اختلال های روانی پنهان در سایه عوامل اجتماعی آشكار

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، گروهی از افراد بنا به حادثه یا رویدادی كه در طول زندگی شاهد هستند، برای یك دوره مشخص از طول عمر خود، بیماری روانی و افسردگی را تجربه می كنند در حالی كه برخی دیگر، همواره نشان های آن را به دوش می كشند.
«سید حسن قاضی زاده هاشمی» در یكی از اظهارات اخیر خود عنوان كرد : بیش از 450 میلیون نفر در سراسر جهان دچار مشكلات روانی هستند و این رقم روز به روز در حال افزایش است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با اشاره به رشد 15درصدی اختلالات ناشی از خستگی، اضطراب و كم خوابی و سه درصدی اختلالات ناشی از بی خوابی تصریح كرد: تعداد افسرده‌های جهان حدود 9 درصد یا نزدیك به 10درصد است كه این میزان در كشور ما، 12.6 درصد است.
«متاسفانه دولت‌ها و كشورها كمتر به این اختلالات توجه دارند و شرایط مناسب و مطلوب افزایش این بیماران را مهیا كرده‌اند.»
اختلالات روحی روانی ، موضوعی كه به باور كارشناسان، دگرگونی های نوین و تكاپوهای بی حد و مرز زندگی امروزی، تغییر شیوه زندگی، اوضاع اقتصادی، نبود روابط سالم میان افراد و مشكلات خانوادگی بستر ساز رشد این اختلال ها شده است.
آن جا كه، فاصله ازدواج تا طلاق به حداقل خود رسیده، نرخ بیكاری با نرخ تحصیلات رابطه ای معكوس پیدا كرده و امید به زندگی را در میان افراد كمرنگ كرده است، شاهد مشكلات روحی روانی در میان سرمایه های اجتماعی خواهیم بود. سرمایه هایی كه با بسترسازی مناسب، توسعه و پیشرفت كشور را فراهم خواهند كرد.
چرایی و چگونگی رشد اختلال های روانی و راهكارهای كاهش آن، بهانه ای شد تا پژوهشگر ایرنا با «سیما فردوسی» روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و ‌«مجید ابهری»آسیب شناس اجتماعی به گفت و گو بپردازد.

** تفكیك اختلال های روانی با كمیت نشانه ها
فردوسی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، با طبقه بندی اختلال های روانی به خفیف و پر شدت، اظهار كرد: برخی اختلال های روانی خفیف هستند به طوری كه در این طبقه خود فرد هم به مشكل خود آگاهی دارد و برای درمان و رفع آن به مراكز مشاور و روانپزشكی مراجعه می كند؛ در اینجا بخشی از شخصیت فرد آسیب می بیند و نه تمام آن. شخص دارای اختلال های روانی خفیف، با حالت ها و رفتارهایی چون وسواس، اضطراب و افسردگی و ... درگیر است.
به بیان این روانشناس، طبقه دیگری از اختلال ها، مشكلات و بیماری های روانی شدید هستند كه در آن ها تمام اجزای شخصیت بیمار از هم می پاشد و فرد به واسطه آن به توهم و هذیان دچار می شود. در این بخش، بیماری به گونه ای فرد را درگیر می كند كه از بیماری خود آگاه نیست.
فردوسی افزود: تفاوت سلامت روانی و بیماری روانی به كمیت این نشانه ها باز می گردد نه كیفیت آنها. برای نمونه همه اضطراب را تجربه می كنند اما درواقع فردی كه دچار بیماری است میزان بالاتری از اضطراب را دارد یا در افسردگی اگرچه ممكن است بیشتر افراد به نوعی افسردگی را تجربه كنند اما بیمار افسرده با شدت بسیار بالاتری از نشانه های افسردگی روبرواست.
او در پاسخ به پرسش پژوهشگر ایرنا مبنی بر اینكه آیا بررسی شده است كه این اختلال ها در چه گروه های سنی، طبقه های اجتماعی یا تیپ های شخصیتی دیده می شود ، گفت: بیماری یا اختلال روانی مختص به گروه خاصی نیست و نمی توان گفت كه كسی به دلیل قرار گرفتن در فلان گروه سنی در معرض بیماری قرار دارد یا كسی به دلیل داشتن موقعیت اجتماعی- اقتصادی یا تیپ شخصیتی خاص از بیماری مصون است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تفاوت منشا اختلالات روانی گفت: برخی ریشه ها ژنتیكی و برخی محیطی هستند. روانشناسان بر این باور هستند كه بسیاری از بیماری های حادِ روانی از راه وراثت و ژنتیك به فرد منتقل می شوند و با عوامل محیطی تعدیل یا تشدید می شوند.
«اما گروهی از بیماری های روانی از عوامل محیطی به وجود می آیند و ناكامی ها، شكست ها، شیوه رفتار والدین، مشكل های اقتصادی- اجتماعی، محیط های نامساعد در ایجاد یا تشدید آن ها نقش دارند.»
فردوسی رعایت اصول بهداشت روانی را یكی از راهكارهای پیشگیری و درمان اختلال های روانی عنوان كرد و گفت: شیوه رفتار با كودكان، پیشگیری از بروز رخدادهای ناگوار، مانعی در برابر ایجاد اختلال های روانی در انسان است.
او افزود: برخی بیماری ها با دارو برطرف می شوند برخی با روان درمانی و برخی نیز راهكار دارو و روان درمانی دارند. باید تلاش شود افراد جامعه از بیماری های روانی و نشانه های آنها آگاهی یابند. البته رسانه ها در این زمینه بسیار موثر هستند زیرا می توانند جامعه را نسبت به این بیماری ها آگاه كنند تا بدین گونه پیشگیری و درمان آنها راحت تر صورت گیرد.

