سالروز عمليات غرور انگيز «فتح المبين»/ اسرار رمز «يا زهرا»

عمليات فتح المبين در ساعت 30 دقيقه بامداد دوم فروردين ماه سال 61 با رمز مبارك «يا زهرا سلام‌الله‌عليه» آغاز شد.
در بيانيه بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس آمده است: عمليات فتح المبين نقطه عطف طراحي و اجراي عملياتهاي بزرگ و نقش آفريني‌ هاي تعيين كننده و مشترك ارتش و سپاه در روند دفاع مقدس و شرايط نوين پس از حذف بني صدر از صحنه معادلات و مقدرات كشور بود كه طي آن بر توهم شكست ناپذيري ارتش بعثي صدام خط بطلان كشيده شد.
در اين بيانيه آمده است: در اين عمليات بخش هاي وسيعي از سرزمين هاي اشغالي كشورمان در خوزستان و جبهه جنوبي منطقه شوش و دزفول از لوث وجود صداميان پاكسازي شد.
اين بيانيه پيام و پيامدهاي عمليات پيروزمند فتح المبين را براي ادامه دفاع مقدس الهام بخش توصيف كرد و نوشت: فرموده تاريخي و فراموش ناشدني حضرت امام (رحمة الله عليه) پس از عمليات فتح المبين كه در كلام آن حضرت «بوسه زدن بر بازوان رزمندگان اسلام» مورد اشاره قرار گرفت، قدرت جبهه انقلاب و رزمندگان اسلام در برابر جبهه استكبار جهاني و نظاميان بعثي را تقويت و منجر به طراحي و اجراي عمليات هاي اعجازآفرين و موفق «بيت المقدس» و در ادامه «آزادي خرمشهر» در مدت كمتر از يك ماه شد و در فرصتي اندك موازنه جنگ به نحو شگفت آوري به نفع جمهوري اسلامي ايران تغيير يافت.
اين بيانيه نمايان شدن كارآمدي عنصر مقاومت، معنويت و شجاعت در عمل و نيز اعلام رضايتمندي ولي فقيه زمان حضرت امام خميني (رحمة الله عليه) را از ره آوردهاي مهم عمليات فتح المبين قلمداد و آورده است: تاريخ دفاع مقدس هشت ساله از جمله عمليات فتح المبين نشان مي دهد عيني شدن پايه هاي قدرت نرم انقلاب و نظام كه بر ارزش ها و آرمان هاي اسلام ناب، كربلا و عاشورا استوار است، سرمايه اصلي اقتدار، عظمت و سيادت ملت ايران در صحنه دفاع مقدس و مقطع تاريخي پس از آن است و به مدد عمق و محتواي الهي خود توانسته است جبهه دشمن را در عرصه هاي مختلف مقهور خود سازد.
اين بيانيه در پايان با تعظيم به مقام شامخ شهيدان هشت سال دفاع مقدس به ويژه شهداي ارجمند فتح المبين، هوشمندي و هوشياري در برابر جبهه ضد انقلاب و دشمنان داخلي و خارجي نظام را وصيت اكيد حضرت امام (رحمة الله عليه) و از آموزه هاي مقام معظم رهبري (مدظله العالي) قلمداد و تاكيد كرده است: ترديدي نيست موفقيت ها، پيشرفت ها و دستاوردهاي تاريخي ملت ايران پس از هشت سال دفاع مقدس تا به امروز مرهون وحدت و يكپارچگي آحاد ملت و هوشياري نيروهاي مسلح مقتدر و نصب العين قرارگرفتن منويات و رهنمودهاي مقام عظماي ولايت و رهبري و فرماندهي كل قوا حضرت امام خامنه اي عزيز(مدظله العالي) در روند حركت تكاملي و پيش روندگي انقلاب اسلامي توسط مردم انقلابي و بصير است.
** فتح المبين چگونه شكل گرفت؟
با خاتمه يافتن عمليات طريق القدس، تلاش براي اجراي عمليات بعدي به منظور جلوگيري از قدرت تصميم گيري، تجديد سازمان و تقويت روحيه دشمن آغاز شد. در اين شرايط كه نيروهاي رزمنده ابتكار عمل در جنگ و پشت جبهه را در دست داشتند، دو منطقه «غرب دزفول» و «منطقه عمومي خرمشهر» (غرب كارون) نظر فرماندهان نظامي را به خود جلب كرد كه الزاما بايد يكي از آنها جهت اجراي عمليات انتخاب مي شد.
