گناه و معصیت اعمالی هستند كه با اراده و رضایت الهی در تضاد و مخالفت قرار دارد و نوعی تاریكی معنوی در نفس انسان را سبب می شود و انسان را از كمال و قرب الهی بی نصیب می سازد.
مسلمانان با مطالعه و تحقیق در قرآن، سنت و سیره ائمه اطهار(ع) می توانند رفتارها و اعمالی را كه گناه و معصیت به شمار می روند، تشخیص دهند و از این الگوهای بزرگ برای دستیابی به سعادت ابدی بهره ببرند.
گناه و معصیت از آن جهت كه مخالفت و سرپیچی از دستورهای پروردگار محسوب می شود، بسیار زشت و ناپسند است به همین دلیل بر لزوم دوری از این امر بسیار سفارش می شود و ماه مبارك رمضان بهترین فرصتی به شمار می رود كه انسان می تواند از گناه و معصیت دوری كند.
انسان در این یك ماه از طلوع فجر تا غروب آفتاب چیزی نمی‌خورد و گرسنگی و تشنگی را تحمل می‌كند تا به هدف اصلی كه همان تقویت اراده، اعضا و جوارح برای رویارویی با گناه و معصیت است، دست یابد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت بیستمین روز ماه مبارك رمضان و در آستانه دومین شب از شب های قدر در ارتباط با لزوم دوری از گناه و معصیت با حجت الاسلام «مهراب صادق نیا» عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم به گفت وگو پرداخت.
***ایرنا: راه های دوری از گناه و معصیت در ماه مبارك رمضان چیست و این كار چه تاثیری در زندگی اجتماعی انسان دارد؟
** حجت الاسلام صادق نیا: شاید دغدغه هر انسان دینداری رسیدن به پاسخی درست و منطقی برای این پرسش باشد. وجه مثبت این مساله این است كه گویا انسان از گناه بیزاری می جوید و دوست ندارد دامن خود را به گناه آلوده كند. با این حال تمام انبیا برای همین رسالت مبعوث شده اند كه به انسان كمك كنند تا هر چه بیشتر مطیع خدا باشد و كمتر در دام گناه بیافتد. در دعای ابوحمزه ثمالی آمده است: «خدای من! من هیچ راهی برای رهایی از گناه و نافرمانی تو ندارم؛ الا وقتی به وسیله محبت تو بیدار شوم.» در این فراز از دعا راه رهایی از گناه «بیداری» است. به این معنا كه تمام گناهان ریشه در غفلت دارد و تنها غافل است كه گناه می كند. انسان به هر میزانی كه بیدار باشد از گناه دوری می كند. اما نكته جالب تأكید بر این است كه بیداری تنها از راه عشق ورزی به خدا به دست می آید؛ یعنی انسان اگر محبت خدا را در دل داشته باشد، بیدار خواهد شد و در نتیجه گناه نخواهد كرد.
خداوند در آیه ٣١ سوره آل عمران می فرماید: «اگر خدا را دوست دارید من را اطاعت كنید.» معنای عمیق این آیه آن است كه رهایی از گناه و اطاعت از خدا در گرو دوست داشتن خدا به شمار می رود. انسان اگر همیشه به یاد نعمت های الهی باشد و از الطافی كه خداوند در حق او روا داشته است یاد كند، به صورت طبیعی مهر و محبت خدا در دل او ریشه خواهد زد و در نتیجه بیداری به سراغش خواهد آمد و گناه نمی كند.
وی در ادامه پیراستگی از گناه و معصیت را لازمه زندگی بهتر دانست و بیان داشت: برای نمونه دوری از گناه، اعتماد عمومی را در جامعه تقویت می كند. انسان در حوزه اجتماع به انسانی كه خدا ترس تر است و كمتر گناه می كند بیشتر اعتماد دارد. جامعه هایی كه افراد آن به هم اعتماد دارند به صورت طبیعی زندگی لذت بخشی تری را تجربه می كنند. همچنین دوری از گناه احساس برادری، اخوت و اشتراك در ایمان و اخلاق را در جامعه و در میان افراد آن بیشتر می كند و نیز پیراستگی از گناه و معصیت سرمایه اجتماعی انسان را افزایش می دهد؛ تعامل های انسانی را بالا می برد و در حقیقت زندگی اجتماعی انسان ها را پذیرفتنی تر می كند.
