ماه رمضان؛ مجالی برای آمرزش و توبه حقیقی

ماه مبارك رمضان، ماه خدا، توبه، تضرع، استغفار و استغاثه محسوب می شود. استغفار به معنای طلب مغفرت و آمرزش الهی برای گناهان است كه اگر این استغفار درست انجام گیرد زمینه بركت، لطف و خشنودی پروردگار را مهیا می سازد.

توبه واقعی به پشیمانی قلبی از ارتكاب گناه گفته می شود كه در حقیقت به معنای بازگشت به سمت خدا است و به این منظور می بایست انسان ابتدا غفلت و غرور را از خویش دور سازد. خداوند امكان توبه را به بندگانش می دهد تا آنها با بازگشت از گناه و معصیت، بتوانند در مسیر كمال حقیقی گام بردارند و از سقوط معنوی و روحی خویش جلوگیری كنند.

امام صادق (ع) می‏فرماید: «هر بنده‏ای كه گناهی كرد، پس برخیزد و طهارت كند (وضو بگیرد) و 2 ركعت نماز بخواند و از خداوند طلب آمرزش نماید بر خدا است كه توبه‏اش را بپذیرد، چون خود فرموده ‏است: هر كس كار زشتی كند یا به خودش ستم نماید، پس استغفار كند، خدا را آمرزنده و مهربان می‏یابد.»

بنابراین انسان می تواند حتی در لب پرتگاه لغزش خود را حفظ كند و با ایمان و توبه به موقع عذاب الهی را برطرف سازد و به سعادت حقیقی و خلوص بندگی دست یابد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در هجدهمین روز از ماه رمضان و همزمان با نخستین شب قدر با توجه به اهمیت مساله توبه و استغفار در فرهنگ اسلام با حجت الاسلام «سید مهدی حائری زاده» مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر معارف دینی به گفت وگو پرداخته است.

حائری زاده در توصیف توبه حقیقی، گفت: توبه شرایط و آدابی دارد و توبه حقیقی زمانی محقق می شود كه انسان این شرایط را رعایت كند و به جا بیاورد. نخستین موضوع در این ارتباط ادای حق الناس به شمار می رود كه اگر حقی از مردم به لحاظ مادی، آبرویی و جانی ضایع شده باشد، باید حق الناس ادا شود و آنها را راضی كند. در برخی از روایت ها آمده است: «در برابر هر درهم 600 نماز از مدیون گرفته می‌شود و به طلبكار داده می‌شود.» بنابراین مساله حق الناس برای فرد توبه كننده بسیار اهمیت دارد. دومین مساله ادای حق الله محسوب می شود و مومن باید وظایفی را كه خداوند از او خواسته و فرد در انجام آن غفلت كرده است، ترمیم و به جا آورد.

توبه ای حقیقی است كه روش زندگی فرد قبل و بعد از توبه عوض شده باشد به این معنا كه نگاه، رفتار، منش توبه كار تغییر كند و در حقیقت یك بازنگری در وجود خود انجام دهد و در جهت تقویت نكته های قوت و اصلاح نقاط منفی برآید. بیش از گذشته انس خود را با قرآن ترمیم كند و توجه و تقرب به خدا را در اولویت قرار دهد و اینها از عواملی هستند كه می توان از آنها به عنوان شرایط اصلی توبه یاد كرد.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان این كه توبه سه مرحله دارد، اظهار داشت: فرد در گام نخست می بایست كه در قلب و باطن خویش نادم و پشیمان باشد مرحله دوم انفعال و شرمندگی خود را در برابر حق تعالی اظهار كند و سومین مرحله كه مهم تر از پشیمانی قلبی و اظهار زبانی است انسان باید در مقام عمل این پشیمانی و ندامت را نشان دهد. در رفتار، كردار، گفتار و اعمالش این تغییر و توبه تجلی پیدا كند و نارسایی های و نقاط ضعفی را كه داشته است اصلاح كند و آداب الهی در اعمالش نمود یابد.

این پژوهشگر معارف دینی با اشاره به این كه رمضان تنها ماهی است كه خداوند در قرآن به آن اشاره كرده است، یادآور شد: رمضان سرآغاز، سال بندگی، سیر و سلوك است و به همین جهت خداوند امر می كند كه مسلمانان از این فرصت برای تقرب و بهره مندی از بركات آن استفاده كنند. وقتی شیطان در غل و زنجیر است، امكان تقرب الهی فراهم می شود. فضا و ظرفیت ماه مبارك رمضان به گونه ای است كه آمار جرم، بزهكاری، فساد و ناهنجاری های مختلف كاهش می یابد و علت آن، فضای معنوی این ماه به شمار می رود و فردی كه در رمضان موفق به توبه شود، این توبه هم اثر و ماندگاری بیشتری خواهد داشت.

وی در ارتباط با جایگاه توبه در شب های قدر بیان داشت: ائمه اطهار(ع) در شب های قدر، پیروانان خود را به طلب عافیت و تقاضای سلامت فرامی خوانند و عافیت بهترین چیزی است كه انسان در شب های قدر از خداوند می خواهد. اگر انسان بتواند در شب ها قدر اعمالی مانند به سر گرفتن قرآن و خواندن دعای جوشن كبیر را كه بزرگان دین به انجام آن سفارش كرده اند، انجام دهد به تقرب الهی دست می یابد.

همچنین فرد وقتی انتظار دارد، خداوند گناهانش را به آسانی ببخشد، او نیز باید با بخشش دیگران از گناه و خطای آنها بگذرد. بنابراین می بایست كه روزه داران یكدیگر را ببخشند و كدورت ها و كینه ها را به محبت و دوستی تبدیل كنند تا با دل هایی لطیف و رئوف در پیشگاه الهی حاضر شوند و در این صورت به طور حتم در پرتو مغفرت و رحمت خداوند قرار خواهند گرفت.

شب های قدر شب هایی به شمار می رود كه با تمسك به قرآن نازل و قرآن عملی كه اهل بیت(ع) هستند، انسان می تواند كاستی های خود را جبران كند و مقدراتی كه قرار است به وسیله امام زمان(عج) امضا شود به بهترین وجه صورت پذیرد.

حائری زاده با اشاره به این كه پروردگار بارها در قرآن كریم به ضرورت و اهمیت توبه پرداخته است، گفت: خداوند در آیه 31 سوره نور می فرماید: «همگی به سوی خدا بازگردید ای مومنان تا رستگار شوید.» و در آیه 222 سوره بقره فرمود: «خدا توبه كنندگان و پاكان را دوست دارد.» خالق بی همتا در آیه 70 سوره فرقان در ارتباط با اهمیت توبه اینگونه فرمود: « اگر كسی توبه واقعی انجام دهد خداوند علاوه بر نابودی گناهانش، تمام آن گناهان را به نیكی و حسنات تبدیل می كند.» رسول اكرم(ص) نیز درباره فرد توبه كار فرمودند: «فردی كه از گناه توبه كند همانند فردی است كه اصلا گناه نكرده است.»

این كارشناس امور دینی در پایان اظهار داشت: به طور یقین وقتی فضای توبه و معنویت در جامعه حاكم شود به طور طبیعی، خروجی و آثار آن برای ماه های دیگر سال نمود پیدا خواهد كرد و هرچقدر معنویت ماه مبارك رمضان و توفیق توبه بیشتر باشد این آثار بیشتر نمایان می شود و آسیب های اجتماعی چون طلاق، بزهكاری و خشونت كاهش می یابد و رفتارهای پسندیده مانند سعه صدر و كمك به همنوع در جامعه رواج پیدا می كند.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار:مهسا شریفی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**2059**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.