پس از مدت ها بحث و بررسي، فرماندهان نيروي زميني ارتش، منطقه خرمشهر و فرماندهان سپاه پاسداران منطقه غرب دزفول را براي انجام عمليات بزرگ آينده پيشنهاد كردند كه سرانجام منطقه پيشنهادي سپاه به دلايلي چون تناسب يگان هاي خودي با وسعت اين منطقه و تناسب شرايط طبيعي اين منطقه با رزم قواي پياده جهت انجام عمليات فتح المبين برگزيده شد.
طرح ريزي عمليات افتخار آفرين فتح المبين از اواسط آبان 1360 آغاز شد و پس از تلاش هاي مستمر و خستگي ناپذير و انجام مشورت ها و هماهنگي هاي گسترده، ميان فرماندهان نظامي، سرانجام طرح عملياتي شماره يك فتح المبين در اواخر دي ماه همان سال آماده شد.
روز 13 بهمن 1360 در پي يك نشست مشترك بين فرماندهان عمده سپاه و ارتش اين طرح به يگان هاي عمده اجرايي ابلاغ و متعاقب دريافت اطلاعات جديد در 30 بهمن همان سال طرح اوليه بازنگري شده و طرح شماره دو در 13 اسفند انتشار يافت.
اين عمليات با مراجعه به قرآن كريم فتح نامگذاري شد و سرانجام در حالي كه اشك شوق در چشمان حاضران مركز فرماندهي جمع شده بود، در ساعت 30 دقيقه بامداد دوم فروردين ماه سال 61 فرمان آغاز حمله بزرگ و سرنوشت ساز فتح المبين صادر شد.
در فرمان آغاز اين حمله بزرگ آمده است: رزمندگان دلاور اسلام با دريافت پيام، عمليات حماسي و تاريخي فتح المبين را در شمال خوزستان آغاز كردند و از جنوب و شمال غربي شوش و غرب دزفول در چند محور با ارتش عراق درگير شدند.
اهداف اين عمليات آزادسازي بخش وسيعي از مناطق اشغال شده، همچون سايت 4 و 5 رادار و ده ها روستاي منطقه، انهدام دو لشكر عراق (10 زرهي و 1 مكانيزه)، دستيابي به خطوط پدافندي مناسب و استفاده از حداقل نيروهاي خودي در آن خطوط ، خارج كردن شهرهاي شوش، انديمشك و دزفول از تيررس آتش توپخانه دشمن و دور كردن آتش موثر دشمن از جاده اهواز - انديمشك عنوان شد.
منطقه عمومي فتح المبين در غرب رودخانه كرخه واقع شده است و از شمال به ارتفاعات صعب العبور تي شكن، دالپري، چاه نفت و تپه سپتون و از جنوب به ارتفاعات ميشداغ، تپه هاي رملي و چزابه (شيب) و شرق به مرز بين المللي (در شمال و جنوب فكه) منتهي مي شود.
منطقه مزبور دو هزار و 500 كيلومتر مربع وسعت دارد. اين منطقه از لحاظ جغرافيايي ناهموار است و علاوه بر ارتفاعات يادشده، داراي تپه هاي ماهور بسيار و در مواردي غير قابل عبور است. اين بلندي ها به دليل پستي زمين در شرق كرخه، روي شهرهاي شوش، هفت تپه و جاده اهواز - انديمشك كاملا مشرف است. ارتفاعات ابوصليبي خات با 202 و 189 متر، كوه هاي برغازه، رقابيه تي شكن، كمر سرخ، تنگه ابوغريب و رقابيه، مراكز رادار، سايت 4 و 5، پادگان عين خوش و نقاط حساسي چون دوسلك و سه راهي قهوه خانه از عوارض مهم منطقه عملياتي فتح المبين بودند.
جاده هاي آسفالته دزفول به دهلران، عين خوش به چم سري، جاده تنگه ابوغريب، جاده امام زاده عباس به چاه نفت و پل هاي احداث شده روي رودخانه هاي چيخواب و دويرج نيز از مهم ترين راه هاي مواصلاتي منطقه بود.
