غلامرضا نعیمی مجد روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تاكنون هیچگونه مطالعه نظام مند در این دشتهای بحرانی و میزان نشست در نقاط مختلف استان خراسان رضوی انجام نشده است.
وی ادامه داد: مبنای شناسایی دشتهای بحرانی كنونی در خراسان رضوی گزارشهای مسئولان شهرستانها بوده و در موارد زیادی نیز عوارض سطحی ناشی از نشست اعلام شده است.
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره كل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: امسال چهار مورد نشست در دشت نیشابور، یك مورد نشست در دشت جوین سبزوار، یك مورد نشست در دشت بجستان، یك مورد در روستای فریزی مشهد و یك مورد نشست زمین در خواف گزارش و بررسی شده است.
* مكان وقوع فرونشستها و علت بروز آنها
وی افزود: مكان وقوع این فرونشستها به همراه عوارض سطحی بیشتر در دشتهای كشاورزی واقع در اطراف شهرها و روستاها و معمولا در حاشیه دشت اتفاق می افتد.
نعیمی مجد ادامه داد: در برخی نقاط نیز مسیر عبور قناتهای بایر به صورت شكاف طولی مشاهده می شود اما نشست یكنواخت بدون عوارض سطحی در مركز دشتها اتفاق افتاده كه شواهد آن با بیرون زدن لوله جدار چاههای بهره برداری آب نمایان است.
وی علت اصلی این نشستها را برداشت بی رویه از منابع آبهای زیرزمینی و كسری سفره های آب زیرزمینی در اثر تداوم بلند مدت پدیده خشكسالی ذكر كرد.
* میزان خسارتها
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره كل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: معمولا رقم دقیقی را نمی توان برای خسارت ناشی از فرونشستها تعیین كرد زیرا عمده خسارت پنهان است.
وی درباره میزان خسارت احتمالی ناشی از فرونشست زمین در خراسان رضوی گفت: هم اینك پدیده فرونشست خسارتهایی برای زیرساختهای اصلی مانند خطوط ریلی و جاده ای، مخابرات، نفت، گاز و برق در دشتهای نیشابور و خواف و برای مناطق مسكونی در دشتهای بردسكن، جوین و مشهد داشته است.
او افزود: از جمله مهمترین موارد پرخطر فرونشست را در خراسان می توان ایجاد شكاف عمود بر مسیر خط آهن مشهد - تهران در محل روستای بشرو شهرستان نیشابور و جاده خواف - سلامی نام برد.
* عواقب مخرب فرونشستها بر زیرساختها
نعیمی درباره عواقب مخرب فرونشست بر زیرساختها گفت: پدیده فرونشست می تواند در درازمدت سبب ایجاد خسارتهایی در زیرساختهای اصلی مانند خطوط انتقال ریلی، جاده ای و انتقال انرژی شود.
وی بیان كرد: وقوع شكست، اعوجاج (كژی) و ریزش ناگهانی در مسیر هر یك از این زیرساختها علاوه بر خسارتهای مالی فراوان تلفات انسانی و عواقب اجتماعی بسیار خطرناك را در پی دارد، از سوی دیگر با گسترش نشستها عملا ایجاد هر نوع زیرساخت جدید غیرممكن و یا با هزینه های زیاد بهسازی همراه خواهد بود.
* راهكارها جلوگیری از افزایش فرونشستها
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره كل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: از مهمترین اقداماتی كه باید به صورت فوری در دستور كار قرار گیرد انجام مطالعات سریع در زمینه بررسی وضعیت همه دشتهای استان از لحاظ نشست و پهنه بندی دشتها با توجه به میزان نشست، وجود سازه های حیاتی، سكونتگاههای انسانی و زیرساختهاست.
نعیمی مجد افزود: این پهنه بندی می تواند مبنای اقدامات پیشگیرانه در گسترش فرونشستها از طریق مدیریت برداشت آب در نقاط بحرانی و ایجاد سازه های جدید در مناطق كم خطر باشد.
وی ادامه داد: هم اینك طرح پایش فرونشست دشتهای خراسان رضوی توسط اداره كل زمین شناسی ارائه شده و در مرحله اختصاص بودجه قرار گرفته است.
او گفت: در این طرح ابتدا پنج دشت بحرانی در مدت زمان 6 ماه با روش پردازش داده های راداری از لحاظ میزان نشست سالیانه مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس پهنه بندی مناطق پرخطر جهت اعمال تدابیر پیشگیرانه در اختیار شركت آب منطقه ای و سازمان جهاد كشاورزی قرار داده می شود.
وی اضافه كرد: در مرحله بعد همه دشتهای خراسان رضوی پهنه بندی و در مرحله تكمیلی طرح مزبور طی یك برنامه پنج ساله همه دشتهای استان به سامانه جی.پی.اس سه فركانسه برای پایش دائمی فرونشست مجهز می شوند.
* كارگروه مخاطرات زلزله و لغزش لایه های زمین
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره كل راه و شهرسازی خراسان رضوی همچنین گفت: گزارشهای فرونشست كه در این نوشتار ارائه شد، مربوط به عملكرد كارگروه مخاطرات زلزله و لغزش لایه های زمین در این اداره كل است كه یك كارگروه ی پژوهشی با عضویت جمعی از اساتید دانشگاههای استان و متخصصین دستگاههای مرتبط می باشد.
نعیمی مجد افزود: اعضای این كارگروه مشكلات مربوط به مخاطرات زلزله و زمین لغزش، مخاطرات ناشی از رانش و ریزش لایه های روسطحی و ایجاد مخاطره برای مناطق مسكونی پایین دست آن و مخاطرات مربوط به فرونشست دشتهای استان را مورد بحث و بررسی قرار داده و نسبت به ارائه راهكارهای كوتاه مدت و بلندمدت مبادرت می كنند.
وی بیان كرد: در همین راستا كمیته فرعی از كمیته های زیرمجموعه كارگروه به نام كمیته مخاطرات زمین لغزش با محوریت اداره كل زمین شناسی تشكیل شده كه مباحث در این كمیته به صورت تخصصی با انجام بازدیدهای صحرایی، تشكیل جلسات تخصصی و حصول نتیجه در كارگروه پس از ارائه و بررسی تصمیمات مقتضی انجام می گیرد.
7489/1858**خبرنگار: میترا عبداللهی **انتشاردهنده: حسین كریم زاده
مشهد- ایرنا- رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره كل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: پنج نقطه بحرانی در سطح این استان از لحاظ فرونشست زمین در دشتهای شهرستانهای نیشابور، بردسكن، خواف، مشهد و سبزوار قرار دارند.