** افسردگی یا دل گرفتگی
زندگی ماشینی و دردسرهای برآورده كردن نیازمندی های آن، افراد را به چالش فقط كار و اشتغال كشانده است. فضایی كه شادی، خنده و گروه های اجتماعی همنوع در آن خبری نیست.
موضوعی كه ابهری از نگاه جامعه شناسی، آن را بسترساز افزایش اختلال های روانی در جامعه عنوان كرد و گفت: یكی از عوارض كمبود نشاط و فشارهای محیطی، ناهنجاری های روانی و ناراحتی های روحی و عصبی است.
«خشونت، اخبار و رخدادهای ناخوشایند و آسیب های اجتماعی دومین گروه از علت های ایجاد افسردگی اجتماعی هستند. انتقال تنش های سیاسی از سطح دولتمردان به سطح جامعه نیز از علت های بروز افسردگی و اضطراب اجتماعی است. خشونت های ماهواره ای، در فیلم ها و سریال های مختلف نیز چهارمین دسته از علت های ایجاد اضطراب و خشونت و اختلال های روانی در جامعه به شمار می روند. »
این آسیب شناس اجتماعی افزود: انتشار خبرهای ناخوشایند اضطراب و دلهره اجتماعی را میان طیف های مختلف شهروندان ایجاد می كند و این مساله با افزایش احساس كمبودهای اقتصاد، نومیدی نسبت به آینده و دلسردی از زندگی، به نوعی افسردگی اجتماعی منجر می شود.
به اعتقاد او هیچ گونه آماری نمی توان از میزان افسردگی و اضطراب در جامعه ارایه كرد زیرا بسیاری از افراد تفاوت افسردگی و دل گرفتگی را نمی دانند و بر پایه باورهای اجتماعی نادرست، مراجعه به مشاور و روانپزشك را كاری بیهوده یا نمایشی می دانند.

** نوشداروی روان
چالش های به وجود آمده از ناهنجاری های روحی روانی، آسیب شناسان و روانشناسان را برآن داشت تا با ارایه راهكارهای مناسب و مشاوره های به موقع، از افزایش دوره این اختلال ها بكاهند.
به باور متخصصان، تكیه بر معنویات، افزایش چتر حمایتی خانواده بر سر افراد آسیب دیده و برخورد مناسب با آنان، زمینه ساز كاهش مشكلات روانی خواهد بود.
از نگاه ابهری، معنوی درمانی به عنوان یك نیاز و راهكار مناسب در زمینه اختلال های روانی به شمار می رود.
وی افزود: بر پایه یك پژوهش میدانی، افسردگی و اضطراب در میان افراد مذهبی پنج برابر كمتر از افراد دیگر است. توكل به خدا، اعتماد به لطف الهی و ایمان به اراده خداوند باعث می شود كه فرد از اضطراب و افسردگی فاصله گیرد از این رو امروزه معنوی درمانی در زمینه مشاوره های روانی جایگاه بسیار مهم و قابل توجهی دارد.
او همچنین با اشاره به ضرورتِ تولید و عرضه برنامه های نشاط آور در رسانه ها به ویژه صدا و سیما گفت: صدا و سیما می تواند با افزایش تولیدات سینمایی طنز، جلوگیری از انتشار اخبار اضطراب آور و پیشگیری از نمایش فیلم های خبری تنش زا در پیشگیری و كاهش میزان افسردگی در جامعه نقش مهمی ایفا كند.
از نگاه ابهری ، البته مسوولان نیز باید از بیان خبرهایی كه به دلهره و تنش روانی جامعه دامن می زند خودداری كنند زیرا رعایت این مسایل در تقویت سلامت و بهداشت روانی جامعه بسیار اهمیت دارد.
اختلالات روحی و افسردگی، از بیماری های روحی روانی است كه بی اطلاعی یا بی تفاوتی افراد از وجود آن، موجب بروز یا تشدید این بیماری می شود.
به باور كارشناسان اختلالات روحی و روانی بیش از درمان به پیشگیری نیاز دارد و در سایه حمایت خانواده، توسل به معنویات و شناخت فردی دست یافتنی است.
پژوهشم**9294** 1601**خبرنگار: فاطمه دهقان نیری** انتشاردهنده : شهناز حسنی