مسئوليت پدافند از منطقه غرب دزفول به عهده دو لشكر 10 زرهي و 1 مكانيزه ارتش عراق بود و به تناسب ميزان هوشياري دشمن و آگاهي از عمليات نيروهاي ايران، بر استعداد آنها افزوده مي شد. در مجموع، تمامي يگان هايي كه قبل از شروع عمليات، در منطقه مستقر بودند و نيز تمام يگان هايي كه حين عمليات وارد منطقه شدند، مشتمل بر چهار لشكر زرهي، يك لشكر مكانيزه و يك لشكر پياده به همراه يگان هايي با ماموريت هاي ويژه، تيپ هاي مستقل مكانيزه گارد رياست جمهوري، تيپ 10 زرهي، تيپ هاي 91 و 92 پياده و تيپ 5 گارد مرزي، كماندو و توپخانه ارتش عراق بوده است.
در اين عمليات قرارگاه مركزي كربلا با فرماندهي مشترك نيروي زميني ارتش و سپاه پاسداران، هدايت كلي عمليات را به عهده داشت كه چهار قرارگاه فرعي قدس، نصر، فجر و فتح تحت امر آن بود. در مجموع حدود 100 گردان از سپاه و 35 گردان از ارتش در اين عمليات شركت كردند. همچنين واحدهايي از توپخانه، هوانيروز و نيروي هوايي ارتش، مهندسي جهاد سازندگي و مهندسي سپاه و ارتش، پشتيباني عمليات را به عهده داشتند.
منطقه هدف عمليات به چهار محور تقسيم شد كه در هر يك از آنها بايد يك قرارگاه عملياتي وارد عمل شود:
الف – محور تي شكن و چاه نفت:
قرارگاه قدس در اين محور ماموريت داشت تا از جناح لشكر 10 عراق وارد عمل شده و ارتفاعات كمر سرخ و 202، امام زاده عباس، شهر و پادگان و ارتفاعات عين خوش و در نهايت منطقه ابوغريب را به تصرف خود درآورد. اين قرارگاه در صورت موفقيت مي توانست عقبه لشكر 10 را ببندد و به همين دليل نتيجه عمليات آن، بسيار اساسي و سرنوشت ساز بود.
ب – محور غرب پل نادري:
در اين محور قرارگاه نصر موظف بود اهدافي چون شاويه، بلتا، جوفينه، علي گره زد، تپه چشمه، شهدا و كوت كاپون را تصرف و تامين نمايد كه به دليل نوع درگيري اين قرارگاه (تك جبهه اي) ، پيش بيني نتايج عمليات در اين محور سخت و دشوار بود.
ج – محور غرب شوش :
دشمن در منطقه غرب شوش، به دليل وجود اهداف مهمي همچون سايت 4 و 5 رادار از مستحكم ترين مواضع و خطوط دفاعي برخوردار بود. قرارگاه فجر ماموريت داشت ضمن تصرف اين اهداف، روي ارتفاعات ابوصليبي خات مستقر شود.
د – محور رقابيه:
تصرف تنگه رقابيه و منطقه دوسلك، وظيفه قرارگاه فتح بود كه در نتيجه آن، عقبه لشكر يك عراق بسته مي شد. در صورت موفقيت نيروهاي اين قرارگاه و الحاق آنها با نيروهاي قرارگاه قدس، خط نهايي عمليات تامين مي شد.
در ساعت 30 دقيقه بامداد دوم فروردين ماه سال 61 عمليات فتح المبين با رمز مبارك يازهرا سلام‌ الله ‌عليه آغاز شد. حوادث و رويدادهاي عمليات در محور و مراحل مختلف آن به شرح ذيل است:
مرحله نخست عمليات فتح المبين (2/1/1361)
در اين مرحله در محور قرارگاه قدس، تيپ 14 امام حسين عليه السلام در جناح راست موفق شد با حركت احاطه اي از شمال غربي و غرب رودخانه چيخواب ضمن تصرف منطقه عين خوش، عقبه دشمن در اين محور را مسدود كند. تيپ 41 ثارالله و تيپ 84 خرم آباد نيز در جناح چپ اين قرارگاه از شمال دشت عباس طرف امام زاده عباس و تپه 202 پيشروي كرده و مواضع دشمن را به تصرف خود درآورد، ليكن اين مواضع در جريان پاتك هاي شديد دشمن مجددا به اشغال نيروهاي عراقي درآمد.
