برگزاری سی امین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران با شعار «یك كتاب بیشتر بخوانیم» در واقع بهانه ای برای دوستداران اهل كتاب است تا با حضور در فضایی مشترك در مقوله مسایل فرهنگی با نگرشی نوین به گشت و كاوش پرداخته و از نظرات مختلف در این عرصه بهره ببرند، اما حقیقت امر این است با توجه به ضرورت افزایش كتاب و كتابخوانی به عنوان یكی از محورهای اصلی توسعه فرهنگی و در نهایت رشد اقتصادی این مقوله هنوز از جایگاه مناسبی در جامعه برخوردار نیست.
گروه اطلاع رسانی ایرنا با توجه اهمیت مطالعه و ترویج این فرهنگ در جامعه به انعكاس مطالب روزنامه ها در ارتباط با برگزاری نمایشگاه كتاب تهران پرداخته است.
**اشتیاق مطالعه و كتابخوانی
كتاب، معیاری برای سنجش میزان دانش و معرفت انسان ها به شمار می رود. كتاب مخزنی از اندیشه ها است كه همچون چراغی، مسیر حركت را برای انسان روشن می سازد. روزنامه های در هفته گذشته با توجه به اهمیت موضوع كتابخوانی در گزارش ها و یادداشت هایی به بیان آن پرداختند.
روزنامه «كیهان» در گزارشی با عنوان «زدودن گرد فراموشی از یار مهربان با اشتیاق كتابخوانی» به دغدغه های رهبر معظم انقلاب در ارتباط با كتاب و كتابخوانی پرداخت و به نقل از ایشان، نوشت: «كتاب مجموعه‌اي است از محصولات یك فكر، یك اندیشه، یك ذوق، یك هنر؛ مجموعه‌اي است از یافته‌هاي یك یا چند انسان. ما خیلي باید مغتنم بشمریم كه از محصول فكر آحاد گوناگون بشر استفاده كنیم؛ این كاري است كه كتاب به ما تقدیم می‌كند، هدیه می‌كند؛ این هدیه كتاب به ماست. لذا كتاب یك پدیده و یك موجود ذی قیمت است؛ همیشه اینجور بوده است، در آینده هم همین جور خواهد بود. لذاست كه به كتاب بایستي اهتمام ورزید.» رهبری تاكید بسیار زیادی بر انس با كتاب در میان همه اقشار بخصوص جوانان داشته و دارند. ایشان با بیان راهكارهایی ایجاد فضای كتابخوانی در جامعه را نیز فریضه قلمداد می‌كنند كه باعث طراوت فكری و روحی انسان‌ها می‌شود.
در ادامه این گزارش آمده است: 85 درصد از ناشران و 66 درصد اهل قلم، معرفی ناشران و اهل قلم و آثار آنان را از طریق صدا و سیما، مطبوعات و تعاونی ناشران بدون تحمیل هزینه، به عنوان بهترین راهكار برای ارتقای سطح شان و منزلت حرفه‌ای خود معرفی كردهاند. كم توانی مالی ناشران از جمله معضلاتی است كه آنها را در راه انجام وظایف، رسالت و تعهداتشان با مشكل روبه‌رو می‌سازد.
روزنامه «همدلی» در گزارشی با عنوان «كتاب؛ متر و معیار انسانیت»، نوشت: نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران فرصتی است تا بیشتر و عمیق‌تر به فقدان توجه به كتاب و كتابخوانی كه تراژدی فضای فرهنگی امروز ماست، بیندیشیم. سخنی بیراه نیست اگر بگوییم با میزان مطالعه مردمان هر سرزمینی می‌توان به میزان مشكلات و آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی آن دست یافت.
رضا رویگری در یادداشتی با عنوان «كِیف‌كردن با كتاب» در روزنامه «همشهری»، نوشت: بعضی‌ها وقتی صحبت از كتاب و كتابخوانی به‌میان می‌آید یاد دوران درس و مشق و مدرسه می‌افتند. نوعی اجبار با خاطراتی نه‌چندان خوش، در حالی كه مطالعه بیش و پیش از هر چیز، ابتدا باید لذت‌بخش باشد. اگر به‌دنبال گسترش فرهنگ مطالعه هستیم باید این موضوع را جا بیندازیم كه كتاب‌خواندن امری است به شدت لذت‌بخش.