تلاش برای ترك گناه و معصیت یك تصمیم جمعی است. هر انسانی بخواهد از گناه دور باشد، زمانی موفق می شود كه دیگر افراد جامعه او را در این تصمیم كمك كنند. اگر فردی بخواهد غیبت نكند، وقتی می تواند این تصمیم را عملی كند كه تمام افراد جامعه به او در اجرای این تصمیم كمك كنند. حال اگر افراد یك جامعه بخواهند اقدام هایی برای ترك گناه انجام دهند زمینه برای دوری از گناه و معصیت در جامعه مهیاتر می شود و شانس پرهیزگاری برای آنها افزایش پیدا می كند.
***ایرنا:مسلمانان از فرصت و مجال ماه مبارك رمضان چگونه می توانند در دوری از گناه و معصیت استفاده كنند؟
** حجت الاسلام صادق نیا: ماه مبارك رمضان به صورت طبیعی فضای معنوی بیشتری برای انسان ها ایجاد می كند. در این ماه یاد خدا و تمایل به معنویت در انسان ها بیشتر می شود؛ همچنین زندگی انسان نظم معناداری پیدا می كند. همین امر باعث می شود لحظات ماه رمضان انسان ها را به حوزه امور قدسی نزدیك تر كند و در نتیجه تمایل انسان به گناه و معصیت را كاهش دهد.
واقعیت های اجتماعی نیز گویا همین امر است. با توجه به آماری كه ارایه می شود در این ماه نرخ بزهكاری اجتماعی، مشاجره های خیابانی و درگیری های گروهی پایین می آید و میزان گذشت و بخشش افزایش پیدا می كند. این نشان می دهد كه ماه رمضان به دلیل آن كه انسان ها در این ماه خود را میهمان خدا می دانند زمینه مناسبی برای ترك گناه و معصیت است.
***ایرنا: چگونه می توان از آثار و پیامدهای خلوص ایجاد شده و تهذیب نفس به وجود آمده بر اثر دوری از گناهان در روزهای ماه مبارك رمضان در دیگر ماه های سال بهره برد؟
** حجت الاسلام صادق نیا: هر چند از نظر اسلام ارزش و قیمت ها زمان ها و مكان ها با هم برابر نیست. با این حال می توان از سبك زندگی در ماه رمضان برای دیگر روزهای سال الگو گرفت. وقتی انسان بتواند در یك ماه پرهیزگارتر زندگی كند، این امكان را خواهد داشت كه در ماه های دیگر نیز زندگی پیراسته تری داشته باشد. نزدیكی به خدا، تلاوت قرآن، پرهیز از پرخوری، تقیّد به نمازهای اول وقت و شركت در آیین های دینی و سخنرانی های مذهبی این نوید را به انسان می دهد كه در ماه های دیگر هم از این وضعیت ها استفاده كند. ماه رمضان می تواند شیرینی مناجات با خدا را به انسان بچشاند و فردی كه این لذت را بچشد هرگز از تقرب و نزدیكی الهی دوری نخواهد كرد.
***ایرنا: با استفاده از فرصت ماه مبارك رمضان چگونه می توان دوری از گناه و معصیت را در جامعه ترویج داد؟
** حجت الاسلام صادق نیا: برای برخی از انسان ها زیارت خانه خدا سبب می شود تا زندگیشان به 2 برهه قبل از حج و بعد از آن تقسیم شود. آنان بعد از حج تا مدت ها احساس خداخواهی بیشتر و نیز پرهیزگاری زیادتری دارند. آنان احساس می كنند مدتی میهمان خانه خدا بودن و پرهیز از گناه به آنان این نیرو را داده است كه همچنان پیراسته بمانند. به نظر می آید ماه رمضان نیز این گونه است. انسان ها با حضور در این ماه و بهره گیری از فضایل این ماه و تقویت روحیه معنوی خود می توانند تا یك سال آینده احساس خوب، خدایی بودن را با خود همراه داشته باشند.
فردی كه احساس كند در ماه رمضان و به ویژه در شب های فرخنده قدر حساب خود را با خدا پاك كرده است و یك ماه در وادی رحمت الهی به سر می برد، بعد از ماه رمضان نیز تلاش دارد تا مدت ها از معصیت دوری كند و همچنان از گناه پیراسته بماند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی**انتشاردهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9370**2059**9131
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- غفلت؛ ریشه و بنیان آلوده شدن به گناهان محسوب می شود و عشق ورزی و محبت به خدا به بیداری انسان می انجامد و روزهای پربركت رمضان و شب های پرفضیلت قدر هنگامه ای ارزشمند است تا اهل ایمان با بیزاری از معصیت در وادی رحمت الهی گام بردارند.
