اين موضوعي است كه كاوه زرگران رئيس كميسيون كشاورزي و آب اتاق تهران با «شهروند» در ميان مي‌گذارد و مي‌گويد: مركز تحقيقات راه و شهرسازي با همكاري اتاق بازرگاني نقشه فرونشست دشت تهران را آماده كرده است و براساس اين نقشه هشداردهنده نه‌تنها جاده‌هاي منتهي به پايتخت در معرض يك تهديد هولناك هستند كه زير لايه پوستي زمين در محل راه آهن شهر، پمپ بنزين‌ها و باند فرودگاه مهرآباد خالي شده است. برداشت بي‌رويه آب از سفره‌هاي زيرزميني مهم‌ترين عامل اين فاجعه‌اي است كه تا چند قدمي تهراني‌ها قرار گرفته است.
علاوه بر آن فرسوده بودن لوله‌هاي آبرساني شهر و نشت از آنها يكي ديگر از عوامل اين تهديد بزرگ است. زرگران به «شهروند» مي‌گويد: عمر شبكه آب تهران در برخي مناطق به بيشتر از ٣٠سال مي‌رسد و حالا لوله‌هاي منسوخ و از رده خارج شده به خطري بالقوه در زير زمين تهران تبديل شده‌اند.
علاوه بر آن حفاري‌هاي غيراصولي مترو در شهر، موضوع ديگري است كه گزارش مركز تحقيقات راه و شهرسازي نسبت به آن هشدار داده است. تهران كه حالا تبديل به يك بمب مرگبار شده است، بزرگترين راه نجات خود را در اجراي طرح تعادل بخشي و احياي سفره‌هاي آب زيرزميني مي‌بيند. طرحي كه وزارت نيرو متولي اجراي آن شده است اما همچنان درگير اما و اگرهاي تأمين اعتبار براي آن و كسري‌هاي بودجه است.
* منطقه شهريار با بالاترين سرعت نشست مي‌كند
شهروندان پايتخت‌نشين طي چند هفته گذشته، شاهد نشست زمين در چندين نقطه از تهران بودند و اين اتفاقات زنگ خطر فرونشست زمين در كلانشهر تهران را بلندتر از گذشته به صدا درآورد.
كار تا جايي پيش رفت كه بحران فرونشست زمين به دليل كاهش شديد منابع آب زيرزميني باعث شد تا كميسيون كشاورزي، آب و صنايع غذايي اتاق تهران دست به كار شود و اين موضوع را در دستور جلسه نشست اخير خود قرار دهد. روز گذشته نمايندگان بخش خصوصي در كنار نمايندگاني از نهادهاي دولتي و عمومي در اين نشست به بررسي اين بحران زيستي پرداختند.
نگراني‌ها از فرونشست زمين در تهران تا حدي است كه به گفته كاوه زرگران، رئيس كميسيون كشاورزي، آب و صنايع غذايي اتاق تهران، برخي گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه سرعت سالانه نشست زمين در دشت تهران در برخي نقاط به ٣٦ سانتيمتر در سال رسيده است.
به گفته كاوه زرگران، برداشت بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني، از دلايل اصلي ايجاد فرونشست در بيشتر دشت‌هاي كشور اعلام شده است و گزارش‌ها حاكي از آن است كه هم‌اكنون دشت كبودرآهنگ همدان، ورامين، نظرآباد، دشت تهران، دشت مشهد و نيشابور، دشت‌هاي استان كرمان، اصفهان و قزوين در شرايط بحراني ايجاد فروچاله‌ها و فرونشست قرار دارند.
به‌طور نمونه در دشت كبودرآهنگ همدان طي دوره ٢٨ساله معادل ٤١,٨٩ متر و افت متوسط سالانه طي اين دوره آماره معادل ١.٥٠ متر نشست رخ داده است. او با استناد به برخي گزارش‌هاي مطالعاتي، تصريح كرد كه گستره نشست دشت شهريار بيشترين سرعت را تجربه كرده و بخش‌هايي از مناطق ١٦ تا٢٠ تهران را در برگرفته و در معرض ريسك بالا قرار داده است.
رئيس كميسيون كشاورزي، آب و صنايع غذايي اتاق تهران افزود: سالانه دو متر سطح آب‌هاي زيرزميني نزديك به ٦٠ دشت اصلي در مركز ايران افت مي‌كند و اين درحالي است كه وجود چاه‌هاي غيرمجاز در كنار استفاده بي‌رويه از منابع آب زيرزميني، اين بحران را تشديد كرده است.
به گفته زرگران، درحال حاضر تعداد ١٥هزار حلقه چاه عميق در استان تهران گزارش شده و آماري از چاه‌هاي غيرمجاز استان در دسترس نيست. او، مديريت مصرف آب و پايش آن، مديريت يكپارچه شهري و نيز پايش اطلاعات در اين بخش را ازجمله راهكارهاي جلوگيري از پيشرفت فرونشست زمين در كشور عنوان كرد.