در محور قرارگاه نصر، يگان هاي عمل كننده در ساعت 01:30 بامداد با دشمن درگير شدند. در حالي كه واحدهاي ارتش عراق در اين محور به شدت مقاومت مي كردند، يك گردان از تيپ 27 محمد رسول الله (ص) كه ماموريت تصرف علي گره زد و خاموش كردن آتش توپخانه مستقر در آن را به عهده داشتند، تا اعماق خطوط دشمن نفوذ كرده و قرارگاه توپخانه دشمن را به تصرف درآوردند. در نتيجه، يگان هاي ديگر اين قرارگاه موفق شدند مواضع اصلي پدافندي دشمن در شمال محور پل نادري، سرخه فليه، سرخه صالح و تپه چشمه، كوت كاپون، سه راهي قهوه خانه و تپه شاوريه را به تصرف در آورند.
در محور قرارگاه فجر، به دليل مستحكم بودن خطوط پدافندي، حجم انبوه آتش و هوشياري دشمن نسبت به جهت تك و نيز انسداد اكثر راه كارهاي پيش بيني شده خودي، نيروهاي اين قرارگاه با روشن شدن هوا به موقعيت اوليه خود بازگشتند. در محور قرارگاه فتح، ماموريت اين قرارگاه در آغاز عمليات، تنها اعزام گروه هاي «آرپي جي زن» براي شكار تانك ها محدود شد. بر همين اساس گروه هاي مورد نظر اعزام شدند، ليكن تنها موفق شدند حدود 20 تانك و نفربر دشمن را منهدم كنند.
مرحله دوم عمليات فتح المبين(4/1/1361)
ساعت يك بامداد چهارم فروردين، مرحله دوم عمليات فتح با كلمه رمز يا زهرا(س) آغاز شد و نيروهاي ايران اسلامي در نخستين ساعات شروع عمليات، تلفات سنگيني بر دشمن وارد آوردند و به مواضع آنها در جبهه هاي غرب شوش و دزفول دست يافتند. در اين مرحله از عمليات تنگه رقابيه و ارتفاعات ميشداغ پاكسازي شد.
در اين مرحله، ماموريت اصلي به عهده قرارگاه فتح بود تا با تصرف تنگه رقابيه و ضمن تهديد عقبه نيروهاي عراقي، در منطقه قرارگاه فجر، موجب كاهش فشار دشمن به قرارگاه قدس شود. قرارگاه هاي نصر و قدس نيز در اين مرحله ماموريت داشتند تا با ترسيم خطوط پدافندي خود، در مقابل پاتك هاي دشمن مقاومت كنند.
همچنين، قرارگاه فجر چون مرحله اول ماموريت داشت تا به منظور جلب توجه دشمن به انجام عمليات ايذايي بپردازد و ذهن فرماندهان عراقي را از محور اصلي عمليات منحرف نمايد.
قرارگاه فتح از دو محور عمليات خود را آغاز كرد. يك تيپ پياده به همراه يك گردان زرهي با هدف تصرف ارتفاعات رقابيه، از حاشيه تنگه رقابيه و آب گرفتگي وارد عمل شدند و دو تيپ نيز محور اصلي حركت خود را تنگه دليجان به منظور دور زدن دشمن قرار دادند و در نتيجه موفق شدند تنگه رقابيه، ارتفاعات رقابيه و ميشداغ به همراه تعداد زيادي تجهيزات سنگين دشمن را به تصرف درآورند . به دنبال آن، نيروهاي عراقي از فشار خود در محور عين خوش كاسته و پاتك هاي سنگين را متوجه منطقه رقابيه كردند و به رغم اينكه خطوط پدافندي نيروهاي خودي در داخل تنگه تا آستانه سقوط پيش رفت، ليكن مقاومت نيروهاي خودي به حفظ و تامين اهداف اين مرحله منجر شد.
