردم؛ سه ركن اصلي براي ايجاد شرايط بهتر براي پلنگ در اين حوزه است
از دست رفتن 85درصد محدوده زيست پلنگ در آسيا و غرب
اين محقق با بيان اينكه در دنيا 9 زيرگونه از پلنگ وجود دارد، اظهار كرد: كشورهاي غرب و مركز آسيا، يعني از تركيه و عراق تا اقغانستان و تركمنستان زيستگاه هاي مهم يكي از اين 9 زيرگونه، يعني پلنگ ايراني است.
وي تصريح كرد: پلنگ ايراني حدود 85 درصد محدوده اي كه در گذشته در آن زندگي مي كرده را از دست داده است اما بيشتر جمعيت آن امروزه در كشور ايران زندگي مي كند.
وي تاكيد كرد: تقريبا تمامي استانهاي كشور زيستگاه پلنگ هستند اما از اين ميان استانهاي شمال شرقي كشور به خصوص خراسان به دليل تراكم بالاتر پلنگ از اهميت ويژه اي برخوردار است.
وي با اشاره به نقش و حضور سازمان ها و نهادهاي بين المللي كه مي تواند براي پلنگ كمك كننده باشد، گفت: انتقال فناوري و تجهيزات روز دنيا در اين زمينه به كشور كمك فراواني در حمايت از اين گونه خواهد داشت براي مثال گردنبندهاي ماهواره اي از ابزار بسيار مهم در اين زمينه هستند كه تهيه آنها نيازمند همراهي سازمانهاي بين المللي است.
فرهادي نيا افزود: دانش فني موجود در كشور درباره پلنگ و نيز بسياري از گونه ها عمدتا مبتني بر حدسيات و تصورات است تا واقعيت هاي علمي و حضور و همراهي محققان معتبر بين المللي مي تواند باعث توانمندسازي و آموزش پژوهشگران ايران شود.
جريمه سنگين عامل بازدارنده شكار پلنگ
اين محقق با اشاره به مهمترين مشكلات گونه پلنگ در كشور ايران اظهار كرد: شكار خود جانور و طعمه هاي آن، تعارض با دامداران به دليل حمله به دامهاي اهلي و از دست رفتن زيستگاه هاي طبيعي اين گونه از جمله تهديدات زيست در ايران محسوب مي شود.
فرهادي نياز بيان كرد: بيماري ها نيز عامل نگران كننده ديگري هستند كه بخصوص در مناطقي كه حضور انسان در داخل زيستگاه پلنگ افزايش مي يابد،مي تواند تهديدي جدي براي پلنگ محسوب شود .
وي گفت: درحال حاضر سازمان حفاظت محيط زيست جريمه نقدي سنگيني معادل 800 ميليون ريال براي شكار پلنگ در نظر گرفته است كه ممكن است بتواند عاملي بازدارنده براي شكارچيان باشد.
وي افزود:همچنين مساله بيمه پلنگ به عنوان يك راهكار جبران خسارت هاي وارد شده به مردم در نظرگرفته شده كه البته نيازمند تسريع روند پرداخت خسارت هاي مردم در اين زمينه هستيم.
وي اظهار كرد:بدون شك نمي توان پلنگ را بدون دانش فني حفاظت كرد و با پژوهش ميداني و علمي مناسب مي توان راهكارهايي به دست آورد كه در جهت ارتقاي وضعيت پلنگ و زيستگاه اين گونه در پيش گرفت.
خراسان رضوي ميزبان هر هشت گونه گربه سانان در ايران
معاون پايش و نظارت اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي نيز گفت: اين استان تمام هشت گونه شناخته شده گربه سانان در ايران را ميزباني مي كند.
محمد عرفاني اظهاركرد: اين هشت گونه شامل يوزپلنگ آسيايي، پلنگ، گربه كاراكال، گربه سياه گوش، گربه شني، گربه جنگلي، گربه پالاس و گربه وحشي است.
وي با بيان اينكه جمعيت گربه سانان شاخص وضعيت گونه هاي جانوري و نشانه اي از مطلوبيت گونه هاي جانوري در منطقه است، اظهار كرد: در حوزه مسائل زيست محيطي گربه سانان به عنوان گونه هاي 'پرچم' و شاخص در جمعيت حيات وحش شناخته مي شوند به اين معنا كه حفاظت از آنان موجب حفاظت از كل گونه هاي جانوري مي شود.
وي گفت: در كشور ايران 10 گونه گربه سان وجود داشت كه بيش از چهار دهه قبل دو گونه آن شامل ببر مازندران و شير ايراني منقرض شد.
عرفاني افزود: وضعيت استان خراسان رضوي در زمينه جمعيت گربه سانان مطلوب است و با هدف حمايت از اين گونه ها برنامه ريزي ها و سياست هاي تدوين شده اي اجرا مي شود كه از آن جمله حفاظت و تلاش در جهت افزايش گونه هايي است كه طعمه گربه سانان هستند.
معاون پايش و نظارت اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي بيان كرد: شب زي بودن مهمترين مانع براي شمارش دقيق و تخمين گربه سانان است.
عرفاني اظهار كرد: پنج گونه از گربه سانان شناخته شده ايراني شامل گونه هاي پلنگ ايراني، گربه جنگلي، گربه دشتي، گربه پالاس و سياه گوش در بوستان ملي تندوره اين استان زيست مي كنند و اين پارك، بهشت پلنگ هاي ايراني محسوب مي شود.
6012/7496 گزارشگر: آرزو جاوداني ** انتشار دهنده: علي حيدر شاه حسيني
مشهد-ايرنا- پارك ملي تندوره بهشت پلنگ ايراني و منطقه اي مهم به لحاظ ارزش گونه هاي زيستي در ايران و خاورميانه محسوب مي شود.
