نوروز فرصتي ارزشمند براي معرفي جهاني صنايع دستي خراسان رضوي

از ديرباز برگزاري جشن نوروز و آغاز سال نو بهانه و فرصتي براي آشنايي با سرزمينها و مناطق نو و سفر گردشگران بوده و هست. در اين ميان آشنايي با فرهنگ، تاريخ، تمدن و آئينهاي كهن فلسفه اصلي اين گشت و گذارهاست.
آشنايي با صنايع دستي و هنرهاي سنتي به عنوان نمادي عينيت يافته از فرهنگ سنتي و بومي و البته معرف عمق داشته ها و ثروتهاي هويتي و تاريخي بخشي مهم از دستاورد چنين سفرهايي است.
هنرها و صنايعي كه با دستان پرتوان، اذهان خلاق و سليقه هاي نشات گرفته از فرهنگي غني توسط زنان و مرداني هنردوست و هنرپرور توليد مي شود به خوبي تلاشي را كه با فرهنگ و هنر درآميخته است به نمايش مي گذارد و البته گردشگران طالب و دوستدار فراواني را جلب مي كند.
صنايع دستي ايران علاوه بر سابقه تاريخي هفت هزار ساله از تنوع، جذابيت و زيبايي خاصي برخوردار است كه مي تواند به عنوان يكي از توليدات مهم هنرمندان ايران زمين در توسعه گردشگري و مبادلات فرهنگي نقش بسزايي ايفا كند.
اعتقاد بر اين است كه صنايع دستي هر كشور بازگو كننده خصوصيات تاريخي، اجتماعي و فرهنگي آن سامان و نمادي از هويت ملي هر قوم است كه مي تواند عامل مهمي در شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف و نيز هويت بخشي به نسلهاي آينده هر كشور محسوب شود.
در اين ميان خطه تاريخي خراسان به عنوان سهامدار بخش عظيمي از فرهنگ و تاريخ ايران زمين در عرصه صنايع دستي و هنرهاي سنتي حرفهاي فراواني براي گفتن دارد.
پهنه غني از فرهنگ و تاريخ خراسان رضوي زندگي هنرمندان و صنعتگران هنري بلند آوازه اي را نشان مي دهد كه از مجموع 250 رشته هنرهاي دستي شناخته شده در كشور حداقل 90 رشته را با دستان عاشق و هنرمند خود توليد مي كنند.
در اين ميان 35 رشته صنايع دستي بومي خراسان رضوي است و فقط در همين منطقه توليد مي شود كه تاكنون 22 رشته آن به عنوان شاخه هاي داراي مزيت و بومي اين استان در كشور انتخاب شده اند.
رشته هاي هنري از جمله نواربافي، ابريشم بافي، قلم زني روي سنگ، ارغوان بافي، زيورآلات سنتي، كاشي سنتي، پوستين دوزي، گلدوزي، سنگتراشي، رشته هاي سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي كه تنها خواستگاه توليد آنها و هنرمندان اين آثار در خطه خراسان رضوي يافت مي شود.
همچنين رشته هايي كه در اين خطه بطور كامل منسوخ شده 6 رشته صنايع دستي است. اين بدان معناست كه ديگر نه هنرمندي فعال است و نه اثري در اين رشته ها در خراسان توليد مي شود و در معناي واقعي كلمه اين رشته ها به تاريخ پيوسته اند. از شعربافي، گيوه دوزي، قفل سازي ، چاروق دوزي، خورجين بافي و نمد مالي مي توان به عنوان هنرهاي دستي منسوخ شده نام برد.
در اين ميان رشته هاي علامت سازي، چلنگري، دباغي سنتي، برك بافي، احجام سنگي، چادرشب بافي، گره چيني، مسگري، رنگرزي گياهي و صحافي سنتي از رشته هاي در شرف منسوخ شدن در اين استان است.