مرحله سوم عمليات فتح المبين (7/1/1361)
در سومين مرحله عمليات، مهم ترين مواضع حياتي دشمن در غرب شوش و دزفول فتح شد. اين مرحله از عمليات مقارن ساعت 22 و 30 دقيقه هفتم فروردين با نام فتح المبين و با كلمه رمز يازهرا در شمال غربي شوش آغاز شد.
فرماندهان سپاه و ارتش پس از كسب نتايج موفقيت آميز در مرحله دوم عمليات، به اين نتيجه رسيدند كه نيروهاي دشمن به دليل از هم پاشيدگي سازمان و گسستگي در سيستم فرماندهي خود، احتمالا از منطقه عملياتي فرار خواهند كرد. لذا تصميم گرفته شد هر چه سريع تر با انجام عمليات ديگري، قواي دشمن منهدم و خطوط پدافندي قواي خودي تصحيح و تقويت شود. بر همين اساس، پس از طراحي مانور اين مرحله از عمليات، نيروهاي خودي در بامداد روز هفتم، حمله خود را آغاز كردند و همان گونه كه پيش بيني مي شود، دشمن براي مصون ماندن از انهدام و اسارت نيروهايش، بسياري از مواضع خود را به ناچار ترك كرده و به منتهي اليه خطوط پدافندي خود در منطقه، (چنانه، دوسلك و غرب ارتفاعات تينه) عقب نشيني نمود.
مرحله چهارم عمليات فتح المبين (8/1/1361)
در چهارمين مرحله عمليات كه سحرگاه هفتم فروردين با نام فتح و كلمه رمز يازهرا آغاز شد، قرارگاه نصر به پاكسازي منطقه متصرفه در شرق ارتفاعات تينه پرداخته و پس از آن به كمك قرارگاه قدس شتافت. قرارگاه قدس كه در روز گذشته ارتفاعات 202 تنگه ابوغريب را به تصرف درآورده بود، مي كوشيد از فرار نيروهاي در حال عقب نشيني عراق جلوگيري نمايد. قرارگاه فجر نيز مسئوليت پاكسازي منطقه متصرفه خود را به عهده داشت.
همچنين نيروهاي قرارگاه فتح ضمن عبوراز تنگه دليجان به سمت برغازه و دوسلك موفق شدند اين دو منطقه را به تصرف در آورده و با نيروهاي قرارگاه نصر الحاق نمايند و سپس به سمت مرزهاي بين المللي پيشروي كنند.
در مجموعه، طي اين مرحله از عمليات، ارتفاعات تينه، دوسلك و برغازه به تصرف كامل درآمدند و دشمن به غرب رودخانه دويرج و تپه 182 عقب رانده شد.
نيروهاي خودي در تلاش اصلي خود در اين مرحله كه دستيابي به عقبه هاي دشمن و ممانعت از فرار نيروهاي آنان بود موفق نبودند و دشمن توانست بسياري از نيروها و تجهيزات خود را از منطقه عمليات خارج نمايد.
اين عمليات غرورآفرين به آزادسازي دو هزار و 500 كيلومتر مربع از خاك جمهوري اسلامي شامل دهها بخش و روستا، سايت 4 و 5 رادار، جاده مهم دزفول – دهلران و مناطق وسيع ديگر منتهي شد. همچنين نزديك شدن نيروهاي خودي به مرز در منطقه غرب شوش و دزفول، خارج شدن شهرهاي دزفول، انديمشك و شوش و مراكز مهمي چون پايگاه هوايي دزفول از تيررس توپخانه دشمن و دستيابي به چاه هاي نفت ابوقريب در ارتفاعات تينه از ديگر نتايج اين عمليات بود.
در اين عمليات بيش از چهار لشكر، 361 تانك و نفربر، 18 هواپيما، 300 خودرو، 50 توپ و 30 دستگاه مهندسي ارتش عراق منهدم شد و 320 تانك و نفربر، 500 خودرو، 165 توپ، 50 دستگاه مهندسي و مقادير زيادي سلاح و تجهيزات انفرادي به غنيمت گرفته شد و بيش از 15 هزار نفر از نيروهاي دشمن اسير و حدود 25 هزار نفر از بعثي ها كشته و زخمي شدند.
اجتمام(1)**7029**
تنظيم: فرهاد شرف پور**انتشاردهنده:\لي خورسندي