ورزش و نقش آن در درمان بیماری افسردگی

شعار امسال هفته سلامت زندگی سالم و با نشاط است و محور آن مقابله با بیماری افسردگی می باشد.
به گفته كارشناسان بهداشتی بیماری افسردگی این روزها در حال تبدیل به یك بیماری همه گیر می باشد و در حال حاضر حدود 300 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا می باشند.
بنا بر تعریف سازمان جهانی بهداشت، افسردگی نوعی احساس غم مداوم و عدم علاقه به فعالیت‌هایی است كه افراد به طور طبیعی از انجام آن لذت می‌برند و در صورت شدت یافتن این احساس غم و اندوه و ناتوانی در انجام امور روزمره بیش از دو هفته، فرد مبتلا به افسردگی است. افسردگی كه می‌تواند به دلیل تاثیر 90 الی 95 درصدی در ارتكاب به خودكشی، در جایگاه یكی از خطرناك‌ترین اختلالات روانی قرار بگیرد، در ایران گریبان بیش از 13.6 درصد از جمعیت 15 تا 64 ساله را گرفته است.
مطالعات سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد كه ازهر چهار نفر در دنیا یك نفر به یكی از اختلالات روانی مبتلا است و افزون بر 24 درصد جمعیت ایران به یكی از اختلالات روانی مبتلا هستند.
بیماری افسردگی مختص گروه یا قشر خاصی نیست و افراد در بسیاری از گروه های سنی به بیماری افسردگی مبتلا می شوند واغلب افراد از بیماری خود اطلاع ندارند.
كم خوابی، پر خوابی، كم خوردن ویا پرخوری، داشتن احساس بی ارزشی،خود آزاری وخودكشی از علائم افسردگی است.
راهكارهای بسیاری برای درمان این بیماری وجود دارد كه از جمله آنها مراجعه به روانپزشك و مصرف داروهای مناسب، تغذیه سالم، بهبود روابط اجتماعی و خانوادگی می باشد.
اما در میان راهكارهای موجود، گزینه ورزش نیز بر روی میز درمان است كه نیازمند صرف هزینه خاصی نیست و با حداقل امكانات می توان به انجام آن پرداخت.
ورزش نه تنها برای بهبود سلامت جسمی مفید است، بلكه به عنوان نوعی دارو در درمان بسیاری از چالش های سلامت روان می تواند نقش داشته باشد.
شاید فقط این را شنیده باشیم كه ورزش كردن باعث افزایش خلق و خو و بهبود سلامت روان می شود، در حالی كه قضیه فراتر از اینهاست و نوع ورزش و میزان آن در بهبود انواع مختلف مشكلات روانی تأثیر دارد.
با توجه به اهمیت این موضوع، دانشگاه علوم پزشكی هرمزگان با انتشار مقاله ای به نقش مهم ورزش و تاثیر آن در بهبود هشت اختلال روانی شایع از جمله افسردگی پرداخته كه شامل موارد ذیل می باشد:
افسردگی: محققان دانشگاه ادینبورگ ثابت كرده اند كه ورزش می تواند مانند یك داروی ضد افسردگی نقش مهمی در درمان این بیماری داشته باشد. علاوه بر این، شواهد نشان می دهد كه تمرینات هوازی و مقاومتی متوسط تا شدید در درمان افسردگی اساسی نقش مهمی دارد. روان شناسان پیشنهاد كرده اند كه برای بدست آوردن بیشترین فواید ورزشی در مبتلایان به افسردگی، انجام آن بهتر است از طریق یك گروه باشد.
سلامت روان عمومی: ورزش علاوه بر این كه باعث بهبود خلق و خوی می شود، بر كاهش خشم و احساسات منفی نیز اثر می گذارد. علاوه بر این، انجام فعالیت های ورزشی گروهی حس اعتماد به نفس و احساس تسلط را تقویت می كند. ورزش در افزایش كیفیت خواب و بهبود عملكرد شناختی سالمندان نیز مؤثر است و مطالعات ثابت كرده اند سالمندانی كه بیشترین میزان ورزش های هوازی را انجام می دهند، كمتر به مشكلات زوال شناختی مبتلا می شوند.