* مشهد پايتخت فرهنگي جهان اسلام، فرصتي ارزشمند
گرچه ايام نوروز هر ساله به واسطه حضور ميليوني گردشگران داخلي و خارجي و برپايي نمايشگاهها، بازارچه ها و غرفه هاي صنايع دستي در خراسان رضوي و كلانشهر مشهد فرصت مطلوبي را براي معرفي و فروش صنايع دستي و هنرهاي سنتي به دست مي دهد اما در اين ميان انتخاب مشهد به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال 2017 رنگ و بويي ديگر به اين روند بخشيده است.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي با اشاره به نقش و جايگاه مهم و حساس صنايع دستي مي گويد: اين هنرها و صنايع دستي به عنوان نمادي تجسم يافته از فرهنگ و هنر بومي، منطقه اي و ملي سفيران نام آور و به حق براي معرفي فرهنگ هستند.
حسين زارع صفت در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: از هر فرصتي براي معرفي اين هنرها و صنايع دستي بايد بهره برد. نوروز و ايام رشد و پويايي صنعت گردشگري در ايران و ميزباني از گردشگران خارجي به مراتب فرصتي مطلوب و مناسب است.
وي ادامه داد: اما امسال با توجه به انتخاب مشهد به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام و حضور ويژه زائران و گردشگران خارجي به اين كلانشهر براي شركت در مراسم آغاز سال نو و آشنايي بيشتر با اين فرهنگ قطعا فرصتي ويژه، منحصربفرد و يگانه است كه مي توان از آن براي معرفي هرچه بيشتر و بهتر صنايع دستي به دنياي اسلام و البته تمامي جهان بهره برد.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي به انتخاب همزمان مشهد به عنوان شهر جهاني گوهرسنگ و وجود هنر غني و ارزشمند تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي نيز اشاره و بيان كرد: از اين جنبه نيز امسال را مي توان سالي پربركت و ارزشمند براي صنايع دستي دانست.
وي افزود: با برپايي نمايشگاهها و بازارچه هاي صنايع دستي در سراسر شهرستانهاي و به صورت گسترده در مشهد مي توان از اين فرصت براي معرفي بهره برد. با توجه به حضور و علاقه مندي گردشگران داخلي و خارجي در آثار و بناهاي برجسته تاريخي و فرهنگي معرفي اين هنرهاي دستي با حضور هنرمندان آنها نيز در دستور كار و از برنامه هاي ويژه نوروز است.
زارع صفت با اشاره به فعاليت هزاران هنرمند صنايع دستي در خراسان رضوي و ارتزاق خانواده هاي آنان از مسير توليد محصولات صنايع دستي ادامه داد: بايد اقتصاد و هنر را در كنار هم در نظر گرفت زيرا تامين معيشت هنرمندان با ماندگاري صنايع دستي و هنرهاي سنتي ارتباطي مستقيم و تنگاتنگ پيدا مي كند.
وي به جايگاه صنايع دستي در صنعت گردشگري اشاره و بيان كرد: جذب گردشگر، معرفي فرهنگ و تاريخي ايراني و صدور آن به جهان، افزايش درآمد استان و ارتقا جايگاه اقتصادي و معيشتي خانواده ها همه و همه از مزاياي توسعه و رشد صنعت گردشگري است كه نبايد نسبت به آن بي توجه بود.
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: صنايع دستي در كنار همه كاربردهايي كه دارد مي تواند به عنوان سوغات پيام رسان ابعاد فرهنگي سفر براي گردشگران داخلي و خارجي باشد.
وي افزود: بخشي از سفر و گردشگري همراه با هديه و سوغات است كه نه تنها اين امر تاثير اقتصادي قابل توجهي در بر دارد بلكه صنايع دستي را به پيام رسان فرهنگي تبديل مي كند.
زارع صفت ادامه داد: هنرمندان حوزه صنايع دستي خراسان رضوي از توانمندي و هنر والايي برخوردارند. بايد با هدفمند كردن محصولات صنايع دستي و در نظر گرفتن نياز مصرف كنندگان در نوع كاربري محصولات اين بخش به رشد و پرورش هنرمندان، حمايت از آنان و جلب توجه گردشگران و كشف بازارهاي جديد در اين عرصه اقدام نمود.

* 500 غرفه عرضه صنايع دستي
معاون هنرهاي سنتي و صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي نيز به خبرنگار ايرنا گفت: صنايع دستي در بين گردشگران داخلي و خارجي جايگاه و جاذبه بالايي دارد و اين امر مايه خرسندي است.
محمد مطيع افزود: برنامه ريزي هاي گسترده و هدفمندي در عرصه معرفي، فروش و عرضه صنايع دستي در خراسان رضوي و مشهد در ايام نوروز انجام شده است.
وي با بيان اينكه محور فعاليت ها وبرنامه ها در نوروز امسال 'نوروز متفاوت' است ادامه داد: در زمينه صنايع دستي نيز تلاش مي شود تا نوروز متفاوتي برگزار شود و بيش از گذشته اين هنرهاي سنتي و ارزشمند دستي به گردشگران معرفي شود.
معاون اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: در قالب برنامه ريزيهاي انجام شده 500 غرفه عرضه و فروش صنايع دستي در سراسر استان در ايام نوروز برپا مي شود.
وي افزود: با احتساب غرفه هاي در اختيار گذاشته شده از سوي مجموعه آستان قدس رضوي و شهرداري مشهد 200 غرفه صنايع دستي در كلانشهر مشهد و طرقبه شانديز فعال است.
مطيع ادامه داد: هنرمندان بايد نسبت به نياز بازار و نوآوري در صنايع دستي اقدام نمايند تا بازار محصولات خود را بيابند و ضمن ترغيب و تشويق مصرف كنندگان به استفاده از صنايع دستي، درآمد خود را از اين مسير تضمين كنند.

* فعاليت 25 هزار هنرمند صنايع دستي
مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوي گفت: بيش از 25 هزار هنرمند در رشته هاي مختلف هنرهاي سنتي و صنايع دستي اين استان فعاليت دارند.
وي افزود: از اين تعداد 16 هزار هنرمند در زمينه تراش سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي در 482 كارگاه داراي مجوز، فعاليت دارند.
زارع صفت ادامه داد: علاوه بر آن بسياري نيز در كارگاههاي متعدد فاقد مجوز مشغول فعاليت هستند.
وي با بيان اينكه تاكنون براي 20 هزار هنرمند صنايع دستي كارت صنعتگري صادر شده گفت: از اين تعداد حدود چهار هزار نفر زير پوشش بيمه قرار دارند.
7496/1858**گزارشگر: آرزو جاوداني **انتشاردهنده: حسين كريم زاده