در ادامه می خوانیم: قرار است ما از خواندن كتاب ابتدا «كیف» كنیم و در مرحله بعد آگاهی به‌دست بیاوریم. مثلا من شخصا كتاب‌های روانشناسی زیاد می‌خوانم. این كتابها به من شناخت و دانش می‌دهد ولی نمی‌توانم انكار كنم كه یكی از دلایل مطالعه من در این حوزه، لذتی است كه در این مسیر می‌برم. اگر می‌خواهیم جامعه به كتاب‌خواندن گرایش بیشتری پیدا كند، ابتدا باید این حس را در مخاطب بیدار كنیم. هنوز مطالعه به معنای امری اجباری كه با اكراه صورت می‌گیرد در ذهن برخی جا افتاده است.
روزنامه «ایران» در یادداشتی به قلم فاروق مظلومی با عنوان «واردات كتابخوان و صادرات نویسنده»، آورد: این روزها در هر خانواده یا حداكثر درهر دو خانواده یك نفر مترجم، شاعر یا نویسنده كتاب داریم. آیا از این آمار می‌شود نتیجه گرفت بازار كتاب پر رونق است؟ متأسفانه جواب منفی است. با نگاهی به كتاب‌های موجود درمی یابیم عنوان‌های نویسنده، شاعر یا مترجم، سهل الوصول و یك فیگور اجتماعی شده است. افرادی را داریم كه صاحب 30 نسخه كتاب هستند اما سه نسخه كتاب نخوانده‌اند. منظور خواندن كتاب‌های درسی نیست. البته كتاب‌های مدنظر در واقع نوشته‌هایی هستند كه نا ضرور و ناعادلانه، صحافی و جلد شده‌اند.
**اهمیت و جایگاه فرهنگ مطالعه و كتابخوانی
ورود رسانه‌های مدرن مانند اینترنت و اوج گرفتن فعالیت شبكه‌های اجتماعی، سبب شد تا كتابخوانی در جامعه كاهش یابد كه از آن به عنوان یك بحران یاد می شود كه با فرهنگ سازی و نهادینه ساختن فرهنگ كتابخوانی در جامعه می توان جانی دوباره به این میراث ماندگار بخشید. اهمیت این موضوع سبب شد تا روزنامه های در هفته گذشته در یادداشت ها و گزارش هایی به آن بپردازند.
روزنامه «كیهان» در گفت وگویی با مهرداد افراسیابی یك مشاور تحصیلی با عنوان «هدیه دادن كتاب و درونی كردن عادت كتابخوانی»، نوشت: قبل از هر چیز باید ببینیم چه عواملی مانع مطالعه ما می‌شوند؟ تا در مورد رفع آنها فكر كنیم. موانعی كه معمولا مراجعین به زبان می‌آورند اینهاست: احساس می‌كنیم سرعت خواندن ما بسیار كند است و پیشرفت خوبی نداریم. مطالعه كتابها را آغاز می‌كنیم اما آنها را به پایان نمی‌بریم. در زمان مطالعه كردن، نمی‌توانیم به شكل كامل و مناسب، تمركز داشته باشیم. كتابخوانی برای ما خسته‌كننده است. حوصله متن‌های طولانی را نداریم. كتابخوانی و مطالعه در كوتاه‌مدت برای بسیاری از ما، لذت ایجاد نمی‌كند. بسیاری از كتاب‌هایی كه می‌خوانیم به «توصیه» یا «تحمیل» دیگران تعیین شده است. خواندن یك كتاب به تنهایی (و بدون مشاركت دیگران) كاری است كه حوصله بسیار می‌خواهد كه از حد توان بسیاری از ما خارج است.
در ادامه این گزارش می خوانیم: «بسیاری از كتابها را باید مثل آب، جرعه جرعه نوشید تا اثر آن مشخص و محسوس باشد. هیچ دلیلی وجود ندارد كه كتابی را كه آغاز كرده‌اید به پایان ببرید. كمال‌گرا نباشید. مهم است كه قبل از شروع به خواندن كتاب، اینترنت و موبایل و تلویزیون از شما دور باشد.»
روزنامه «همدلی» در گزارشی با عنوان «اهمیت كتاب و كتابخوانی»، نوشت: گسترش نفوذ و كاربرد اینترنت و وقت و انرژی كه نسل امروز در فضاهای مجازی صرف می‌كند، بیش از همیشه باعث كم‌توجهی به كتاب و كتابخوانی شده است، چه اینكه سرگرمی‌های پرشماری كه به پشتوانه تكنولوژی برای نوجوان و جوان فراهم شده است، او را بیش از هر زمان دیگری از كتاب دور كرده و این تنها یكی از وجوه این مساله است.
در ادامه می خوانیم: جامعه كه رابطه‌اش را با كتاب از دست نداده است، جامعه‌ای سالم‌تر، بانشاط تر، آگاه‌ترو انسانی‌تر خواهد بود. خوزه مارتی شاعر انقلابی كوبا در قرن 19 می‌گفت: «در وجود انسان حیوانی وحشی نهفته است كه كنترل نخواهد شد مگر با كتاب‌هایی كه در كتابخانه شماست.»
