مناطق كوهستاني خراسان جنوبي كانون پرورش گونه هاي گياهان دارويي است

رويش گياهان صنعتي و دارويي در استان علاوه بر كمك به جلوگيري از فرسايش خاك نقش موثري براي ايجاد اشتغال روستاييان منطقه دارد، اگر اين منابع حفظ نشود بي شك در خطر انقراض قرار خواهند گرفت.
تعدادي از اين گونه ها را مي توان در ساير مناطق كشور يافت، اما تعدادي از گونه ها بومي و منحصر به خراسان جنوبي است كه بهره برداري از گياهان دارويي در استان عمدتا به صورت سنتي است.
گياهان دارويي علاوه بر نقش درماني كه دارند، به عنوان ذخاير ژنتيك كشور و استان محسوب مي شوند، اين در حالي است از اين ذخاير بايد به درستي استفاده شود تا از خطر انقراض در امان باشند.
از مهمترين مزاياي گياهان دارويي استفاده كمتر از داروهاي شيميايي است اما به هيچ وجه نبايد به صورت خود سر از آن استفاده كرد زيرا مصرف غير اصولي گياهان دارويي ممكن است عوارض نامطلوبي را به همراه داشته باشد.
در كنار بهره برداري غيرعلمي تعدادي از گونه هاي گياهي در معرض تهديد و خطر قرار گرفته اند، بايد تلاش هايي براي حفظ و مراقبت از اين گونه هاي در معرض خطر انجام شود.
همچنين حفظ پوشش گياهي و جلوگيري از تخريب مراتع و خاك استان، مي تواند نقش موثري در پيشگيري از انقراض اين گياهان داشته باشد و نياز به همت جمعي است.

** شناسايي 800 گونه گياه خودرو در خراسان جنوبي
يكي از محققان و پژوشگران گياهان دارويي در خراسان جنوبي به ايرنا، گفت: تاكنون 800 گونه گياه خودرو در استان شناسايي شد كه از اين تعداد 30 تا 35 درصد استفاده دارويي و صنعتي دارند.
دكتر محسن پويان، افزود: خراسان جنوبي به علت مجاورت با بيابان لوت و كوير مركزي ايران از سمت غرب و جنوب غربي از يك طرف و وجود ارتفاعات و رشته كوه هاي نسبتا مرتفع از سمت شمال و شرق، زيستگاه هاي متنوع ولي كم وسعتي را در برگرفته كه علت تنوع خوب اين منطقه مديون اين پديده است.
به گفته وي زيستگاه هاي كوهستاني، بياباني و نيمه بياباني و دامنه هاي كم ارتفاع استان هر كدام گوياي رويش خاصي از گياهان مرتعي و خودرو در اين منطقه است كه حدود 70 گونه از گياهان مزيت دار و يا تك گونه هاي گياهي به علت كاهش نزولات جوي و رطوبت خاك و هوا در معرض انقراض قرار گرفته اند.
به گزارش ايرنا، پويان با بيان اينكه براي جلوگيري از انقراض اين گياهان، شرايط جوي و اقليمي مناسب و فعاليت هاي علمي،فني و انساني نياز است، افزود: منابع طبيعي، سازمان جهاد كشاورزي و اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان جنوبي مي توانند در اين زمينه نقش مهمي را ايفا كنند.
به گفته وي اين نهادها در سال هاي اخير تلاش هايي را در حد توان براي تاسيس ايستگاه هاي حفاظتي و مراقبت هاي ويژه، بوته كاري و طرح هاي آبخيزداري انجام داده اند اما به علت كافي نبودن بودجه هاي مربوط طرح ها كامل و جامع نبوده و مستلزم هزينه هاي زيادي است كه اين دستگاه ها از كمبود امكانات، نيروي انساني و بودجه، گلايه دارند.
وي تاكيد كرد: همه اين عوامل باعث شده كه در جلوگيري از فرآيند انقراض و يا زراعي كردن گونه هاي كمياب و نادر نتوانيم خوب عمل كنيم و در نهايت اقدام هاي پيشگيري در حد مطلوب صورت نگيرد.