* مترو كار دست پايتخت داده است
رئيس كميسيون كشاورزي و آب اتاق تهران در مورد فرونشست زمين در استان تهران گفت: جنوب تهران به‌طور جدي با مخاطرات نشست زمين مواجه است و بررسي‌ها و گزارش‌هاي مطالعاتي نشان مي‌دهد كه در ميان مناطق ٢٢ گانه تهران، در مناطق شمالي و به‌طوركلي در شهر تهران دو عامل براي فرونشست وجود دارد كه عامل اول فرسودگي تأسيسات شهري ازجمله فرسودگي لوله‌هاي آب و نشت آب و در نتيجه نشست زمين ناشي از اين عامل است و عامل ديگر حفاري‌هاي صورت گرفته ازجمله شبكه مترو است كه در چند ماه گذشته با چند مورد از اين فرونشست‌ها در شهر تهران مواجه بوديم.
اما در ساير مناطق كه عمدتا در جنوب تهران واقع است، به دليل افت آب‌هاي زيرزميني و آثار تكتونيكي آن نشست زمين خطري جدي محسوب مي‌شود و بايد به آن توجهي فوق‌العاده كرد. به گفته زرگران، طبق بررسي‌ها، مناطق ١٦، ١٧، ١٨، ١٩ و ٢٠ شهرداري تهران و شهرهاي اسلامشهر، شهريار، چهاردانگه، نسيم شهر، صباشهر و كهريزك تحت‌تأثير فرونشست دشت تهران قرار دارند.
او ادامه داد: در منطقه وسيعي از جنوب غرب تهران به مساحت حدود ٦٠٠ كيلومتر مربع، پديده نشست زمين رخ داده و اين نشست كردن همچنان ادامه دارد و اين درحالي است كه حداكثر ميزان نشست در برخي از مناطق دشت تهران نيز ٣٦ سانتيمتر گزارش شده است.
* خروجي‌هاي راه‌آهن تهران - جنوب و تهران - تبريز در لبه تيغ
رئيس كميسيون كشاورزي و آب تهران با اشاره به اهميت پديده فرونشست در دشت تهران گفت: در كل، حدود ١٢٠ كيلومتر خط راه‌آهن و ٢٥ كيلومتر از خطوط مترو، حدود ٢٠٠ كيلومتر اتوبان‌هاي بين‌شهري، حدود ٢٣٠٠ كيلومتر راه‌ها و معابر شهري و بين‌شهري اصلي و فرعي، ٢ انبار مواد نفتي و سوختي و ٤٤ جايگاه پمپ بنزين و ١٥ جايگاه پمپ گاز، ٧ ايستگاه گاز، ٣٠ كيلومتر طول لوله نفت و نيز بيش از ٧٠ كيلومتر خطوط فشار قوي و بيش از ٢٠٠ كيلومتر خطوط اصلي گاز در محدوده فرونشست تهران قرار دارد. گفتني است شاخه‌هاي جنوبي مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر و همچنين بخش‌هايي از خطوط مترو در مركز شهر در اين محدوده واقع شده است.
* فرونشست زمين در جنوب تهران جدي است
در نشست روز گذشته جواد ميبدي، مديركل دفتر نظام‌هاي بهره‌برداري و حفاظت آب و آبفاي وزارت نيرو اعلام كرد: برخي اقدامات مجلس شوراي اسلامي در دوره‌هاي گذشته منجر به تشديد اين بحران شده به‌طوري كه در سال ٨٤ با تصويب قانوني، حق‌النظاره از صاحبان چاه‌هاي مجاز را مجاني كرد. به گفته او براي اجراي هرچه بهتر طرح احيا و تعادل بخشي منابع آب‌هاي زيرزميني، بسترهايي آماده شده است.
شهبازي، نماينده سازمان زمين‌شناسي نيز در اين جلسه با بيان اين‌كه متوسط نشست زمين در شهر تهران، حدود ٥ سانتيمتر است و رقم ٣٦ سانتيمتر حداكثر ميزان ثبت شده در دشت تهران است، بر ضرورت ارايه راهكارهاي اساسي در مديريت منابع آب تأكيد كرد و ارايه نشدن راهكار سازه‌اي براي جلوگيري از فرونشست زمين و وجود برخي پيچيدگي‌ها در دشت تهران را ازجمله موانع پيش روي حل اين بحران دانست.
تهرام 1625
تهران - روزنامه شهروند - شماره 1033 - فرونشست زمين ٢٨ كيلومتر از اتوبان تهران - قم، ٢١ كيلومتر از جاده ساوه و بزرگراه بهشت زهرا و ٢٥ كيلومتر از كمربندي آزادگان را تهديد مي‌كند. رخداد هولناكي كه اگر اتفاق بيفتد، سونامي مرگباري در جاده تهران به جا مي‌گذارد.