روزنامه«آرمان» در گفت وگویی با محمدحسن شهسواری و با درج عنوان «كشتن كتاب از خانواده تا مدرسه و دانشگاه»، نوشت: می‌دانیم عادت كتابخوانی اگر تا نوجوانی در فرد شكل نگیرد، فرد دیگر كتابخوان نخواهد شد. بچه‌ها در این سن تنها دو مرجع برای كتابخوان‌شدن دارند. اولی خانواده. فرزندی كه والدینش زیر فشار اقتصادی اگر بخواهد خیلی كار فرهنگی كند سریال تركی می‌بیند، فرزندی كه حتی روزنامه ورزشی دست پدرش و كتاب آشپزی دست مادرش ندیده چطور ممكن است انس با كتاب در ذهنش امری مهم جلوه كند؟
در ادامه آمده است: دومین محل تشویق به كتابخوانی مدرسه است. به گمان من با سیاستی هدفمند در چند دهه گذشته معلمان از حكیمان به كارمندان گنجشك‌روزی تبدیل شده‌اند. به یقین می‌گویم كه سطح مطالعه و كتابخوانی معلمان ما به مراتب پایین‌تر از پزشكان و مهندسان است.
روزنامه «اطلاعات» با درنگی بر مساله كتاب و كتابخوانی به انگیزه برپایی نمایشگاه بین المللی كتاب تهران پرداخت و در گفت وگویی با مراد گل بهار ناشر مقیم شمال كشور، عنوان «بهانه‌هایی برای كتاب نخواندن!» را منتشر كرد و نوشت: در نمایشگاه سال پیش، نزدیك به 3200 انتشاراتی ایرانی در یك هزار و 660 بَروازه(غرفه) و با 150 هزار عنوان كتاب و نیز 6 هزار انتشاراتی خارجی با 160 هزار عنوان كتاب حضور داشتند كه در كل 110 میلیارد تومان فروش كرده بودند. هدف نمایشگاه‌های بزرگ در جهان غرب، فروش نیست، ولی در كشور ما امید ناشران و نویسندگان این است كه نمایشگاه به نسبت سال پیش ركورد به جا بگذارد. آیا فروش امسال رو به بالا خواهد بود و از رقم پیش‌گفته، خواهد گذشت یا كاهش خواهد یافت؟
در ادامه می خوانیم: ناشران كشور با میدان نشر جهان پیوندی ندارند. در جهان، تبلیغات كتاب، بُرد زیادی دارد و كتاب ضعیف را هم به فروش می‌رساند، ولی در كشور ما در انبوه تبلیغات كالاها، «كالای كتاب» ناپدید است. آیا هنوز مسئولان كشور درنیافته‌اند كه كتاب یك كالا است و هر كالایی برای آن كه مردم به وجودش پی ببرند، نیاز به تبلیغات دارد؟ ناشران، شناساندن كتاب‌های چاپ‌شده خود را در تلویزیون و روزنامه‌ها بسیار كارآمد می‌دانند، اما توان مالی ندارند. پخش كتاب هم كُند است و بسیاری كتابها مانند سیب‌های یك باغدار، فصل خود را از دست می‌دهد و در انبار می‌پوسد.
**نمایشگاه كتاب؛ فرصتی برای غنی سازی فرهنگ مطالعه
سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران 13 تا 23 اردیبهشت به مدت 10 روز آماده پذیرایی از عموم بازدیدكنندگان در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب است، روزنامه های در هفته گذشته همزمان با برگزاری این نمایشگاه در گزارش هایی به انعكاس این رویداد پرداختند.
روزنامه «شرق» در گزارشی با عنوان «در نمایشگاه كتاب حدیث این گفت و سخن‌ها»، نوشت: اینكه هنوز پس از سه دهه‌ای كه از برپایی نمایشگاه كتاب می‌گذرد، كتابها در صفِ مجوز و ممیزی و بعد هم صحافی و چاپ می‌مانند و اگر شانس بیاورند این روندِ فرساینده را سرِ سلامت بگذرانند به روزهای میانی نمایشگاهِ ده روزه كتاب برسند، نشانه روحیه‌ای است كه گویا به وضع موجود خو كرده است.
در ادامه این گزارش آمده است: این 10 روز برای ناشران اگر نگوییم حیاتی است در حكم درمان موقتی است دست‌كم برای یك سال. به‌ادعای خودِ ناشران گردش مالی ناشران در این چند روز معادل كل یك سال آنهاست و عایدی مولف، از نویسنده و مترجم نیز از این درآمد، هنوز همان درصد ناچیز پشت جلد برای تجدیدچاپ آثارشان است.