** نبود عزم ملي، انقراض گونه هاي گياهي
اين محقق و پژوهشگر حوزه گياهان دارويي، تصريح كرد: نبود عزم ملي در ارتباط با حفظ گونه هاي گياهي، علت اصلي انقراض اين گياهان است، اين در حالي است كه در كشورهاي پر آب دنيا براي حفظ حتي يك گونه گياهي هزاران دلار هزينه مي شود در حالي كه ما براي ساختمان سازي، جنگل ها را كف تراش مي كنيم.
پويان با اشاره به اينكه هنوز اهميت حفظ گياهان و منابع طبيعي در جامعه نهادينه نشد ، افزود: نبود بودجه لازم و كافي، كمبود نيروي متخصص و عملياتي، گراني نهاده ها نظير بذر گياهان و ادوات لازم، نبود برنامه هاي آموزشي و عملياتي، كاهش برف و باران و كمبود آب و امكانات لازم از مهمترين عوامل انقراض گياهان دارويي است.
پويان ادامه داد: عمده گياهان با شيوه غيرعلمي جمع آوري مي شوند كه اين برداشت غير اصولي را شايد بتوان به تاراج گياهان از عرصه هاي طبيعي استان ، نام برد.
وي با اشاره به اينكه هنوز كشت گلخانه اي گياهان دارويي در استان به صورت مطلوب انجام نشده است، عنوان كرد: متاسفانه تعداد بهره برداران اين گياهان با تعداد جمعيت روستايي همخواني ندارد كه اين امر ضربه سنگيني به پوشش گياهي استان وارد خواهد كرد.
اين محقق و پژوهشگر اظهار كرد: هم اكنون جهاد دانشگاهي، پارك علم و فناوري، مركز نخبگان، دانشگاه بيرجند و آزاد اسلامي، جهاد كشاورزي، محيط زيست و منابع طبيعي فعاليت هايي در زمينه گياهان دارويي انجام مي دهند.
به گفته پويان اگر موقعيت براي تجمع اين اقدامات انجام شود، بي شك اقدام موثر و مفيدي براي اشتغالزايي و درآمد از طرفي و جلوگيري از انقراض اين گياهان از طرف ديگر انجام خواهد شد.
از گونه هاي گياهي شاخص استان مي توان به درختچه هاي بادامشك و بنه، تاغ، قيچ، شقايق، پنج انگشت، درمنه، قيچ، پده، آويشن، بادرنجبويه، بابونه، كلپوره، زيره سياه، آنغوزه، نسترن وحشي، ارمك، اسپند، گز، كما، زول، كلاه ميرحسن، پرند، خارشتر، نخود وحشي، گون،گل ماهور،گل ميمون، زنبق و سالويا، نام برد.
يال اسبي، پوا، چوبك، خارگوني، كاهوي وحشي، چرخه، كنگر، شكر تيغال، گل گندم، تلخه، زيره سبز، مستار، كلپوره، گل زوفا، كاكوتي، بومادران، لاله قرمز ،آنغوزه، پرند، انجيركوهي، گون، بيد، كلاه ميرحسن، افدرا، كاسني، اسكنبيل، زرشك وحشي، آنغوزه، خارشتر، افدرا، قيچ، آتريپلكس، قليا و ني، چرخه، و ... از ديگر گونه هاي شاخص گياهي خراسان جنوبي هستند.
خراسان جنوبي با 151هزار كيلومتر مربع مساحت سومين استان پهناور و دومين استان بياباني كشور است.
براي دريافت لحظه به لحظه اخبار خراسان جنوبي به كانال تلگرامي irnabirjand@ ملحق شويد.
*3215*2047*خبرنگار- محمد رسول ابراهيمي اسفدن*انتشاردهنده-عباسقلي اشكورجيري