اضطراب: همه ما كم و بیش دچار اضطراب روزانه مربوط به شغل، وضعیت مالی، مشكلات خانوادگی و ... هستیم كه امری اجتناب ناپذیر است. اما برخی افراد دچار اضطراب مزمن بالینی هستند كه می تواند باعث ناراحتی روحی مانند افسردگی شود. ورزش برای رفع هر 2 نوع اضطراب مفید است. زیرا باعث ترشح هورمون آندورفین در بدن می شود كه به بهبود خلق و خو در فرد می انجامد. افرادی كه ورزش می كنند نسبت به دیگران 25 درصد كمتر دچار اضطراب می شوند. ورزش های مقاومتی و انعطاف پذیری كه روی نفس كشیدن تمركز می كنند مانند یوگا مفید است. برای رفع اضطراب روزانه، هر نوع ورزشی مفید است به ویژه اگر شدت آن بیشتر باشد.
استرس مزمن: قطعا یكی از راه های مدیریت استرس، ورزش است و محققان گزارش داده اند افزایش ضربان قلب برای چند بار در طول هفته باعث كاهش رد پای استرس در طول بازه ای كه انرژی بالایی دارید ،خواهد شد. حتی چند دقیقه ورزش می تواند تغییرات بزرگی را ایجاد كند. ورزش ‌هایی كه باعث می ‌شوند اكسیژن رسانی به بدن بیشتر شود، در كاهش استرس بیشترین تأثیر را دارند.
اختلالات خوردن: ورزش یك ابزار قدرتمند برای كاهش وزن مؤثر شناخته شده است. مطالعاتی كه در سال 2002 در مجله طب ورزشی در ایالات متحده منتشر شد، نشان داد استفاده از ورزش درمانی برای درمان اختلالات خوردن بسیار مؤثرتر از درمان شناختی رفتاری است.
بیش فعالی: اگرچه اختلال كم توجهی - بیش فعالی هیچ نوع درمانی ندارد، اما ورزش می تواند تمركز شخص را افزایش و ناآرامی فرد را كاهش دهد. ورزش به طور موقت میزان دوپامین را بالا می برد و همانند داروهای «ریتالین» و «آدرال» نتیجه می دهد. ورزش آن قسمت از مغز را كه وظیفه تصمیم گیری دارد، تحریك می كند. ورزش اضطراب ناشی از این اختلال را از بین می برد. بزرگسالان می توانند از هر نوع ورزش بهره ببرند اما كودكان بهتر است به فعالیت های ایروبیك بپردازند كه از طریق آن كار گروهی را فرا می گیرند و اعتماد به نفس شان افزایش می یابد.
از دست دادن حافظه/ مشكلات شناختی: ورزش، روند خون رسانی به مغز را افزایش می دهد. به طور كلی ورزش در بهبود عملكرد مغز نقش مؤثری دارد به ویژه در قسمت هایی كه مرتبط با حافظه است. نتایج بررسی ها نشان داد، افرادی كه ورزش می كنند در تست های حافظه، توجه، تصمیم گیری و برنامه ریزی نمرات بالاتری می گیرند. تكرار یك ورزش همانند یادگیری یك كار جدید، مغز را تحریك نمی كند. بنابراین ورزش های جدید یاد بگیرید. از جمله تنیس، ورزش های رزمی یا هنگام پیاده روی مسیرهای مختلف را طی كنید.
مشكلات خواب: ورزش كردن با وزنه همانند مصرف قرص خواب، مؤثر است. ورزش در ایجاد خواب عمیق و با كیفیت نقش دارد. كم خوابی، باعث افزایش وزن، خستگی مفرط، بیماری قلبی و استرس می شود. هر نوع ورزش 30 دقیقه ای به ویژه ورزش های آرامش بخش مانند یوگا، در ایجاد خواب راحت مؤثر است.
7198/6048
خبرنگار: فاطمه حسینی انتشاردهنده: خلیل تنیده