روزنامه«آرمان» با درج گزارشی با عنوان «نمایشگاه كتاب فقط پُز تعداد بازدیدكنندگان است!» آورد: برگزاری نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران به شكل فروشگاه كتاب، آیا به سود ناشران و كتابفروشان است؟ برگزاری نمایشگاه‌های استانی را چطور می‌بینید؟ در قیاس با نمایشگاه‌های جهانی ما كجا ایستاده‌ایم؟ از آنجا كه خشت اول كج گذاشته شد، پس تا ثریا.... در بلاد غرب نمایشگاه محل دیدار صاحبان قلم با ناشران و ناشران با یكدیگر و عقد قراردادهای كلان است كه به درد خودشان می‌خورد! (یعنی آنجا كه تیراژ كتاب چیزی است بیرون از حد وهم و خیال ما). پس اینجا همان بهتر كه به نمایش و قمپز‌دركردن بسازیم، كه تعداد بازدیدكنندگان نمایشگاه‌های كتاب ما مثلا چندین برابر نمایشگاه فرانكفورت است! كسی نیست بپرسد پس چرا هر سال كتابخوان‌ها از كتاب فراری‌تر می‌شوند؟
روزنامه «ابتكار» در گزارشی با عنوان «راه دشوار «آفتاب»»، آورد: می‌توان گفت جمعیت زیادی قدم به نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران گذاشته‌اند اما به گفته ناشران و غرفه‌داران، این جمعیت از سال‌های گذشته كه نمایشگاه در مصلی تهران برگزار می‌شد كمتر و نسبت به سال گذشته كه اولین دوره میزبانی شهر آفتاب از نمایشگاه بود، باز هم كمتر است. اگر چه كسانی كه با اتوبوس به محل نمایشگاه كتاب تهران می‌آیند، اعلام رضایت كردهاند با این حال، متروسواران از شلوغی واگن‌ها می‌نالند و تاكسی‌سواران هم از یكسان نبودن نرخ‌ها می‌گویند. اما پس از گذر از راه دشوار شهر آفتاب به پاركینگی شلوغ می‌رسیم كه با وجود وسعت و حضور راهنمایان بسیار، باید با اتوبوس یا پیاده بهسمت چادرها و سوله‌های كتاب برویم. این دوری راه شاید از دلایلی است كه نمایشگاه كتاب مانند سال‌های گذشته، مخاطب عمومی را كه بیشتر به قصد تفریح به آن می‌آمدند از دست داده است و همین امر باعث شده تا افرادی كه واقعا خریدار كتاب هستند به این فروشگاه بین‌المللی بیایند.
شهلا حائری نویسنده و مترجم در یادداشتی در روزنامه «آرمان» و با عنوان «نمایشگاه كتاب و تمهیداتی كه باید اندیشید»، نوشت: نمایشگاه كتاب امسال نیز مانند سال‌های پیش به همت وزارت ارشاد و شهرداری برگزار شد. در این دوره نیز مانند دوره‌های پیش شاهد مشكلاتی هستیم، هرچند در هر دوره نسبت به دوره گذشته نواقص بیشتری رفع شده و امكانات بهتری در اختیار مردم و علاقه‌مندان به كتاب و كتابخوانی قرار می‌گیرد. اولین مشكل برمی‌گردد به مساله ایاب و ذهاب كه شاید مترو به تنهایی نتواند پاسخگوی مراجعان به نمایشگاه باشد.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان «تصویر آماری بازار كتاب در ایران»، نوشت: نمایشگاه كتاب تهران كه این روزها به علت آبگرفتگی، دستمایه بسیاری از اعتراضات و شوخیهای كاربران فضای مجازی قرار گرفته است، در حال برگزاری است. تعداد عناوین چاپ اولی و تجدید چاپیها در سال 95، بیش از 88هزار و 825 عنوان است. این عدد برای كتاب‌های كمكدرسی 10 هزار و 584، كتاب‌های كودك 12 هزار و 587 و برای كتاب‌های عمومی 65 هزار و 654 بوده است. با این حساب 12 درصد كتاب‌های سال گذشته در حوزه كمكدرسی، 14 درصد كتاب‌های حوزه كودك و 74 درصد از كتابها در گروه كتاب‌های عمومی قرار گرفتهاند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: كامبیز رضایی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**1699**2059**9131
تهران- ایرنا- نمایشگاه كتاب فرصتی برای گردهمایی اهالی نشر علم و فرهنگ و هنر است تا درباره تولید یك ساله كتاب خود به تبادل اندیشه ها و تجارب پرداخته و در سایه این ارتباطات، زمینه افزایش سطح كمی و كیفی تولید كتاب را فراهم آورند.
